SHURA Enerji DönüÅŸümü Merkezi’nin hazırladığı ‘Türkiye Elektrik Sistemine Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Entegrasyonu’ raporu, düzenlenen çevrimiçi tanıtım etkinliÄŸiyle açıklandı. Etkinlik kapsamında, SHURA Enerji DönüÅŸümü Merkezi Direktörü Alkım BaÄŸ Güllü’nün moderatörlüÄŸünü üstlendiÄŸi “Türkiye Elektrik Sisteminde Daha Fazla Yenilenebilir Enerji” paneli de gerçekleÅŸtirildi.

EtkinliÄŸin açılış konuÅŸmasını yapan SHURA Enerji DönüÅŸümü Merkezi Yönlendirme Komitesi BaÅŸkanı Selahattin Hakman, Türkiye’nin, taraf olduÄŸu Paris AnlaÅŸması çerçevesinde, 2053’e kadar net sıfır karbon emisyonu hedefine ulaÅŸmayı taahhüt ettiÄŸini hatırlattı. Bunun Türkiye enerji ve iklim politikası için bir dönüm noktası olduÄŸunu vurgulayan Hakman, “Elektrik sektörü diÄŸer sektörlerden daha önce karbonsuzlaÅŸarak enerji dönüÅŸümüne öncülük etmeli. Bunun için ekonomi genelinde sera gazı emisyon azaltımlarını etkinleÅŸtirecek ve enerji dönüÅŸümünde yeni bir strateji oluÅŸturmaya yönelik politika ve eylem planları hazırlamak gerekiyor. Türkiye’de rüzgar ve güneÅŸ enerjisi üretiminin artırılmasına paralel olarak kömür kullanımının önemli ölçüde azaltılması, planlananın dışında herhangi bir ilave ÅŸebeke yatırımı olmaksızın gerçekleÅŸtirilebilir. Åžu an Türkiye’nin mevcut ÅŸebeke geliÅŸim planı, enerji dönüÅŸümü için saÄŸlam bir temel oluÅŸturuyor” diye konuÅŸtu.

Raporda, elektrik sistemi dönüÅŸümünün deÄŸiÅŸken yenilenebilir enerji kaynakları odaklı hızlandırılması ile Türkiye'nin iletim ÅŸebekesi üzerinde ortaya çıkabilecek potansiyel etkileri deÄŸerlendiriliyor. Åžebekede planlanan yatırımların yapılması ve elektrik sisteminde esneklik seçeneklerinden azami faydalanılmasıyla daha fazla yenilenebilir enerji entegrasyonunun saÄŸlanabileceÄŸi, fosil yakıtlı santrallerin üretimlerinin azalacağı ve daha iddialı enerji dönüÅŸüm projelerinin hayata geçirilebileceÄŸi vurgulanıyor.

Raporun yazarları arasında yer alan, SHURA Enerji DönüÅŸümü Merkezi AraÅŸtırma Koordinatörü Hasan Aksoy, elektrifikasyonun da etkisiyle hızla artan elektrik talebinin karşılanabilmesi için öncelikle elektrik arzı ve ÅŸebeke altyapısının sistem güvenilirliÄŸini ve esnekliÄŸini öne çıkaracak ÅŸekilde planlanması gerektiÄŸini ifade etti. Aksoy, ÅŸunları söyledi: “Uygulanacak politikaların ve stratejilerin, yeni rüzgar ve güneÅŸ enerjisi santral konumlarının ya da devreden çıkacak termik santrallerin belirlenmesinde elektrik ÅŸebekesinin güvenilirliÄŸine ve esnekliÄŸine azami katkı saÄŸlayacak bütüncül bir bakış açısıyla belirlenmesi kritik öneme sahip.”

DeÄŸiÅŸken yenilenebilir enerji kaynaklarının artan oranlarda elektrik sistemine dahil edilmesi durumunda iletim sistemindeki etkileri inceleyen raporda üç senaryo ele alındı. ‘Mevcut Politikalar Senaryosu’, 2030 yılına kadar mevcut politikaların ve uygulamaların devam edeceÄŸi öngörüsüyle oluÅŸturuldu. Söz konusu senaryoya göre, 2030’da rüzgar ve güneÅŸe dayalı kurulu gücü sırasıyla 17 gigavat (GW) ve 20 GW’a ulaşırken, doÄŸal gaz kurulu gücü ise yaklaşık 26 GW olarak kısmen sabit kalacak. Türkiye’de ilk kez inÅŸa edilen Akkuyu nükleer güç santralinin 1.200 megavatlık (MW) dört ünitesinin tamamının devreye alınacağı kabul ediliyor.

Kömür Santrallerde Kapasite ve Üretimin Azalması Mümkün

Rapordaki senaryolardan bir diÄŸeri olan ‘Kömür Azaltım Senaryosu’nda’ ise Türkiye’de kömüre dayalı elektrik üretim kapasitesinin büyük bir bölümünün devre dışı kalması ve bu azalan arz miktarının yenilenebilir enerji kaynakları tarafından saÄŸlanması halinde, rüzgar ve güneÅŸ enerjisi kurulu gücü en yüksek seviyelere çıkabildiÄŸi durum analiz ediliyor. Senaryoda halihazırdaki 20 GW kömür kurulu gücü 5 GW’a düÅŸeceÄŸi ve bu açığın, rüzgar (33 GW), güneÅŸ (41 GW), hidroelektrik (32 GW), biyokütle (5 GW), jeotermal (4 GW) ve diÄŸer enerji kaynakları tarafından kapatılabileceÄŸi öngörülüyor. Bu durumda, son birkaç yılda yüzde 36 ila yüzde 42 bandında gerçekleÅŸen yenilenebilir enerji üretim payı, 2030’da yüzde 70 oranlarına, kabul edilebilen sistem etkileriyle ulaÅŸabilecek.

Bu senaryonun hayata geçmesi için, 1 GW’lık pompaj depolamalı hidroelektrik santral, 600 MW batarya enerji depolama, talep tarafı katılımı, devreye girecek ve çıkacak santrallerin sistem odaklı yaklaşımla konumlandırılması, komÅŸu ülkelerle elektrik iletim baÄŸlantı kapasitelerinin kullanılması, mevcut esnek santrallerin sistemde tutulması gibi sisteme esneklik saÄŸlayacak birçok seçenek deÄŸerlendiriliyor.

Raporun son senaryosu ‘Hızlandırılmış Yenilenebilir Enerji Senaryosu’nda ve ‘Kömür Azaltım Senaryosu’nda, enerji verimliliÄŸi potansiyellerinin kullanılmasıyla ‘Mevcut Politikalar Senaryosu’na kıyasla, 2030 yılında elektrik tüketiminin 40 TWh azaltılabileceÄŸi vurgulanıyor. Böylelikle maliyetli fosil yakıt ihtiyacı azaltılırken elektrik sisteminin karbonsuzlaÅŸmasına katkı saÄŸlanabilecek.

Mevcut ÅŸebeke yatırım planı ve bu çalışmada ele alınan esneklik çözümleri dikkate alındığında, 2030 yılında 33 GW’lık rüzgar enerjisi ve 41 GW’lık güneÅŸ enerjisi santrali Türkiye elektrik ÅŸebekesine entegre edilerek, esneklik seçenekleri ve diÄŸer üretim teknolojileri yardımıyla kömür santrallerinin üretim payları yaklaşık yüzde 5’e düÅŸebilir.

Sistem Maliyeti Megavat-Saat Başına Yaklaşık 5,5 Euro Azalabilir
Çalışmada, ayrıca fayda maliyet analiziyle senaryolar arasında kıyaslama yapıldı. Sistemin karbon maliyeti, Yük al/yük at ve üretim kesinti maliyetleri, piyasa takas fiyatı, ortalama yatırım ve iÅŸletme & bakım maliyetleri gibi deÄŸiÅŸkenler dikkate alındı. ‘Mevcut Politikalar Senaryosu’na kıyasla, ‘Kömür Azaltım Senaryosu’nda ortalama sistem maliyeti megavat-saat başına yaklaşık 5,5 euro daha fazla avantaj saÄŸlıyor.

Raporda ayrıca, mevcut 400 kV (kilovolt) ÅŸebeke yatırım planına vurgu yapılarak, bunun 2030'a kadar gerçekleÅŸtirilmesi halinde, yıllık yaklaşık 800 km yeni iletim hattı yatırımı gerektiÄŸi belirtiliyor. Söz konusu yatırım planı, Ä°stanbul BoÄŸazı ve Çanakkale BoÄŸazı üzerinden, Anadolu ile Trakya bölgesini birbirine baÄŸlayan yeni iletim koridorlarını içeriyor. Ayrıca, Türkiye’nin kuzeydoÄŸusu ile merkezdeki ÅŸebeke arasındaki baÄŸlantıları güçlendirecek önemli ÅŸebeke yatırımlarını kapsıyor. Yatırımlar, büyüyen ve deÄŸiÅŸen elektrik sisteminin temeli için kritik önem taşıyor. Sisteme daha fazla yenilenebilir enerji kaynağının entegre edilmesi durumunda, ‘Hızlandırılmış Yenilenebilir Enerji Senaryosu’ ve ‘Kömür Azaltım Senaryosu’nda olduÄŸu gibi, ek olarak 154 kV ÅŸebeke yatırımına ihtiyaç duyulacak.

KomÅŸu Ülkelerle Elektrik Ä°letim BaÄŸlantıları Güçlendirilmeli

Raporda, elektrik sistemine daha fazla yenilenebilir enerji entegrasyonu için, planlanan 400 ve 154 kV seviyesinde iletim ÅŸebekesi yatırımlarının hayata geçirilmesi kritik öneme sahip olduÄŸuna dikkat çekiliyor. Buna ilave olarak santrallerin sistem odaklı yerleÅŸimi, talep tarafı katılımı, batarya enerji depolama sistemleri, pompaj depolamalı hidroelektrik santralleri, yenilenebilir kaynaklardan sıcak rezerv saÄŸlanmasına vurgu yapılıyor. DiÄŸer yandan ÅŸebeke esnekliÄŸi ve enerji arz güvenliÄŸi için Türkiye’nin komÅŸularıyla enterkonneksiyon (elektrik iletim baÄŸlantılarını) güçlendirmesi öneriliyor. Avrupa Elektrik Sistemi (ENTSO-E) ile birlikte Gürcistan ve GüneydoÄŸu bölgesindeki enterkonneksiyon hatlarının net transfer kapasitelerinin artırılması, piyasa birleÅŸtirme ve dengesizlik netleÅŸtirme gibi mekanizmalarla desteklenmesi, ÅŸebeke esnekliÄŸini ve güvenilirliÄŸini önemli seviyede artırabilir. Ancak, enterkonneksiyon hatlar üzerindeki bu ÅŸebeke esnekliÄŸinden en üst düzeyde faydalanabilmek için özellikle 400 kV seviyesinde ilave ÅŸebeke yatırımları gerekebilir.

Rapor lansmanın ardından düzenlenen panele konuÅŸmacı olarak TÜREB BaÅŸkanı ve RHG ENERTÜRK Genel Müdür Yardımcısı Ä°brahim Erden, ENERJÄ°SA Üretim, Rüzgar Enerjisi Yatırımları Direktörü Ezgi Deniz Katmer ve Solar3GW Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Yusuf Bahadır Turhan katıldı.