Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 150. Sayı (Mayıs-Haziran 2019)

Enerji ve Çevre / Mayıs-Haziran 2019 21 enerji-dunyasi.com zaman insan kaynaklı hata ya da ihmal- leri de beraberinde getirir. Otomasyon uygulamaları yapmak hem günümüz teknolojik gerekleri açısından hem de insan hatalarının önüne geçmek için önemlidir. Otomasyon uygulamaları ekipmanların hatalı çalışmasını engel- leyerek sitem güvenliğini sağlar aynı zamanda ekipmanları da korur. Geriye dönük veri izleme yapılabilir, durum değişikliği, hata, arıza bilgilerini anında istenilen uzaktaki bir merkeze iletebilir. Bu aşamada SCADA’dan bahset- meliyiz. SCADA “Supervisory Control and Data Acquisition” kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Dilimize tam çevirisinden ziyade açıklaması daha uygun düşmektedir, “Uzaktan Kontrol ve İzleme Sistemi” ya da metodu diye- biliriz. Kısaca SCADA sistemleri geniş alana yayılmış tesis ya da ünitelerin tek bir merkezden bilgisayar, tablet ya da cep telefonu üzerinden kontrolüdür. Enerji santrallerinden endüstriyel üretim tesislerine kadar kullanılan bu yöntem, temelinde bir yazılım ve donanımları barındırmaktadır. Evsel ve endüstriyel arıtma tesislerinin kontrolleri için de kul- lanılmaktadır. Otomasyon planlanırken önleyici bakım süreçlerinin iyi planlan- ması önemlidir. Bu aşamada otomatik olarak veri ve arıza bilgisini mail ola- rak ya da hücresel mesaj olarak anında paylaşabilme yeteneği sistemin akıcı olarak çalışabilmesine önemli katkılar sağlamaktadır. Endüstri 4.0’ın arıtma tesislerine yansımaların ne şekilde olacak? Sanayide dijitalleşmenin ve endüstri 4.0 devriminin konuşulduğu, tartışıldığı günümüzde, arıtma tesislerinin dijital- leşmesi ve “IOTP” arıtma tesislerinin interneti de artık gündemimize girmiş bulunuyor. Su ve atıksu arıtma sistemleri endüstriyel üretimin vazgeçilmez parça- larıdır. Özellikle üretim esnasında çok su tüketen ya da atıksu üreten endüstriler çevresel regülasyonlar gereği atıksula- rını arıtmak ve alıcı ortam standartlarına uygun şekilde deşarj etmek zorunlu- luğundadırlar. Hatta günümüzde sür- dürülebilir bir gelecek için, azalan su kaynaklarını korumak ve gittikçe artan su maliyetlerinden olumsuz etkilenme- mek için geri kazanım yaygın şekilde uygulanmaya başlamıştır. Endüstri 4.0 ile üretimin otomatik hatta insansız hale gelmeye başladığı günümüzde üreti- min bir parçası olan arıtma sistemlerinin alt yapısının muhakkak Endüstri 4.0 ile uyumlu olması gerekmektedir. Merkezi haberleşme sensör füz- yonu ve yapay zeka gibi konularda çevre mühendisleri, endüstriyel yazılım mühendisleri, IT uzmanları ve bilgisayar mühendisleri, multi-disipliner bir yakla- şımla çalışarak, gelecekte endüstrilerin ihtiyacı olan teknolojileri ve bunların çevresel regülasyonlara uygun arıtma teknikleri ile buluşmasını sağlayacak- lardır. Günümüzde planlanan arıtma tesisleri artık akıllı fabrikaların ihtiyacını karşılayacak şekilde, Endüstri 4.0 alt- yapısına uygun olmalıdır. Endüstri 4.0 olarak adlandırılan 4. sanayi devrimi 2011 yılından itibaren, ilk olarak Almanya’nın, daha sonra da tüm gelişmiş ülkelerin gündemine girmiştir. Gelişmiş ülkele- rin artan işçilik maliyetlerinin yanı sıra, kalite, İSG ve çevresel regülasyonların baskısı neticesi olarak üretimin top- lam maliyetinde rekabeti zorlaştırıcı ve hatta çoğunlukla imkansız hale getiren artışlar meydana gelmiştir. Buna karşı başta Almanya olmak üzere sanayileş- miş ülkeler, üretim kalite ve hızını arttı- rırken maliyeti düşürüp, rekabeti kendi lehlerinde çevirecek hamleler planla- mışlardır. Sonuç olarak bu şekilde dör- düncü sanayi devrimi başlamıştır. Dünya da üretim artık geri döndürülemeye- cek şekilde dijitalleşmekte, otomatik ve hatta “insansız” hale gelmektedir. Endüstri 4.0 ile gerçekleşecek devri- min doğuracağı teknolojik, iktisadi ve toplumsal sonuçları önceden öngörüp bazı planlamaları hızlıca devreye sok- mak hayati önem arz etmektedir. Üretim proseslerinde girdi, çıktı ve üretim ens- trümanlarının değişeceği gibi, bazı mes- lekler ortadan kalkarken, yeni meslekle- rin ortaya çıkacağı ve yakın bir gelecekte yaşantımızı etkileyecek düzeye gelmesi öngörülmektedir. Burada Endüstri 4.0’ın ortaya çıkışını tetikleyen unsurlardan biri olan çevresel unsurların, su ve atıksu arıtımının sürecin uzağında tutulması ironiktir. Üretimin gelişmiş ülkelerden daha az gelişmiş ülkelere kaymasının önemli bir nedeni de çevre kirliliğine verilen yerel tepki, yasa ve uygulama- lardır. Bu tespiti doğru şekilde yaparsak, kaçınılmaz olarak gerçekleşmekte olan endüstriyel dönüşüm içerisinde arıtma tesislerinin alt yapısının Endüstri 4.0’a uygun olarak yapılması gerekliliği net olarak görülecektir. Dijital dönüşümle ilgili bileşenler konusunda bilgi verebilir misiniz? Başlıca bileşenleri iyi tanımlamak gerekiyor. Endüstriyel yazılım program- lanabilir lojik kontrol üniteleri, proses ekipmanları, sensörler, online ölçüm ve analiz üniteleri ve IT ile otomasyon entegrasyonunu sağlayacak yazılım ve donanımlar başlıca bileşenleri oluştu- racaktır. Sektöre hizmet veren firmala- rın bu alanlarda donanımlı olmaları ve entegrasyonu sağlamaları gerekmek- tedir. Sıfır duruş / sıfır hata ile çalışmayı hedefleyen günümüz endüstriyel tesis- lerinin ihtiyaç duyacağı teknik donanım, yazılım ve veri akışını ancak bu standart- larda hazırlanmış, alt yapısı Endüstri 4.0 gereksinimine uygun arıtma tesisleri ile sağlayabilir. Bu dijital dönüşüm, kaliteli ve yük- sek performanslı ekipmanların yanı sıra uygun yazılımları ve sensör teknolojile- rinin gelişimini desteklemektedir. Ayrıca önümüzdeki süreçte online ölçüm cihaz- larının gelişen teknoloji ve düşen mali- yetler ile daha yaygın kullanılır olması kaçınılmaz olacaktır. n