Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 146. Sayı (Kasım-Aralık 2018)

Enerji ve Çevre / Kasım - Aralık 2018 29 enerji-dunyasi.com Hayvancılık: Hayvancılık ülkemiz ekonomisi bakımından; artan nüfusun hayvansal protein ihtiyacının karşılanması, hayvanların doğru- dan insan gıdası olarak değerlendirilmeyen bitkisel ürünleri ve artıklarını faydalı gıdalara dönüştürebilme yetenekleri, sanayiye hammadde sağlaması ve istihdama olan katkıları nedenleriyle önemli bir sektördür. Hayvansal ürünlerin üretim ve tüketim miktarları, günümüzde gelişmişliğin bir ölçüsü olarak kulla- nılmaktadır. Bugün temel olarak hayvancılığa dayalı; yem, süt ve süt ürünleri, dericilik ve tekstil ile veteriner ilâçları ve hayvan- cılık ekipman sanayileri yeni istihdam alanları yaratmakta, hayvansal ürünlerin işlenmesi yoluyla katma değer artışına neden olmaktadır. Genelde hayvancılığın katma değer yaratma imkanı, diğer tarımsal sektörlere göre daha fazladır. Hayvancılık gelişmiş ülkeler başta olmak üzere diğer ülke- lerde önemli bir ekonomik kaynak, ülkelerin önemli bir gelir kaynağıdır. Ülkemizde tarımsal üretimde hayvancılığın payı %30’larda sınırlı kalırken, gelişmiş ülkelere baktığımızda tarım- sal üretimin içerisinde hayvancılığın %50-%60 gibi önemli bir paya sahip olduğunu görmekteyiz. Hayvancılık gerek ulusal gerekse bölgesel kalkınmada önemli iktisadi fonksiyonlara sahip bulunmaktadır. Bunlar arasında; • Kırsal kesimde en önemli geçim kaynağıdır. • Birçok sanayi ve hizmet sektörüne hammadde ürünü sağlar. • Toplumun gıda ihtiyacını karşılar, yeterli ve dengeli bes- lenmesini sağlar. • Ülke kalkınmasında önemli pay oluşturabilir. • Kırsal göçü durdurmak ve hatta geriye döndürmek için en önemli bir alternatif oluşturabilir. • Hayvancılık gelişmiş pek çok ülkenin kalkınmasında loko- motif sektör olmuştur. Kars’taki Hayvan Sayısı Büyük baş : 451.368 Küçük baş : 563.927 (1) Bu sayılar geniş tarım ve mera arazisi olan bir il için yeterli değildir. Ama gerek ülkemiz genelinde, gerekse Kars’ta hay- vancılığın var olan sorunları nedeniyle hayvan sayılarını artır- mak zorlaşmıştır. Kars coğrafi özelliği itibariyle ülkemizde hayvansal üretim için uygun şart ve koşullara sahip olmasına karşın istenilen üretim oran ve kalitesini hala yakalayamamıştır. Hayvancılığın Sorunları Ülkemizde ve önemli bir hayvancılık merkezi olan Kars'ta uzun yıllardır dile getirilen ancak hala çözülmemiş sorunlar devam etmektedir. (14) Bunlardan en önemlileri; 1. Yem sıkıntısı: Hayvancılık faaliyet giderlerinde yem %70 oranıyla en büyük paya sahiptir. Kars ve köylerinde yem en önemli sorun olarak devam etmektedir. Halen samanla hayvan beslenmekte ancak bazı kurak yıllarda saman bile bulmakta güçlük çekmektedirler. Artık samanla hayvancılık sona ermelidir. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi slaj üretimi teşvik edilmelidir. Kaba yem sorun: Hayvancılığı geliş- miş AB ülkelerinde toplam tarım arazilerinin; Almanya’da %36’sında, Hollanda’da %31’inde, İtalya’da %30’unda, Fransa ve İngiltere’de %25’inde yem bitkileri yetiştirilmek- tedir. Türkiye’de toplam işlenen tarım arazisinin (18.123.000 ha) sadece %8.8’inde (1.591.788 ha) yem bitkileri üretimi yapılmaktadır. Bu nedenle, kaliteli kaba yem üretiminin artırılması ve ekonomik olarak sürdürülebilir bir hayvancılık için çayır mera alanlarının ıslahı ve idaresi yanında yem bitkileri üretim alanlarının %8.8’den en az %15’e çıkarılması ve üretiminin teşvik edilmesi gerekmektedir 2. Hayvan barınaklarının (ahırların) yetersiz oluşu: Ahırlar gerek büyüklük, gerekse sağlık koşulları açısından çoğun- lukla uygun değildir. Özellikle köylerde hala bu tür ahırlarda hayvancılık yapılmaktadır. Bu ahırlar ile ne sayı artabilir, ne de verimli ırk beslenebilir. Kars’ta uygun ahırların çoğalması ve yem ihtiyacı karşılanması halinde hayvan sayısı kesinlikle artacaktır. 3. Verimli ırkların olmayışı: Hayvan sayısı içerisinde yüksek verimli ırklar yeterli değildir. Halen yerli ırklar çoğunluktadır. Bu nedenle yüksek verimli kültür ırkı veya melezlerinin sayısı artırılmalıdır. 4. Hayvan hastalıkları ile mücadelenin yetersiz oluşu: Kır- sal kesimde yeterli derecede bilinçli olmayan üreticilerin geleneksel yöntemlerle yapmaya çalıştıkları hayvancılık nedeniyle, çok basit hastalıklar, çok sayıda ölümlere yol açmaktadır. Bu da sektörde önemli maddi kayıplara sebep olmaktadır. Bu nedenle hayvan sağlığının korunmasına yönelik yeterli saha elamanlarının olması ve hayvan has- talıklarına karşı düzenli olarak aşılama yapılmasının önemi artmıştır. Salgın hastalıklarla mücadelede başarısız olun- masında; yönetsel, ekonomik ve coğrafi faktörler etkili olmaktadır. 5. Örgütlenme ve pazarlama: Kırsal alanda, üretimin en örgüt- süz olduğu kesim hayvan yetiştiricisi ve besicileridir. Bu nedenle piyasa ekonomisi kurallarının en çarpık işlediği sektör de hayvancılıktır. Yeterli örgütlenmenin olmadığı bu sektörde pazarlamanın ise hala aracıların elinde olması nedeniyle, üreticiler hak ettikleri emeklerinin karşılığını alamamaktadır. Bu nedenle kooperatif veya işlevsel üretici birlikleri kurularak, yetiştiricilerin örgütlenmeleri sağlanma-