Enerji ve Çevre Dünyası 182. Sayı | Doğalgaz Dergisi 239. Sayı(Haziran 2023)

19 DOĞALGAZ VE ENERJİ • Haziran / 2023 MAKALE Acı tuz bulamacı ve tuz kimyasalının, ham tuzun taşın- masında kullanılabilir. Ayrıca deniz mühendisliğinde tuzdan arındırma işleminde deniz suyunun, tatlı suyun taşınmasında da kullanılabilir. Petrol endüstrisi; Yapışmaz ve korozyon önleyici özelli- ğinden dolayı UHMWPE boru artık petrol endüstrisinde de kullanılmaktadır. Kuyulardan çıkan petrol ve gazın taşınma- sında, atık suların uzaklaştırılmasında avantajları nedeniyle tercih edilmektedir (Şekil 8). Metalurji Endüstrisi; Benzersiz özellikleri nedeniyle kok tozu, mineral tozu, kâğıt hamuru ve yağ arıtma cürufunun taşınması gibi boru sistemlerinde tercih edilirler. Diğer kullanım yerleri; Değirmenler, dökümhaneler, depo- lama tesisleri, atık bertaraf tesisleri, cüruf ve kum tesisleri. Şehir alt yapısı temiz su temini, kanalizasyon ve drenaj hatlarında kullanılmaktadır [5]. 5. UHMWPE BORU MONTAJI UHMWPE boru birleştirmesi, boru uçlarına konulan çelik flanş ile yapılır. Birleştirme yerindeki sızdırmazlık ise mevcut boru ucunun ısıtılarak flanş üzerinde oluşturulan yaka ile sağlanır. Bağlantı yaparken, boru birleşme yüzeyi temizlenir, ardından her iki boru yüzeyi eksenel yönde hizalanır, çelik flanşlar uygun vidalar kullanılarak birbirine bağlanır. Contaya gerek yoktur, conta fonksiyonu olarak yaka yapılmış birleşme yüzeyi yeterlidir. Aynı zamanda HDPE boruda olduğu gibi alın kaynak ve füzyon yöntemi ile birleştirme yapılabilir. Fakat ısıtılarak yapılan kaynaktan dolayı özellikle boru içinde bir set – dudak oluşacağı için burada birikecek tortu, borunun veya tüm sistemin bir süre sonra çökmesine neden olacağından tavsiye edilmez. Şekil 9’da UHWMPE boruların bağlantı biçimleri verilmektedir. UHMWPE, erime noktası olan 150 C nin üzerindeki bir sıcaklıkta kolaylıkla bükme veya katlama işlemi yapılabilir. Bu sıcaklıkta kolayca şekillenir. Ancak soğuyana kadar bükülü veya katlanmış konumda sabitlenmelidir. kömür artıkları, cam, kum ve gıda ürünlerinin sevkinde kul- lanılır. Tünel Kaçış Borusu; İnsanlar sürünerek hareket ederken, nispeten rahat hareket edebildikleri şekildeki vücut yüksek- liği 800 mm'dir. Bu nedenle insanların sürünerek geçmeleri için hazırlanan kaçış geçişlerindeki yuvarlak boru çapları 800 mm'den az olmaz. İnsanların sürünerek geçmeleri için hazır- lanan kaçış geçişlerindeki, tünel şantiyelerinde acil kurtarma ve kaçış borusu olarak 800 mm çapında ve 30 mm et kalınlı- ğında UHMWPE den üretilen boru kullanılabilir. UHMWPE kaçış borularının temel kullanım amacı, riskleri önlemektir. UHMWPE kaçış boruları, güçlü yer kabuğu hareketlerinden etkilenseler bile, çok güçlü darbe direncine sahip oldukları için bir miktar deforme olur fakat kırılmazlar. UHMWPE borula- rın darbe dayanım sınırını ölçmek neredeyse imkânsızdır. Bu nedenle, kaçış borusu olarak kullanılma maliyeti çok düşüktür. UHMWPE den yapılan tünel kaçış boruların doğası gereği sağlam, dayanıklıdır ve bozulmaz. Hafiftir, sökülmesi ve taşın- ması kolaydır, boru hattı iyi bir tokluğa sahiptir. Borunun kali- tesi, yaygın olarak kullanılan borulara göre çok daha yüksektir. Son derece yüksek darbe direncine sahiptir ve dış etkilerle kırılamaz. Güçlü bir dış kuvvetten etkilendiğinde deforme olur, fakat büyük miktarda darbe enerjisini emer ve ardından orijinal şeklini hızla geri dönerek örneğin otoyol tüneli inşaatı kaçışları için acil kurtarma sağlar (Şekil 7). Kimya endüstrisi; Ultra yüksek moleküler ağırlıklı polie- tilen, doymuş bir moleküler yapıya, son derece yüksek kim- yasal stabiliteye sahiptir. Bu nedenle kimyasal kararlılığı son derece yüksektir ve korozyon ortamlarına, organik çözücülere dayanabilir. Çeşitli aşındırıcı ortamların (asit, alkali, tuz) ve organik çözücünün belirli sıcaklık ve yoğunlaşma aralığında erozyonuna karşı koyabilir. Şekil 6. Termik santralleri ve inşaat uygulamaları Şekil 7. Ürün taşıma ve tünel kaçış uygulamaları Şekil 8. Kimya ve petrokimya uygulamaları