Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 142. Sayı (Mayıs-Haziran 2018)

Enerji ve Çevre / Mayıs - Haziran 2018 45 enerji-dunyasi.com ErP LOT1’in devreye girmesi ile birlikte kombi, kazan, ısı pompası gibi ısıtma cihazları bir takım yeni kurallar kap- samına dahil olmuşlardır. Ekodizayn gereklilikleri; 0-400 kW arası kapasi- tedeki cihazları kapsar ve bu cihazlar ile ilgili verimlilik ve NOx emisyonu gibi değerler için minimum gereklilikleri tanımlar. Televizyon, çamaşır makinası ve buzdolabı gibi ürünlerden tanıdığımız Enerji Etiketi regülasyonu ise 0-70 kW arası kapasitedeki cihazları kapsar. Bu cihazlarda üretici markası, cihaz modeli, enerji/sezonsal verimlilik sınıfı, sıcak kullanım suyu yük profili ve verimlilik sınıfı, kapasite ve ses gücü değerleri gibi bilgilerin yer aldığı enerji etiketi uygulamasını ve daha detaylı bilginin bulunduğu enerji föylerini zorunlu kılar. Enerji etiketi uygulamasının pratik fay- dalarından bir tanesi, son kullanıcılara ürün seçimi esnasında daha şeffaf bir karar olanağı sağlanmasıdır. Bunlara ilave olarak Enerji Etiketi düzenlemesi, “paket/sistem” tanımı yapmakta ve örneğin ısıtma tesisatında bir kazana ilave olarak boyler kullanılması duru- munda, bu iki komponenti bir “sistem” olarak değerlendirerek bu sistem için ayrıca belirlenmesi gereken bir “paket/ sistem” verimliliğini (bununla beraber etiketini ve föyünü) zorunlu kılmakta- dır. Ayrı bir örnekte, bir kontrol cihazı (ör: oda kumandası) ile çalışan duvar tipi kombi cihaz da 2 komponentli bir “sistem”i temsil etmektedir. Bu durumda bu sistemin, kombi cihazın ürün enerji etiketinin yanı sıra oda kumandası ile birlikte çalışma performansını temsil eden ilave bir “paket/sistem” enerji eti- keti/paket föyü de olacaktır. Kontrol cihazları kendi aralarında teknolojilerine göre kategorize edilmiş olup, farklı puan sınıfı altında toplanmış- lardır. Bu artı puanları sistem seçiminde hesaba katıp, daha yüksek bir paket/sis- tem enerji sınıfına ulaşmak mümkündür. Paket sistemlerin enerji sınıflarını hesap- lamak için standart hesaplama formları oluşturulmuştur. Bu formlar, kombiler, kojenerasyon cihazları, ısı pompaları gibi cihazlar için ayrı olarak hazırlanmıştır. ErP LOT1, minimum enerji verimliliği gerekliliklerini ortaya koyarken tek bir verimlilik hesaplama metodu da ortaya koymaktadır. “etas” olarak geçen sezon- sal (mevsimsel) ısıtma verimliliği değeri üzerinden cihazların verim değerlerinin hesaplanmasını ve deklare edilmesini zorunlu kılar. Bu bağlamda piyasadaki ürünler arasında bir standardı oluştur- muş olup, müşteri açısından eşit bir karşılaştırma yapabilme zemini sunar. LOT2’nin devreye alınması ile ise su ısıtıcıları ürün grubuna 0-400 kW arası kapasitedeki su ısıtıcı cihazlar için minimum verimlilik değerleri limiti geti- rilmiştir. 2000l ve daha küçük hacimdeki boylerler için ise durma kaybı limitleri getirilmiştir. Bu ürün grubu da hem ürün hem de paket yaklaşımı olarak enerji etiketi gereklilikleri kapsamındadır. Avrupa’da Eylül 2018 tarihi ile bera- ber yeni NOx ve kullanım suyu verimliliği limit değerleri söz konusu olacaktır. Bu bağlamda ErP direktifi kademeli olarak çıtayı sürekli yukarı taşıyan bir uygula- madır ve ülkemiz tarafından bu kademe- lerin takip edilmesi beklenmektedir. Bu kademeler ile verimlilik alt değer seviye- leri artırılıp, NOx salımı için izin verilen üst limit değerler düşürülmektedir. Böy- lece yönetmelik dışında kalan ürünlerin kademeli olarak piyasaya sunulması önlenerek ortalama enerji verimliliğinin makro düzeyde üst seviyelere çekilebil- mesi amaçlanmaktadır. LOT 1’in Avrupa’daki en büyük etkisi, Eylül 2015 itibariyle gaz yakan fanlı konvansiyonel (klasik) tipte cihaz- ların pazara sunulmasının durdurulması olmuştur. Ülkemizde de benzer şekilde kombi pazarı sadece yoğuşmalı cihaz- lara dönecektir. ErP Direktifinin ülke- mizde Nisan 2018’de yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Direktif gereği 400 kW’a kadar ısıtma kapasitesine sahip olan konvansiyonel kombi ve kazanla- rın üretimi yasaklanacak, ilave olarak 0-70 kW kapasite aralığındaki ısıtma cihazlarının enerji verimliliklerini gös- teren enerji etiketlemesi uygulaması zorunlu hale gelecektir. Bu düzenleme, belirtilen tarih ile beraber konvansiyonel ürünlerin ülkemizde üretim ve satışının sonlanması anlamına geliyor olsa da, halihazırda pazara sunulmuş olan ürün- lerin tükeninceye kadar son kullanıcıya satılabilecek olması öngörülmektedir (son kullanıcının pazara sunulmuş olan ürünleri satın alması ile ilgili herhangi bir sınırlama getirilmemiştir). Böylece ErP ile beraber konvansiyonel cihazların yerine verimlilik değerleri daha yüksek, NOx emisyon değerleri daha düşük olan, yani daha verimli ve “yeşil” bir tekno- lojiye sahip yoğuşmalı cihazlar satıla- cak. Bu yönetmeliğin mevcut parkta işletimde olan konvansiyonel cihazlara bir yaptırımı bulunmamaktadır. Fakat ErP’nin yürürlüğe girmesinden sonra kombisini değiştirmek isteyen son kulla- nıcının yeni kombi alırken tek alternatifi yoğuşmalı kombi olacak. Avrupa’da Eylül 2018’de yürürlüğe girecek olan LOT1’in yeni fazı ile birlikte, yine aynı kapasite değerleri kapsamın- daki kazan ve kombilerin izin verilen NOx (azot oksit) üst sınır değerleri aşağı çeki- lecektir. Bu faz ile beraber standart brü- löre sahip entegre reküperatörlü yoğuş- malı kombiler (piyasada yarı yoğuşmalı olarak da bilinen) de konvansiyonel cihazlar gibi artık pazara sunulamaya- cak, böylece sadece premiks, yani hava ile gazın yanma öncesinde ideal oranda karışmasını sağlayan teknolojiye sahip yoğuşmalı kombi ve kazanlar pazarda yer alacaktır. Bu yeni fazın ülkemizde Avrupa Birliği ile eş zamanlı devreye alın- ması halinde 2018 yılı Eylül ayı itibariyle yurtiçi pazarda üreticiler pazara sadece premix teknolojiye sahip yoğuşmalı kombi cihazlar sunabileceklerdir. n