Enerji ve Çevre Dünyası Dergisi 165. Sayı (Nisan 2021)

Enerji ve Çevre / Nisan 2021 13 enerji-dunyasi.com ihtiyacı da hızla artmış ve elektrik ihti- yacını karşılayabilmek için yılda orta- lama 3000 MW yeni kapasite devreye alınmıştır. Bu süreçteki yeni yatırımlar ağırlıklı olarak doğal gaz ve kömür yakıtlı termik santraller olurken, 2015 ve sonrasında daha etkin olarak kullanıl- maya başlayan YEKDEM mekanizması sayesinde yenilenebilir esaslı enerji yatı- rımları %70’lere ulaşmıştır. Bu nedenle 2015 sonrası dönemimizi “Rüzgar ve güneş yılları” olarak tanımlayabiliriz. 2021 sonrasında ise yeni ve farklı bir dönem göreceğiz YEKDEM mekanizmasında 2021 yılından itibaren geçmiş on yıllık döneme göre oldukça düşük Türk Lirası bazlı destek tarife uygulamasına geçil- mesi, ilk yatırım ve işletme maliyetleri oldukça yüksek olan biyogaz, biyokütle ve jeotermal alanlarında, yeni yatırımla- rın önünü büyük ölçüde kesecek, bu tür yenilenebilir yatırımlar; ancak kojene- rasyon sistemi olarak işletilmesi halinde fizibıl olabilecektir. Isı Kanunu ve Isı Piyasası Oluşumu Yakın döneme damgasını vurmasını beklediğimiz diğer bir gelişme de böl- gesel ısıtma santrallerinin önünü aça- cak olan Isı Kanunu’nun ve ardından Isı Piyasası’nın hayata geçirilmesi olacaktır. Ülkemizin karasal iklime sahip deniz- den uzak yerleşim yerlerinde yaşayan nüfusu 30 milyonun üzerindedir. Uzun ve zorlu kış koşullarından muzdarip olan özellikle Orta ve Doğu Anadolu kent ve ilçeleri için Kuzey ve Doğu Avrupa’da çok yaygın olarak kullanılan kojene- rasyonla bölgesel ısıtma en verimli ve ucuz çözümdür. Kojenerasyonla böl- gesel ısıtma, verimliliğinin yanında atmosfere salınan zararlı emisyonların ve daha da önemlisi ithal enerji yakıtla- rının yol açtığı cari açığımızın azaltılması için de çok somut ve kanıtlanmış bir teknolojidir. Önümüzdeki 10 yıllık yeni dönemde 5.000 MW kojenerasyon yatırımı bekleniyor Geçmiş 10 yıl boyunca fizibilite hesaplarında döviz bazlı YEKDEM des- teği ile avantajlı çıkan elektrik için yeni- lenebilir santral, ısı ve buhar için doğal gazla çalışan kazana ayrı ayrı yatırım yapmak artık eski avantajını yitirmiş görünüyor. Gelecek dönemde kendi iş alanında elektrik ve ısı/buhar ihtiyacı olan tesis sahipleri, bunun en verimli ve karlı yöntemi olan kojenerasyonu tercihli olarak öne alacak. Kasım 2020’de Türkiye Kojene- rasyon Derneği tarafından yapılan bir araştırmada ülkemizde değişik sek- törlerdeki kojenerasyon/trijenerasyon potansiyeli ayrıntılı olarak analiz edildi. Endüstriyel / reel sektör ve organize sanayi bölgelerinde 2150 MW, has- tane, turizm tesisi, alışveriş merkezi vb hizmet sektöründe 1.180 MW kolay ve yakın kojenerasyon yatırım potansiyeli tespit edildi. Yeni enerji vektörleri: Bölgesel Isıtma ve Isı Kanunu/Piyasası çalışmaları, EPS Uygulamaları Bu alanlarda son 4 yıldır yürütülen ve olgunlaşan çalışmalar ülkemizde yeni bir çığır açmaya hazırlanıyor. Gelecek 10 yıllık dönemde mevcut bazı santrallerin bölgesel ısıtmaya dönüşümünün ger- çekleştiğini ve bölgesel ısıtmaya hizmet edecek yeni enerji santrallerinin kurulu- şunu memnuniyetle göreceğiz. ESCO modelinin ülkemize uyar- laması olan EPS- Enerji Performans Sözleşmeleri’nin mevzuat eksiklerinin tamamlanması da bu alanda artık çok sayıda küçük ölçekli kojenerasyon-trije- nerasyon uygulamasının önünü açacak. EPS modelli yeni yatırımları için gele- cek 10 yıllık potansiyelin yaklaşık 220 projeyle en az 800 MW boyutlarında olduğu öngörülüyor. EPS modeli yatırımcıların kapital harcama yapmadan kojenerasyon / tri- jenerasyon sistemleri yoluyla elektrik-ı- sıtma-soğutma ihtiyaçlarını en verimli düzeyde karşılamalarını sağlayacak. Sonuç olarak, 2021 sonrasında ülke- mizin yeni enerji yatırımlarında tekno- loji ve mevzuat gelişmeleri ve yeni YEK- DEM tarifeleri nedeniyle yenilenebilir ve termik esaslı kojenerasyon sistemleri yaygın ve etkin olarak tercih edilecek ve böylece enerji üretiminde yüksek verimlilik, enerji nedenli cari açıkta tasarruf ve atmosfere salınan zararlı gazlarda azalma sağlanacaktır. n