BoÄŸaziçi Üniversitesi, “BoÄŸaziçi Üniversitesi Enerji Modelleme Sisteminin GeliÅŸtirilmesi ve Sera Gazı Salım Kısıtlamalarının Türkiye’ye Etkilerinin AraÅŸtırılmasına Yönelik Olarak BUEMS Türkiye Modelinin Kurulması ve Senaryo Analizi” baÅŸlıklı projesi ile Türkiye’de bugüne kadar enerji alanında hayata geçirilen en geliÅŸmiÅŸ modelleme sistemini hayata geçirdi. Bu çalışma ile BoÄŸaziçi Üniversitesi, enerji sektöründe farklı parametreler ve senaryolar doÄŸrultusunda 2050’ye kadar farklı projeksiyonlar ortaya koyuyor, bu projeksiyonların getirdiÄŸi maliyetleri ve enerji sistemi üzerine etkilerini araÅŸtırma olanağı veriyor. BUEMS Modeli, enerji sektöründeki karar vericileri daha önce kullanılan yabancı modelleme sistemlerine olan bağımlılıktan ve bunların kısıtlılıklarından kurtarıyor. GeliÅŸtirilen yerli ve milli sistemle, Türkiye'nin hem kısa hem de uzun vadeli enerji-çevre planlama ve politikalarının oluÅŸumuna destek saÄŸlayacak nitelikte sonuçlar elde edilmesi amaçlanıyor.

BoÄŸaziçi Üniversitesi Enerji Modelleme Sistemi (BUEMS) Türkiye Modellemesi, Uluslararası Enerji Ekonomisi BirliÄŸi (IAEE) ve BoÄŸaziçi Üniversitesi Enerji Politikaları AraÅŸtırma Merkezi (EPAM) BaÅŸkanı ve Endüstri MühendisliÄŸi Bölümü ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. Gürkan KumbaroÄŸlu liderliÄŸinde, BoÄŸaziçi Üniversitesi ÖÄŸretim Üyeleri Prof. Dr. Ä°lhan Or ve Doç. Dr. Gönenç Yücel, AltınbaÅŸ Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi Doç. Dr. Yıldız Arıkan ve Işık Üniversitesi Dr. ÖÄŸr. Üyesi Kemal Sarıca tarafından üç yıllık bir çalışmanın ürünü olarak geliÅŸtirildi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TÜBÄ°TAK desteÄŸiyle gerçekleÅŸtirilen BUEMS'in modelleme altyapısı, ulusal enerji sektörünün kendine has karakteristikleri çerçevesinde enerji-çevre etkileÅŸiminin gerçekçi ve detaylı incelenmesine katkı saÄŸlamak üzere, "temelden zirveye" yaklaşımıyla sektörel ve teknolojik detay seviyesi yüksek bir model yapı olarak geliÅŸtirildi. BUEMS kapsamında bir veritabanı oluÅŸturularak BUEMS/Türkiye enerji modeli kuruldu. Model çerçevesinde karbon emisyonlarının kısıtlandığı ve karbon vergisinin tanımlandığı çeÅŸitli senaryo analizleri gerçekleÅŸtirildi. Hazırlanan arayüz ile paket program haline getirildi, makroekonomik modül geliÅŸtirilerek entegre edildi; senaryoların gayrisafi yurtiçi hasıla ve enerji kaynaklarının kullanımlarına etkileri incelendi.

Birçok diÄŸer sektörde olduÄŸu gibi enerjide de arz ve talebin dengelenmesi temel sorun olarak karşımıza çıkıyor. Fakat enerji alanında arz-talep dengesini karmaşık hale getiren birtakım faktörler bulunuyor. Bu nedenle enerji sektöründe arzın talebi karşılayacak düzeye gelmesi için çok iyi planlanması gerekiyor. BUEMS Modeli; bir planlama çerçevesinde ne zaman, hangi mali kaynakları kullanarak yatırım planlaması yapılmalı, ne zaman, hangi enerji üretim tesislerine yatırım yapılmalı, bunlar birbirine nasıl baÄŸlanmalı, nasıl dengelenmeli, talep ne ÅŸekilde tahmin edilmeli gibi sorulara yanıt vermeyi hedefliyor. Bu planlamayı yapıyor ve olası sonuçlarını ortaya koyuyor. Ä°stenen deÄŸiÅŸikliklerin istendiÄŸi ÅŸekilde yapılmasına olanak tanıyan “yerli ve milli” BUEMS Modeli, bu yanıyla dünyada birtakım detaylara hakim olmaya ya da bazı detayları deÄŸiÅŸtirmeye izin vermeyen uluslararası birçok modelleme sisteminden farklılaşıyor, onlardan daha saÄŸlıklı sonuçlar ortaya koyuyor. Bu yapı kullanılarak arz - talep dengesi dengeleri daha saÄŸlıklı görülebiliyor.

Yerli teknolojiyle geliÅŸtirilen Türkiye’ye özgü bir modelleme
Prof. Dr. Gürkan KumbaroÄŸlu, “Yabancı modelleme sistemleri kısıtlamalar nedeniyle AR-GE’ye imkân tanımıyor. Biz yabancı programlarda model koduna açıkça eriÅŸip istediÄŸimiz deÄŸiÅŸiklikleri yapamıyoruz. Bu proje bizi, daha önce kullandığımız yabancı modelleme sistemlerine olan bağımlılıktan ve bunların kısıtlılıklarından kurtarıyor. Tamamen yerli olan bu teknoloji daha saÄŸlıklı kararlar alınabilmesine olanak tanıyor, bunun ardından AR-GE kısmı baÅŸlıyor. BUEMS Modeli ile karar vericilerin, uzmanların ve iÅŸ dünyasının enerji alanında gerçekten rasyonel kararlar alabilmeleri ve ileriyi saÄŸlıklı öngörebilmelerini saÄŸlamak amacıyla detaylı analiz yapabildiÄŸimiz yerli ve milli bir model ortaya koyuyoruz” diye konuÅŸtu.

Enerji alanında gerçek bir yol gösterici olacak
Günümüzde sadece Türkiye’de deÄŸil, Avrupa ülkeleri de dâhil olmak üzere dünyanın çeÅŸitli ülkelerinde, karar vericilerin yukarıdan bazı kararları empoze ederek enerji sektörünü yönlendirdikleri gözlemleniyor. BUEMS Modeli, politika yapıcılara enerji alanında atılan adımların en baÅŸta doÄŸru planlanabilmesi, öngörülerin test edilebilmesi, bir karar alırken bu kararın maliyetinin ne olduÄŸu hakkında bilgi sahibi olabilmek için iktisadi verilerle yol gösteriyor. Model kullanılarak, kısa veya uzun vadede ekonomik maliyet de hesaplanarak neler olabileceÄŸi, alınacak bu kararın nasıl bir ekonomik etkisi olacağı öngörülebiliyor. BUEMS Modeli, enerji-ekonomi-çevre iliÅŸkilerinin birbirleriyle olan çift yönlü etkileÅŸimlerini iÅŸin içine alabiliyor, çeÅŸitli senaryolarda belli bir duruma göre nasıl deÄŸiÅŸiklikler meydana geldiÄŸini ölçme olanağı veriyor. ÖrneÄŸin bu sistemle emisyonlara kısıt getirildiÄŸi takdirde ekonomik büyümeden ne kadar kayıp meydana gelebileceÄŸine dair ölçüm yapılabiliyor; vergilendirme yapıldığında ya da 2023 yılından itibaren nükleer enerji devreye alındığında emisyonların ne kadar deÄŸiÅŸtiÄŸi görülebiliyor, tüm enerji arzının kompozisyonun nasıl deÄŸiÅŸtiÄŸi izlenebiliyor. Nükleer olduÄŸu zaman doÄŸrudan emisyonlar azaldığı için, yenilebilir enerji kaynaklarına gereksinimin ne kadar azalacağı yüzde olarak ölçülebiliyor.

BoÄŸaziçi Üniversitesi enerji modelleme sistemi üzerine uzun zamandır çalışıyor
Prof. Dr. Gürkan KumbaroÄŸlu, “BoÄŸaziçi Üniversitesi bünyesinde bu çalışmaların tarihi ve bilgi birikimi yaklaşık 40 yıla uzanıyor. Prof. Dr. Ä°brahim KavrakoÄŸlu döneminde 1979 yılında yapılan Türkiye Enerji Modelleme Sistemi (BÜTEMS) bundan tam 41 yıl önce Türkiye’nin resmi raporu olarak Dünya Enerji Kongresi’nde sunuldu. Bundan 41 yıl sonra biz BUEMS projesiyle çıkıyoruz. Öncesinde de BoÄŸaziçi Üniversitesi’nin bu alandaki çalışmaları arasında bakanlıklar ile yapılan çalışmalar, Kalkınma Bakanlığı’na, Çevre Bakanlığı’na kurulma modelleme sistemleri var. Bu modelleme sistemlerinin sonuçlarının BaÅŸbakanlık’a, CumhurbaÅŸkanlığı’na aktarıldığını, Ä°klim DeÄŸiÅŸikliÄŸi Koordinasyon Kurulu’nda ele alındığını biliyoruz. Dolayısıyla üniversitemiz bünyesinde bu alanda çok uzun süredir önemli bir bilgi birikimi oluÅŸmuÅŸ durumda” dedi.