Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 138.Sayı (Kasım-Aralık 2017)

42 Enerji ve Çevre / Kasım-Aralık 2017 enerji-dunyasi.com RAPOR ta: enerji verimliliğindeki iyileştirmeler olmadığında nihai enerji kullanımındaki öngörülen artış iki katından fazla olmakta. Yeni- lenebilir enerji kaynakları birincil talepteki artışın %40’ını karşı- lamakta ve bunların elektrik üretim sektöründeki hızlı büyümesi kömürün popüler yıllarının sonunu işaret etmekte. 2000 yılından bu yana, kömür temelli elektrik üretim kapa- sitesi yaklaşık 900 gigavat (GW) büyüme kaydetmiş durumda, ancak bugünden 2040 yılına kadar olan net ilaveler sadece 400 GW ve bunların büyük kısmı hala inşaat halinde olan tesisler. Hin- distan’da elektrik üretim portföyünde kömürün payı 2016 yılında- ki üçte iki oranından 2040 yılından yarıdan aza düşmekte. Büyük ölçekli karbon yakalama ve depolama süreçlerinin eksikliğinde, global kömür tüketimi sabit bir trend izlemekte. Petrol talebi giderek azalan bir ivmeyle olsa bile 2040 yılına kadar artmaya devam etmekte. Doğalgaz kullanımı ise 2040 yılına kadar % 45 artmakta; burada elektrik üretim sektöründeki büyüme daha sı- nırlı olurken esas artış endüstriyel talepte görülmekte. Geçtiğimiz seneki Enerji Perspektifinden bu yana nükleer enerjiye yönelik beklentiler azalmış durumda ancak Çin üretim anlamında düzenli bir artışa liderlik etmekte ve 2030 yılı itibari ile nükleer temelli elektrik üretimi anlamında ABD’nin önüne geçip en büyük üretici olması beklenmekte. YENILENEBILIR ENERJININ PARLAK GELECEĞI Yenilenebilir enerji kaynaklarının, pek çok ülke için en düşük maliyetli kaynak oldukları için, 2040 itibarı ile global elektrik üre- tim tesisi yatırımlarının üçte ikisini teşkil etmesi bekleniyor. Çin ve Hindistan liderliğinde güneş pillerinin hızlı şekilde yaygınlaşması 2040 itibari ile güneş enerjisinin en büyük düşük karbonlu ener- ji kapasitesi olmasını sağlayacak ve 2040’a gelindiğinde toplam elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin toplam payı %40’a ula- şacak. Avrupa Birliğinde, yenilenebilir enerji kaynakları yeni ka- pasitenin %80’ini teşkil ederken, hem kıyı hem de kıyı ötesinde güçlü büyümeye bağlı olarak rüzgar gücü 2030’dan hemen sonra önde gelen elektrik kaynağı olacak. enerji politikaları tüm dünya- da tarife garantilerinden çok artan şekilde rekabetçi açık arttırma vasıtası ile, yenilenebilir enerjiyi desteklemeye devam etmektedir ve milyonlarca hanenin, yerleşim bölgesi ve işletmenin doğrudan dağıtılmış güneş pilleri sistemine yatırım yapması ile de elektrik üretimi sektörünün dönüşümü hızlanacak. Yenilenebilir enerji kullanımındaki artış sadece elektrik üretim sektörü ile sınırlı de- ğil. Tüm dünyada ısı ve ulaşım sağlama anlamında yenilenebilir enerjilerin doğrudan kullanımı da iki katına çıktı. Brezilya’da nihai enerji tüketiminde doğrudan ve dolaylı yenilenebilir enerji kul- lanımının payı günümüzdeki %39 seviyesinden 2040 yılı itibari ile %45 seviyesine ulaşacak. Buna kıyasla aynı dönemde global anlamda bu alanda %9’dan %16’ya bir artış görülecek. GELECEĞIMIZ ELEKTRIKLENIYOR Elektrik nihai enerji kullanımı anlamında yükselen trend ol- maya devam etmekte ve 2040 yılı itibari ile nihai tüketimdeki ar- tışın %40’ını teşkil etmesi bekleniyor bu aynı zamanda petrolün son yirmi beş yıldır elde ettiği büyüme payı ile eş değerde. En- düstriyel elektrik motoru sistemleri Yeni Politikalar Senaryosun- da elektrik talebindeki artışın üçte birini oluşturuyor. Artan gelir seviyeleri ise milyonlarca hanenin yeni elektrikli cihazlar (‘akıllı’ bağlantılı cihazların artan payı ile birlikte) ve soğutma sistemleri satın alması ve kurulumu yapması anlamına geliyor. Elektrik, geleneksel kullanım alanlarındaki artışına paralel ola- rak, ısı ve ulaşım sağlama alanına da giriş yapıyor ve nihai tüke- timdeki payı neredeyse dörtte bire yükseliyor. Endüstriyel teşvik- lerin ve politika desteklerinin giderek artması ile bağlantılı olarak bugün 2 milyon araç seviyesinde olan global elektrikli araç filosu- nun 2040 yılı itibari ile 280 milyon araca çıkacağını ön görmek- teyiz. Gelecekteki elektrik ihtiyacının boyutu ve güç kaynağının dekarbonize edilmesi zorluğu, neden 2016 yılında ilk defa olarak elektriğe olan global yatırım seviyesinin petrol ve doğalgaza olan yatırımı geçtiğini ve elektrik güvenliğinin neden politika günde- minde hızla üst sıralara yükseldiğini açıklıyor. Ekonominin tama- mında dijital teknolojilerin artan şekilde kullanılması verimliliği arttırıyor ve elektrik sistemlerinin esnek işletimini kolaylaştırıyor, ancak bu aynı zamanda çözüm getirilmesi gereken yeni potansi- yel zayıflıklar da ortaya çıkartıyor. ÇIN DEĞIŞTIĞINDE HER ŞEY DEĞIŞIR Çin kendi kalkınması anlamında yeni bir döneme giriyor. Dev- let başkanının ‘enerji devrimi’ çağırısı, ‘hava kirliliği ile mücadele’ ve daha hizmet temelli ekonomik modele geçiş enerji sektörünü yeni bir yöne doğru sürüklemekte ve artık enerji politikasının temel odak noktası elektrik, doğalgaz ve daha temiz kaynaklar, yüksek verimlilik ve dijital teknolojiler oluyor.