ETD, enerji ticaretinin adil ve serbest yapılabilmesi için gereken faaliyetlerde bulunmak, bu ticareti kuralları ve standartlarının, evrensel normlarda konulabilmesi ve tüm taraflara eÅŸit mesafede bir serbest ticaret ortamını oluÅŸturabilmek amacıyla hayata geçirilmiÅŸtir. DerneÄŸin güncel faaliyetlerini ve projelerini Enerji Ticareti DerneÄŸi Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Batu Aksoy ile görüÅŸtük.

ETD, enerji ticareti piyasasında hangi fonksiyonları üstlenmiÅŸtir? Faaliyetleri nelerdir?

2010 yılında temelleri atılan Enerji Ticareti DerneÄŸi (ETD), ÅŸu anda elektrik ve doÄŸalgaz piyasasında faaliyet gösteren, bünyesinde 45 saygın üyeyi barındıran, etkin bir sivil toplum kuruluÅŸu konumuna ulaÅŸtı. Enerji ticaretinin ÅŸeffaf ve rekabetçi koÅŸullarda yapılabilmesi için gerekli evrensel normların ülkemizde de yerleÅŸik hale gelerek, tüm taraflara eÅŸit mesafede bir serbest ticaret ortamının oluÅŸturulmasını hedefleyen derneÄŸimiz, bu amaç doÄŸrultusunda bir yandan ilgili kamu kurumları nezdinde yoÄŸun temaslarını sürdürmekte, diÄŸer yandan da piyasa oyuncularının liberal piyasalara uyumunu saÄŸlamak amacıyla çeÅŸitli eÄŸitim programları gerçekleÅŸtirmektedir. Ayrıca derneÄŸimiz, uluslararası arenada EFET (European Energy Traders Federation – Avrupa Enerji Tacirleri Federasyonu) baÅŸta olmak üzere bir dizi aracı kurum ve enerji haber ajansı ile çeÅŸitli platformlarda ortak projeler yürütmektedir. Türkiye enerji piyasasının liberalizasyonu sürecinin saÄŸlıklı bir ÅŸekilde yürümesi için bir yandan teknik çalışma gruplarımız bünyesinde üyelerimizin mutabakatıyla oluÅŸturduÄŸumuz görüÅŸ ve önerileri düzenli olarak kamu kurumlarıyla paylaşıyor, diÄŸer yandan da özel sektör tarafında atılması gereken adımları organize ederek, sektörde topyekün bir bilinç oluÅŸturmaya çalışıyoruz.    

2014 yılının ilk yarısını piyasalarda yaÅŸanan geliÅŸmeler açısından nasıl deÄŸerlendiriyorsunuz?

2014 yılının ilk 5 ayında elektrik piyasasında geçtiÄŸimiz yılın aynı dönemine kıyasla, yaklaşık % 4’lük bir büyüme görüyoruz. Bu artış oranının, yılın ilk aylarında yaÅŸanan soÄŸuk hava ve makroekonomik büyümenin beklentilerin üzerinde gerçekleÅŸmesinden kaynaklandığını tahmin ediyoruz. Arz tarafındaki artış da talepteki bu geliÅŸime paralel gerçekleÅŸti. Ancak, özellikle yılın ilk aylarında yaÅŸanan kuraklık nedeniyle hidro kaynakların üretime katkısının sınırlı kalması, gün öncesi elektrik piyasasında fiyatların beklentilerin bir miktar üzerinde gerçekleÅŸmesine sebep oldu.

Bununla birlikte, Mayıs sonunda 86 yeni üretim tesisinin faaliyete geçmesi ile Türkiye’nin kurulu gücünde yaklaşık 2.000 MW’ın üzerinde artış oldu ve ülkemizin kurulu gücü 66.000 MW’ın üzerine çıktı. Yenilenebilir kaynakların üretimdeki payı %1 ve özel sektörün üretimdeki payı da %2 seviyesinde arttı. Bu dönemde ithalatta %32 civarında, ihracatta ise yaklaşık %35 civarında bir artışla karşılaÅŸtık.

2014’ün ilk yarısında, enerji piyasalarının gündemindeki en önemli maddelerden birisi, geçtiÄŸimiz yıl yürürlüÄŸe giren yeni Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde kurulması öngörülen EPÄ°AÅž (Enerji Piyasaları Ä°ÅŸletme A.Åž.), nam-ı diÄŸer Enerji Borsası oldu. Sektör oyuncuları açısından, enerji piyasalarının serbestleÅŸmesi ve likit, ÅŸeffaf, güvenilir bir referans fiyat üretme kapasitesine sahip hale gelmesi yolunda önemli bir sembol haline gelen EPÄ°AÅž’ın kurulması sürecinde son aÅŸamaya geldik. Åžirketin hissedarlarının önümüzdeki süreçte belirlenerek 3. çeyrek itibariyle kuruluÅŸ sürecinin tamamlanacağını ve hızlı bir ÅŸekilde operasyonel hazırlıkların baÅŸlamasını öngörüyoruz.  

Sektörümüz açısından yakından takip edilen bir diÄŸer önemli husus ise EÜAÅž portföyündeki santrallerin özelleÅŸtirme süreci. ÖzelleÅŸtirme ihalelerinin baÅŸarıyla sürdürülmesi ve piyasanın serbestleÅŸmesi yönünde hayati öneme sahip olan bu özelleÅŸtirmelere yönelik irade ve kararlılığın net bir ÅŸekilde ortaya konmuÅŸ olması, piyasanın serbestleÅŸmesi açısından çok olumlu bir durum. Nitekim bu iradenin yansıması olarak, EÜAÅž bu yıl ilk kez ihale yoluyla elektrik satışı yaptı. 100 MW’lık satışın, sektör oyuncuları olarak uzun zamandır üzerinde durduÄŸumuz, piyasanın en büyük oyuncusu olan EÜAÅž’ın üretiminin mümkün olan en yüksek oranda piyasa koÅŸullarında ticaretinin gerçekleÅŸmesi yönündeki arzumuzun gerçekleÅŸmesi açısından ümit verici bir geliÅŸme olduÄŸunu ifade etmek istiyorum.

Gelecek 5 yıllık periyodda enerji piyasasında ve enerji ticaretinde ne gibi deÄŸiÅŸikliklerin ve geliÅŸmelerin yaÅŸanacağını öngörüyorsunuz?

Önümüzdeki 5 yıllık süreçte enerji piyasasının liberalizasyonu sürecinde önemli adımların atılacağına ve dolayısıyla ülkemizde enerji ticaretinin büyük bir ivmeyle büyüyeceÄŸine inanıyoruz. Bu yıl içerisinde EPÄ°AÅž’ın kuruluÅŸunun tamamlanması ve piyasa iÅŸletim faaliyetini devralması, bu süreçte atılacak ilk önemli adım olacak. Bununla birlikte gün öncesi piyasasının da çok kısa süre içerisinde iÅŸlemeye baÅŸlayacağını öngörüyoruz. Bu geliÅŸme de ülkemizin enerji piyasası açısından kritik bir dönüm noktası olacak. Yine mevcut çalışmalar kararlılıkla sürdürüldüÄŸü takdirde, ülkemizde artık BÄ°ST bünyesindeki vadeli iÅŸlem piyasasının da önemli bir ticaret ortamı olabileceÄŸini düÅŸünüyoruz. Önümüzdeki dönemde tezgahüstü piyasalardaki elektrik ticareti konusunda da büyük bir ivme bekliyoruz. Özellikle damga vergisi engelinin aşılması ve ülkemizdeki ticaret ÅŸirketlerinin risk algılarının ve yaklaşımlarının geliÅŸmesiyle birlikte, bu piyasaların organize piyasalara da yön ve iÅŸaret verebilecek bir güce ulaÅŸmasını ümit ediyoruz. Ayrıca, dış ticarette özellikle bu yıl sonuna doÄŸru ENTSO-E ile nihai katılım anlaÅŸmasının imzalanması ile birlikte önemli bir geliÅŸim bekliyoruz. Gürcistan ile Türkiye’deki hattın tamamlanmış olmasından dolayı, özellikle bu ülkenin piyasasındaki geliÅŸimlerin ülkemizin elektrik ticareti potansiyeline olumlu yansıyacağını düÅŸünüyoruz. Ülkemiz için çok yeni bir kavram olmakla beraber, ÅŸu anda çalışmalarına devam edilen talep tarafının piyasa katılımı konusunda da önümüzdeki 5 yıllık süreçte önemli geliÅŸmeler yaÅŸanacağına inanıyoruz.

Perakende elektrik ticaretinde de, önümüzdeki dönemde ülkemizde ciddi bir açılım bekliyoruz. Serbest tüketici limitinin sıfıra çekilmesi, ÅŸu anda yetersiz kalan serbest tüketici iÅŸlemleri ile ilgili teknik altyapının iyileÅŸtirilmesi yönünde atılacak adımlar, hukuki ayrıştırma konusunda elde edilecek baÅŸarı ve rekabet konusunda mevzuatlardaki ya da bunların uygulamalarındaki eksikliklerin giderilmesi ile birlikte, ÅŸu anda bulunduÄŸumuz noktanın çok ötesinde bir perakende elektrik ticareti ortamına sahip olacağımıza inanıyoruz.

DoÄŸalgaz piyasasındaki geliÅŸmelere de bakarsak, öncelikle DoÄŸalgaz Piyasası Kanunu’nda deÄŸiÅŸiklik öngören tasarının en kısa sürede Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yasalaÅŸarak yürürlüÄŸe girmesini arzu ediyoruz. Bu deÄŸiÅŸiklikle birlikte ilk olarak BOTAÅž’ın ticari faaliyetlerine göre ayrıştırılmasını, ardından dengeleme gazı piyasası ve gün öncesi piyasasının yürürlüÄŸe girmesini ve de ithalat ile yeniden ihracat olmak üzere ticaret önündeki engellerin kaldırılmasını arzu ediyoruz.

Türkiye’de enerji piyasasının genel sorunları ve dernek olarak sunduÄŸunuz çözüm önerileri hakkında bilgi verebilir misiniz?

Bir kere her ÅŸeyden önce, Türkiye’de enerji piyasasında geçtiÄŸimiz 10 yıllık süreçte büyük bir dönüÅŸümün yaÅŸandığını ve bu süreçte önemli baÅŸarılara imza atıldığını vurgulamamız gerekiyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun kuruluÅŸu baÅŸta olmak üzere, yapılan mevzuat ve uygulama deÄŸiÅŸiklikleri, Piyasa Mali UzlaÅŸtırma Merkezi’nin kuruluÅŸu ve mevcut piyasanın aÅŸamalı ÅŸekilde faaliyete geçiÅŸi, dağıtım özelleÅŸtirmeleri ve Avrupa enterkonnekte sistemine baÄŸlantı gibi devrim niteliÄŸinde deÄŸiÅŸiklikleri içeren yoÄŸun bir dönemi geride bıraktık.

Özellikle devletin enerji sektöründeki hakim rolünün devamı ve bu rolün fiyat oluÅŸumlarını etkileme imkanı barındıran konumu, ÅŸeffaflık konusunda adım atmakta zorlanılması, teknik kapasite yetersizliÄŸinden kaynaklı ve öngörülemeyen maliyet yükleri, fiyat oluÅŸum metodolojisinin belirsizliÄŸi ve bundan dolayı fiyatlara karşı oluÅŸan güvensizlik, ikili anlaÅŸmalarda her sözleÅŸme başına yeniden ödenen damga vergisi, perakende elektrik ticaretinde rekabeti engelleyici bazı hususlar, standart eksikliÄŸi gibi baÅŸlıca sorunlar, elektrik ticaretinin büyüme hızını aÅŸağı yönlü etkilemektedir.

ETD olarak sektörümüz adına uzun vadede öncelikli hedefimiz, adil rekabetin saÄŸlandığı ÅŸeffaf ve serbest bir piyasa yapısıdır. EPÄ°AÅž’ın yönetim kurulundaki temsil yapısı ve organizasyonu, rekabet, ÅŸeffaflık ve öngörülebilirlik saÄŸlayacak olan serbestleÅŸme sürecinin ilk ve önemli adımı olarak görüyoruz. Bu baÄŸlamda sektör oyuncularının da EPÄ°AÅž’ın organizasyon yapısında yer alması, sadece hissedarlık anlamında deÄŸil, aynı zamanda yönetim ve denetim kademelerinde diÄŸer paydaÅŸlarla eÅŸit oranda sektör temsiline önem veriyoruz.

Enerji sektörü katılımcılarının önemli bir diÄŸer sıkıntısı da orta ve uzun vadede güvenilir ve ÅŸeffaf fiyat oluÅŸumu ile öngörülebilirliÄŸi saÄŸlayacak fiyat referansının ortaya çıkamaması. Bu sorunu aÅŸabilmenin en önemli adımı da, piyasanın kendi dinamikleri ile ÅŸekillenebilmesini saÄŸlayacak iÅŸlem miktarı ve derinliÄŸinin saÄŸlanması, bunun için de kamu ÅŸirketleri dahil tüm piyasa katılımcıları arasında rekabet ve ÅŸeffaflığı saÄŸlanmalıdır.

Öte yandan likiditeyi uzun vadeye yayan fiziki uzlaÅŸtırmalı ürünlerle, piyasanın uzun vadeli gösterge fiyatlarını maliyetleri doÄŸrultusunda rekabetçi koÅŸullarda oluÅŸturacak olan piyasa oyuncuları BÄ°ST bünyesinde ÅŸekillenecek, türev emtia piyasalarının hacmine yön verecektir. Bunun için doÄŸru zamanlama ile doÄŸru risk yönetimi ürünlerinin piyasa oyuncularına sunulması gerektiÄŸine inanıyoruz.

Sadece piyasa iÅŸleyiÅŸine baÄŸlı olmayan bazı önemli sorunlar, piyasada derinlik ve likiditenin saÄŸlanmasının önünde engel teÅŸkil ediyor. Bunların başında ise tezgahüstü piyasalarda yapılan ticaretin önündeki en önemli engel olan damga vergisi sorunu sayılabilir. Yeni Elektrik Piyasası Kanunu ile EPÄ°AÅž ve BÄ°ST bünyesinde yapılan iÅŸlemlere damga vergisi muafiyeti getirilirken, tacirlerin kendi aralarında organize piyasalar dışında yaptıkları ticaret bu muafiyet kapsamı dışında kaldı. Bu durum, EPÄ°AÅž’a sinyal verecek tezgahüstü piyasalardaki iÅŸlem hacminin geliÅŸmesine engel oluyor. Bu yönlendirme ile EPÄ°AÅž’ta ÅŸekillenmesi beklenen yüksek hacim gösterge fiyatı henüz yakalanamadığından bir kısır döngü oluÅŸturmakta, bu da platformda ticaret hacminin düÅŸük seyretmesine ve dolayısıyla piyasanın iÅŸlem hacminin olabileceÄŸinden çok daha küçük kalmasına sebep olmaktadır.

Yine Türkiye piyasasında gerek derinlik ve likidite, gerekse fiyat dengelemesi açısından önem arz eden dış ticaret ile ilgili konular da enerji ticareti açısından önemlidir. Bu konuda en az sorun yaÅŸanması için de Türkiye’de enerji ve dış ticaret ile ilgili kurum ve kuruluÅŸlarının kapasite ve desteklerinin artması ve mevzuatın bu yönde adapte edilmesi gerekmektedir.

Öte yandan elektrik üretiminde doÄŸalgaz çevrim santrallerinin sahip olduÄŸu ciddi pay, doÄŸalgaz piyasasında yaÅŸanan geliÅŸmeleri de elektrik sektörünün gündeminde üst sıralara taşıyor. GeçtiÄŸimiz 10 yıllık süreçte elektrik piyasasının ÅŸeffaf, liberal ve rekabetçi bir yapıya çevrilmesi sürecinde atılan olumlu adımların, aynı ÅŸekilde doÄŸalgaz piyasasında da atılması gerekmektedir. DoÄŸalgaz piyasasına iliÅŸkin temel beklentimiz, mevcut DoÄŸalgaz Piyasası Kanunu’nda deÄŸiÅŸiklik öngören tasarının en kısa zamanda meclisimiz gündemine getirilerek yasalaÅŸmasıdır. Tasarıdaki en önemli husus ise, BOTAÅž’ın mevcut dikey bütünleÅŸik yapısının ayrıştırılarak, ÅŸeffaf ve rekabetçi bir piyasa yapısının oluÅŸturulmasıdır.

Kanunun yanı sıra ikincil mevzuatta önem arz eden bir diÄŸer husus ise, Dengeleme Gazı Piyasası ile Gün Öncesi Piyasası’nın kurulması. EPDK tarafından çıkartılan mevzuat çerçevesinde ülkemizde bir Dengeleme Gazı Piyasası’nın ilk önce sanal uygulamasının baÅŸlatılması, ardından da fiili olarak iÅŸlemeye baÅŸlaması öngörülüyor. Dengeleme Gazı Piyasası’yla eÅŸ zamanlı olarak, Gün Öncesi Gaz Piyasası’nın da faaliyete geçirilmesi ve doÄŸalgaz piyasasının EPÄ°AÅž’a entegrasyonunun, elektrik ve doÄŸalgaz piyasalarının entegre bir ÅŸekilde büyümesinin önünü açacağına inanıyoruz.

Tabii ki bu piyasa yapısının iÅŸleyiÅŸinde bir diÄŸer önemli faktör, ticaretin fiziki olarak gerçekleÅŸmesini saÄŸlayacak iletim sistemi altyapısıdır. Özellikle doÄŸalgaz açısından sistem altyapısını etkileyen fiziksel sorunlar, elektrik sektörüne de etkisi bakımından önemli bir risk unsuru olarak göze çarpmaktadır.

Sektörümüzün diÄŸer önemli bir faaliyet alanı ise perakende elektrik satışıdır. BilindiÄŸi üzere her sene EPDK tarafından belirlenen yıllık toplam elektrik tüketim miktarını aÅŸan tüketiciler kullandıkları elektriÄŸi kendi seçtikleri bir elektrik tedarik ÅŸirketinden saÄŸlama hakkına sahip. Hukuki ayrıştırma gibi düzenlemelerle, perakende ticaret piyasasının rekabete açıklığı ve serbestleÅŸmesi açısından çok önemli adımlar atılmış olmakla beraber, uygulamasında gösterilecek hassasiyet çok daha önemlidir. Denetim yolu ile uygulamada da bu ÅŸirketlerin arasındaki ayırımın hassasiyetle takip edilmesi, adil ve serbest piyasa açısından olmazsa olmaz ÅŸarttır. Bu konuda, özellikle serbest tüketicilerin bilinçlenmesi, haklarını takip etmeleri ve seçeneklerini bilerek davranmaları da saÄŸlanmalıdır.

Serbest ve rekabete açık bir perakende ticaret piyasası açısından en önemli problem öngörülemeyen maliyetlerdir. Piyasa kurgusu dolayısıyla serbest tüketicilere satış yapan ÅŸirketlerin yüklenmek zorunda kaldığı bazı bedeller, tamamen tahmin ile hesaplanabilmektedir. Bu da hem tedarik ÅŸirketlerine verdiÄŸi zarar, hem ÅŸirketlerin fiyat belirleme politikaları arasında yarattığı rekabet eÅŸitsizliÄŸi, hem de serbest tüketicilerin olabilecek seviyeden daha yüksek fiyatlarla elektrik tedarik etmelerine sebep olması açısından büyük bir problem olarak karşımıza çıkıyor. Bu manada maliyeti oluÅŸturan tüm bedellerin öngörülebilirliÄŸinin saÄŸlanması, formüllerinin standardizasyonu ve dağılımlarının adaleti için tedbirlerin alınması yönünde, ETD olarak temas ve çalışmalarımız da devam ediyor.

Perakende elektrik ticaretinde sadece piyasa yapısına baÄŸlı olmayan operasyonel konular da bulunuyor. Mevzuatta belirlenmiÅŸ olmasına raÄŸmen, serbest tüketicilerin tedarikçi deÄŸiÅŸtirmelerine dönük iÅŸlemlerde, yine serbest tüketicilerin sayaçlarının okunması ve tüketimlerinin faturalanmasında yürürlükteki mevzuat ve dağıtım ÅŸirketlerinin uygulamaları arasındaki farklılık göze çarpıyor. Bu konular mevzuat açısından büyük oranda açıklığa kavuÅŸmuÅŸ olmakla birlikte, temel beklentimiz mevzuatlar arasındaki uyumun ve mevzuat uygulamalarının ve denetimlerin hassas bir ÅŸekilde takip edilmesidir.

Dünyada çeÅŸitli geliÅŸmeler nedeniyle enerji dengelerinin deÄŸiÅŸeceÄŸi konuÅŸuluyor. Siz bu konu hakkında neler söylemek istersiniz? Türkiye bu yeni düzen içerisinde sizce kendini nerede konumlandıracak?

Dünyada enerji dengelerinin deÄŸiÅŸiminde arz – talep dengesinden ziyade, jeopolitik geliÅŸmelerin rol oynadığını görüyoruz. Suriye’deki geliÅŸmelerin Irak’a sıçraması, Libya’daki iç çatışmaların ülkenin ihracatını aÅŸağıya çekmesi ve Nijerya’da yaÅŸanan iç çatışmalar, küresel petrol piyasalarında talebin karşılanmasına yönelik endiÅŸeleri yükseltiyor. Bununla birlikte arz tarafında büyük hacimle piyasaya giren yeni oyuncular da bulunuyor. ABD’nin hem petrol hem de doÄŸalgaz piyasalarında dünyanın en büyük üreticisi olma yolunda hızla ilerlediÄŸini, ona büyük LNG projeleriyle Avustralya’nın eÅŸlik ettiÄŸini görüyoruz.

Türkiye’nin geleneksel olarak enerji politikalarını üzerine kurguladığı Rusya, Ä°ran ve Azerbaycan ile birlikte bölgenin enerji gündeminin yeni oyuncularıyla geliÅŸtireceÄŸi iliÅŸkiler sayesinde ve kendi enerji piyasalarında yapacağı düzenlemeler ile Orta DoÄŸu, Kafkaslar ve GüneydoÄŸu Avrupa’yı birleÅŸtiren bir enerji ticaret merkezi olarak ön plana çıkacağına inanıyoruz.

Son zamanlarda yaptığınız çalışmalardan bahseder misiniz? Yeni hedefleriniz nelerdir?

Enerji Ticareti DerneÄŸi olarak kuruluÅŸumuzdan bu yana, ülkemizin topyekün ekonomisi üzerinde büyük etkisi olan elektrik ve doÄŸalgaz dahil olmak üzere enerji piyasaları konusunda çalışmalar yapmaya, fikirler ve çözüm önerileri üretmeye ve bunları kamu ve özel sektör olmak üzere tüm ilgili taraflarla paylaÅŸmaya çalışmaktayız. Bu baÄŸlamda, en fazla üzerinde durulmuÅŸ ve süreç olarak baÅŸarıyla sonuçlandırılmış olan EPÄ°AÅž’ ın kurgusu, yönetim yapısı, içeriÄŸi gibi konularda yapılan çalışmalara katkı vermeye devam ediyoruz. 

Ayrıca piyasada serbestleÅŸme ve ÅŸeffaflığın artırılması, tezgahüstü piyasada ikili ticaretin önündeki en önemli engel olan damga vergisinin kalkması konularında ilerleme saÄŸlanması, Borsa Ä°stanbul bünyesinde iÅŸlem gören ve görecek olan elektriÄŸe dayalı kontratların daha piyasa dostu bir yapıya kavuÅŸturularak iÅŸlem miktarının artması, serbest tüketicilere perakende elektrik satışı konusunda da rekabetin saÄŸlanabilmesine yönelik olarak mevzuatsal düzenlemeler ve uygulamalarında iyileÅŸmenin saÄŸlanması, serbest tüketici iÅŸlemlerinin yürütüldüÄŸü teknik altyapıların geliÅŸtirilmesi gibi birbirini tamamlayacak hedeflerimiz ve bunlara dönük çalışmalarımız devam ediyor.

Yine enerji borsası kavramında olduÄŸu gibi ülkemiz için yeni olan fakat piyasalarımızın geleceÄŸi için büyük önem taşıdığına inandığımız talep tarafı piyasa katılımı, çevre ülkelerle piyasa bütünleÅŸmeleri gibi ileri düzeyde hedefler koymakta, fikir ve öneriler üretmeye çalışıyoruz.

Son olarak eklemek istediğiniz hususlar var mıdır?

Jeopolitik konumumuzun saÄŸladığı faydaları ülkemizi bir enerji ticaret merkezi haline getirerek artırabiliriz. Bunu saÄŸlayabilmek için, serbest ticaretin önünü açmalı ve çevremizdeki kaynak sahibi ülkelerin enerji emtialarını Türkiye Enerji Ticaret Merkezi gösterge fiyatlarını esas alarak fiyatlandırmalarını saÄŸlayacak tüm mevzuat ve altyapı geliÅŸimlerinin önünü açmamız gerekmektedir. Gaz ve petrol, sadece transit olarak deÄŸil, dahili arz ve talebin de artan hacimleri ile fiyat oluÅŸumuna destek vereceÄŸi ÅŸekilde Türkiye gaz ÅŸebekesi ve petrol boru hatları ile entegre akışının saÄŸlanması gelecekteki arz güvenliÄŸi ve maliyet bazlı güvenilir fiyat oluÅŸumunun en önemli mihenk taşı olacaktır. Türkiye transit boru hatlarının geçtiÄŸi bir ülke olmaktan çıkarılmalıdır. Enerji emtiaları tarifeler etrafında deÄŸil, arz ve talep doÄŸrultusunda fiyatlanmalı, fiyatlar ve verimli kullanım arasında saÄŸlıklı bir denge kurulmalıdır. Bu verimlilik, enerji emtialarını kullanan her sanayi için gösterge olmalı ve ilgili tüm sanayi kuruluÅŸlarının uluslararası rekabette sadece ekonomik enerji tüketimine yönelimlerini ve rekabetçi piyasayı sürekli talep eden ve hatta piyasa oyuncusu olmalarına teÅŸvik etmelidir. Yükselen üretim hacmi, ancak tarifeler yerine arz ve talep doÄŸrultusunda piyasada belirlenen enerji emtiası bedelleri ile mümkün olacaktır. Aksi takdirde görünmeyen teÅŸvik mekanizmaları doÄŸrudan ve dolaylı vergilerle hazine tarafından toplanmaya çalışacağı, ancak yaratılamayan deÄŸer ve sermaye ile yeni yatırımlarının önünün tıkandığı bir hale dönüÅŸecektir. Büyüme olumsuz etkilenecektir. Serbest piyasa dünya gerçekleri ile entegre güvenilir gösterge fiyatla arzı artıracak ÅŸekilde yatırımı ülkemize çekecektir.