Türkiye’de her yıl “güneÅŸte 3 GW kurulu güç” misyonuyla yola çıkan düÅŸünce kuruluÅŸu Solar3GW, Türkiye GüneÅŸ Enerjisi Sektörü: TarımGES raporunu yayınladı. Solar3GW Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Yusuf Bahadır Turhan ve yönetim kurulu üyelerinin ev sahipliÄŸinde, bugün Ä°stanbul’da düzenlenen toplantıda tanıtılan raporda, Tarım-GüneÅŸ Enerji Santralleri ile enerjide dışa bağımlılığı ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin tarıma etkisini nasıl azaltacağı inceleniyor.

Raporda, dünyadaki pek çok ülke gibi Türkiye’nin de pandeminin etkisiyle daha derin hissedilen ekonomik krizle mücadele ederken, diÄŸer yandan enerji arz krizinden de etkilendiÄŸi belirtiliyor. Enerjide dışa bağımlılık ve ekonomik krizle baÅŸ etmenin en akılcı yolunun “öz kaynaklarla en fazla üretimi yapmak” olduÄŸu iÅŸaret edilirken, Türkiye’nin buna imkan veren TarımGes’ten faydalanması gerektiÄŸi vurgulanıyor.

TarımGES’le Üçlü Kazanç

Solar3GW Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Yusuf Bahadır Turhan açılış konuÅŸmasında, 11 ili etkileyen deprem felaketi nedeniyle yaÅŸadıkları üzüntüyü dile getirdi. Depremin ardından sektörün bölgeye yardım için seferber olduÄŸunu hem malzeme hem de kurulum ve onarım için ekip gönderdiÄŸini söyleyen Turhan, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü: “En azından iletiÅŸim cihazlarının ÅŸarj edilmesi, gece basit led aydınlatmalar için mikro düzenekler kuruldu. Çok acı bir olay yaÅŸadık, yaşıyoruz ama bu bize elektirik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının özellikle güneÅŸin ÅŸebeke arz güvenliÄŸi açısından ne kadar önemli olduÄŸunu bir kez daha gösterdi. Biz bugüne kadar güneÅŸ enerjisinin dağıtık üretime imkan vermesini verimlilik açısından ele alıyorduk ama deprem, afet sonrasında enerjiye ulaşım açısından da dağıtık üretimin ne kadar önemli olduÄŸunu ortaya koydu. Küçük alanlarda tüketicinin kendi enerjisini üretmesi, olası sorunlara çok hızlı çözüm bulunmasını saÄŸlıyor. Bunun için MikroGES’ler, KöyGES’ler kurulmasını öneriyoruz.”

Turhan ardından rapor hakkında bilgi verdi. TarımGES raporunda, tarım alanları üzerinde kurulacak güneÅŸ enerjisi santralleriyle aynı alanda hem elektrik hem de tarım üretimi yapılabileceÄŸini vurgulayan Turhan, “TarımGES projeleri azalan kaynakların yönetimine yenilikçi bir çözüm sunan bir uygulama. Tarlalara kurulacak yeni güneÅŸ enerjisi santralleri sayesinde, sertleÅŸen iklim koÅŸullarına karşı mahsüller korunacak ve yüksek verimli ürün elde edilebilecek aynı zamanda elektrik gibi yüksek bir maliyet girdisi optimize edilebilecek. Hatta elektrik üretiminin, tüketimden arta kalan kısmı ÅŸebekeye satılarak üçüncü bir gelir kaynağı elde edilebilir” dedi.
Turhan, dünyada ve Türkiye’de yaÅŸanan kuraklığa, giderek daralan kullanılabilir arazilere karşı da TarımGES’lerin kullanabileceÄŸini ifade ederek ÅŸunları söyledi: “Ülkelerin ekonomik politikalarına göre farklı ÅŸekilde uygulama olanağı saÄŸlayabilecek TarımGES’ler iklim deÄŸiÅŸikliÄŸine karşı mücadele ederken önemli bir araç olacak. Önemli olan ülkenin ihtiyaçları doÄŸrultusunda bu aracı en doÄŸru ÅŸekilde, uzun vadeli akılcı planlama ile kullanabilmesi.”

Tarım Alanlarından 11 GW Elektrik
Raporda, Türkiye’nin toplam 234 bin kilometrekare tarım alanına sahip olduÄŸu vurgulanıyor. Bu alanların binde 1’ine bugünün teknolojisiyle güneÅŸ panelleri kurulduÄŸunda toplamda 11 GW’nin üzerinde güç elde etmek mümkün olacak. Turhan, “Solar3GW’nin de sloganı olan ‘her yıl en az 3 GW güneÅŸ gücü’nün, araziye kurulacak kısmı olan 1.350 MW’ın TarımGES uygulaması ÅŸeklinde kurulması, her yıl tarım alanlarımızın sadece 10 binde 1’ine kurulum gerçekleÅŸtirmemiz anlamına gelir. Bu yolla temiz ve ucuz elektrik üretirken, gittikçe artan ekstrem hava koÅŸullarına karşı ilgili tarım ürününe ek bir koruma saÄŸlanıp, tarımsal verim artırılır” dedi.

Elektrik Üretirken Toprağın Verimi Artacak

GüneÅŸ enerjisi ile tarım arazilerinin eÅŸ zamanlı kullanımına yönelik entegre bir sistem olan TarımGES’ler, tüm tarım alanlarında, çayırlar, otlaklar, seralar, hatta balık çiftliklerinde kurulabiliyor. Kenya gibi yoksul Afrika ülkelerinden Ä°sveç gibi, güneÅŸin en az göründüÄŸü topraklara kadar dünyanın her köÅŸesinde TarımGES projeleri uygulanıyor. 2012’de tüm dünyada 5 MW olan TarımGES kurulu gücü, 2022’de 14 GW’ı geçti. Dünyada bu konuda başı çeken ülke Japonya’da bugüne kadar 3 binden fazla uygulama yapıldı.

Yapılan Ar-Ge çalışmalarında seçilen örnek coÄŸrafyada güneÅŸ santrali kurulan tarlalarda acı biber üretiminin üçe katlandığı ortaya konuluyor. Çeri domates üretiminde ise su kullanımının yüzde 65 azaldığı ve toplam üretimin ikiye katlandığı gözlendi. DiÄŸer yandan TarımGES uygulamalarında iki günde bir yapılan sulamalarda toprağın nemi yüzde 15 oranında, her gün yapılan sulamalarda yüzde 5 daha fazla korunuyor.
Raporda, TarımGES projelerinin maliyet olarak küçük ölçekli GES çatı projelerine göre daha avantajlı olduÄŸuna dikkat çekiliyor. Çiftçinin tarlasında üreteceÄŸi elektriÄŸin fazlasını satarak öztüketim harcamalarını büyük ölçüde düÅŸüreceÄŸi vurgulanıyor. Proje sadece enerjide deÄŸil tarımda da dışa bağımlılığın önüne geçebilecek. TarımGES’ler yerinde üretim-tüketim konusunda enerji dönüÅŸümüne uygun çözüm sunuyor. Öncelikle elektrik üretimini, tüketimin olduÄŸu alana yaklaÅŸtırılarak artan ÅŸebeke verimi saÄŸlıyor, iÅŸletme maliyetlerini aÅŸağıya çekiyor. Bu arada tarım için gereken sulama pompası, aydınlatma, ısıtma vb. faaliyetlerde gerekli olan enerji en ucuz ÅŸekilde yerinde üretilebiliyor.

Mevzuatta DeÄŸiÅŸiklik Gerekiyor

Raporda, Türkiye’de TarımGES’ler önündeki en önemli zorluÄŸun yasal mevzuatta iki amaçlı alan kullanımının yer almaması olduÄŸu vurgulanıyor. TarımGES uygulamalarının tarım alanlarının bütünlüÄŸünü bozmamakla birlikte, aynı alanı daha verimli kullanmayı amaçlayan ve çiftçinin ekonomisine katkı saÄŸlayan uygulamalar olduÄŸunun altı çizilerek, “Bu konuda yapılacak olan uygulamalarda atıl, üretim yapılmayan tarım arazilerinden yararlanılabileceÄŸi gibi, üretim yapılan araziler için ise toprak sahiplerinin inisiyatifinde olacak ÅŸekilde TarımGES projeleri geliÅŸtirilebilir” tespiti yapılıyor.
Hibrit santraller gibi TarımGES projelerinin de tanım ve kota olarak mevzuatta yer alması, Türkiye’nin enerji bağımsızlığı konusunda bir kanalı daha kullanılabilir hale getireceÄŸi ve tarım ekonomisine fayda saÄŸlayacağına dikkat çekiliyor.

TeÅŸvik Gündeme Getirilmeli

Çalışmada, Türkiye’de TarımGES’lerin önünün açılması için acil olarak mevzuatta düzenlenme gerektiÄŸi belirtiliyor. TarımGES kurulacak alanlarda acil kamulaÅŸtırma yapılabilmesi ve kapasite tanımlanması öncelikli baÅŸlıklar arasında yer alıyor. Aynı zamanda Marmara bölgesi gibi arazi sıkıntısı olan bölgelerde küçük ölçekli tesisler için destek tarifesi oluÅŸturabileceÄŸi, büyük ölçekli TarımGES’ler için ise YEKA benzeri ihale yöntemleri uygulanabileceÄŸi öneriliyor. TarımGES’ler için kapsamlı AR-GE programları geliÅŸtirilmesi ve çiftçilerin bilinçlendirilmesi tavsiye ediliyor.

Toplantıda, Solar3GW Genel Sekreteri Özge Özeke’nin rapor sunumunun ardından panel düzenlendi. Solar3GW Yönetim Kurulu üyesi Gonca Dülge BedeloÄŸlu moderatörlüÄŸünü üstlendiÄŸi panelin konuÅŸmacıları Solar3GW Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Yusuf Bahadır Turhan ve ODTÜ-GÜNAM (GüneÅŸ Enerjsi AraÅŸtırma ve Uygulama Merkezi) BaÅŸkan Yardımcısı Doç. Dr. Selçuk Yerci Türkiye’de TarımGES’i tartıştı.