Türkiye genelinde hizmet veren 21 dağıtım şirketinin çatı örgütü Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder), başta ülke genelinde yapılan toplam yatırım tutarı, elektrik tüketim ve üretim rakamları olmak üzere trafo, enerji nakil hatları, abone sayısı gibi pek çok veriyi içeren, 2022 yılına ait “Elder Sektör Raporu”nu yayınladı.

Raporun önsözünde enerji sektörünün gerek teknolojik gelişmeler gerekse iklim değişikliğine yönelik politikalar sonucunda baş döndürücü bir dönüşüm sürecinden geçtiğine dikkat çeken Elder Genel Sekreteri Özge Özden, “Enerji sektörü büyük bir değişim içinde bir taraftan gündelik sorunlara cevaplar ararken bir taraftan da artık kaçınılmaz hale gelen dönüşüm gereksinimlerine çözümler bulmaya çalışıyor. 2021 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devleti olarak Paris İklim Anlaşmasını TBMM’de onayladık ve 2053 yılına kadar net sıfır karbon hedefine ulaşma taahhüdünde bulunduk. Bu hedefe ulaşılmasında en önemli başarı faktörü çevre dostu yeni teknolojileri üreterek insanımıza ve ekonomimize kazandırmak. Sektör olarak, teknoloji perspektifinde güneş ve rüzgar santralleri; elektrikli araçlar ve şarj istasyonları ve son olarak enerji verimliliği ve depolama sistemleri gibi günümüzün teknolojilerine odaklanırken aynı zamanda yeşil hidrojen, füzyon, karbon yakalama ve depolama gibi geleceğin ancak yakın geleceğin üretim teknolojilerine yönelik de çabalarımızı sürdürüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

ŞEBEKE YATIRIMLARI EN BÜYÜK KALEMİ OLUŞTURDU
Sektörün adeta röntgenini çeken Elder’in Sektör Raporu’na göre Türkiye’nin her noktasına uluslararası standartlarda elektrik dağıtım hizmeti sunma hedefi ile çalışmalarına aralıksız devam eden dağıtım şirketlerinin toplam yatırımı, bir önceki yıla göre yüzde 85,7 artarak 14 milyar 719 milyon TL’den 27 milyar 340 milyon TL’ye ulaştı. Bu rakamın 21 milyar 940 milyon TL’lik en büyük bir kısmı ise daha güçlü bir enerji altyapısı için “şebeke yatırımlarına” harcandı. Yıl içinde en fazla yatırımı 2 milyar 605 milyon TL ile Toroslar EDAŞ yaparken onu 2 milyar 307 milyon TL ile Boğaziçi EDAŞ, 2 milyar 304 milyon TL ile de GZD EDAŞ izledi.
Enerji altyapısına yapılan yatırımlar ile ülke genelindeki elektrik dağıtım hattı uzunluğu ve trafo sayısında da artış yaşandı. 2021 yılında 1 milyon 363 bin km düzeyinde olan toplam dağıtım hattı uzunluğu 2022’de 1 milyon 401 bin km’ye ulaştı. 508 bin 880 olan trafo sayısı da yüzde 8,5’lik artışla 522 bin 311 adete çıktı.

2022 YILINDA ELEKTRİK TÜKETİMİ 253,6 TWH
Rapora göre 2022’de “dağıtım ve iletim seviyesinden bağlı abonelerin toplam tüketimi” bir önceki sene ile hemen hemen aynı seviyede kaldı. Toplam tüketim sadece yüzde 0,23’lük bir artışla 253 TWh’den (terevatsaat) 253,6 TWh seviyesine ulaştı. 2022 yılında toplam tüketimin yüzde 42,73’ü sanayi, yüzde 25,45’i kamu ve özel hizmet sektörü ile diğer, yüzde 24,39’u mesken, yüzde 3,72’si tarımsal faaliyetler, yüzde 2,17’si ise aydınlatma abonelerinden geldi.

Bu arada 2022’de serbest üretim şirketleri, işletme hakkı devri ve yap-işlet-devret santrallerinin üretimini kapsayan toplam lisanslı elektrik üretimi bir önceki yıla göre yüzde 2,6 düşerek 320 bin 81 GWh’den (gigawatt saat) 311 bin 779 GWh’ye indi. Lisanssız üretim yüzde 4,3’lük artışla 11 bin 217 GWh’den 12 bin 738 GWh’ye ulaşsa da 2021’de toplam 331 bin 298 GWh olan lisanslı ve lisanssız elektrik üretimi yüzde 2,5 gerileyerek 324 bin 517 GWh’de kaldı.

Lisanslı elektrik üretiminin kaynaklara göre dağılımının da yer aldığı raporda, doğal gaz santrallerinin payındaki gerileme dikkat çekti. 2021 yılında lisanslı elektrik üretiminin yüzde 33,9’u doğal gaz santralleri tarafından karşılanırken 2022’de bu oran yüzde 22,7’ye geriledi. Bu sırada ithal kömürün payı yüzde 17,2’ten yüzde 20,3’e, hidroelektriğin payı yüzde 17,4’ten yüzde 21,5’e, yerli kömürün payı yüzde 15,5’ten yüzde 15,9’a, rüzgarın payı yüzde 9,7’den yüzde 11,2’ye, jeotermalin yüzde 3,4’ten yüzde 3,5 çıktı. Lisanssız elektrik üretiminde ise son yıllarda verilen desteklerle öne çıkan güneşin payı ise yüzde 5 arttı.

ABONE SAYISI 48,6 MİLYONA, ÇALIŞAN SAYISI 66 BİN 692’YE ULAŞTI
Elder Sektör Raporu 2022’de bölge bazında kayıp oranları, abone sayısı, istihdam ve Ar-Ge projeleriyle ile ilgili sektör geneline yönelik olarak şu bilgiler de yer aldı:
• 2021’de 47,3 milyon olan toplam abone sayısı 2022 sonunda 48,6 milyona ulaştı.
• Boğaziçi EDAŞ 5 milyon 309 bin ile en yüksek abone sayısına sahip olurken onu 4 milyon 523 bin abone ile Başkent EDAŞ, 4 milyon 308 bin abone ile Toroslar EDAŞ takip etti.
• 21 dağıtım bölgesi içinde gerçekleşen kayıp oranı en düşük şirket yüzde 4,32 ile AKEDAŞ oldu.
• Abone başına kesinti sıklığında en düşük rakamı 8,6 adet ile AYEDAŞ yakaladı.
• 2022 yılı sonu itibarıyla dağıtım sektöründe çalışan sayısı 66 bin 692’ye ulaştı.
• 2022 yılında serbest piyasa limiti 1.1 MWh’ye düşerken piyasa açıklık oranı da yüzde 98’i buldu.
• Temmuz 2014 -Temmuz 2022 arasında geliştirilen Ar-Ge Projesi sayısı 414’ü buldu. Bu projeler içinde en büyük payı yüzde 18,36 (76 adet proje) ile malzeme teknolojisi -şebeke işletimi aldı. Onu yüzde 17,87 (74 adet proje) pay ile sistem işletimine yönelik teknoloji geliştirilmesi ve hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik projeler izledi. Şebeke işletim projeleri de yüzde 16,67 (68 adet proje) ile üçüncü sırada yer aldı.