Dünyada verimlilik merkezli çalışmalar yaygınlaşmakta, tüm ülkeler ve büyük kuruluşlar yüksek bütçeler kullanarak bu alanda araştırma ve geliştirme faaliyetleri yürütmektedir. Ülkemizde ise, bu yönde çalışmalar yapan en önemli kurumlardan biri Enerji Verimliliği Derneği'dir. Derneği daha yakından tanıyabilmek adına, Enerji Verimliliği Derneği Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Çağlar'a sorularımızı yönelttik.

Enerji Verimliliği Derneği’nin kuruluş amacından bahsederek, faaliyetleri hakkında bilgi verebilir misiniz?

Enerji Verimliliği Derneği bir sivil toplum örgütü olarak kurulmuştur. Öncelikli amacı enerjinin etkin ve verimli kullanılabilmesi için farkındalık oluşturmak, ayrıca bilimsel ve teknik araştırmalar yaptırmak ve sonuçlarını kamu kuruluşları ve vatandaşlar ile paylaşarak verimliliği arttırmaktır.

Dernek 2013 yılında yaptığı genel kurulun ardından oluşturulan güçlü yönetimiyle, nitelikli teknik altyapısı ile başarılı kampanyalar ve etkinlikler düzenleyerek toplum üzerinde enerji verimliliği konusunda kısa zamanda farkındalık oluşturmayı başarabilmiştir.

Enerji verimliliğinde başarı, kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımcı bir yaklaşımla, ortak hareket etmelerine bağlıdır. Biz buna inanıyoruz. Bunların hedefe doğru atacakları her ortak adım, toplum kesimlerinin tasarruf ve verimlilik konularına yaklaşmasına ve bunu bir yaşam biçimi haline dönüştürmelerine katkı sağlayacaktır. Bu nedenle de bizler dernek olarak enerji verimliliği alanında yapılan tüm etkinliklere, yarışmalara, projelere destek vermek istiyoruz.

Dernek olarak yürüttüğünüz ve çok önemli bir proje olan “Enerji Takımı” projesi hakkında bilgi verebilir misiniz?

Enerji Verimliliği Derneği olarak, Türkiye’nin en önemli enerji kaynağının enerji verimliliği olduğuna inanıyoruz. Bu nedenle, tasarruf için Enerji Takımı kurduk ve Sayın Bakan’ın katılımıyla da Enerji Takımı’nı kamuoyuyla tanıştırdık. Takımımızda evlerde tasarrufu sağlayacak Enerji Hanım, okullarda bu alışkanlığı gelecek kuşaklara taşıyacak Enerji Çocuk, sanayi de tasarruf sağlayacak olan Enerji Verimli Sanayi ve ulaşımda enerji verimliliğine yönelik Enerji Verimli Ulaşım yer alıyor.

Enerji Takımı’nın ilk halkası olan ‘Enerji Hanım’la konutlardaki enerji tüketimine yönelik bir bilinç oluşturulmasını amaçladık. Ev içi tüketim Türkiye’deki enerji tüketiminin %26’sını oluşturuyor. Ev kadınlarının ise sadece elektrik tasarrufu yaparak faturalarını ortalama %25 oranında düşürebilmeleri mümkün. Bugüne kadar, Enerji Hanım projesi bize yalnızca küçük ev aletlerinden yapılan tasarrufla bile elektrikten 4 milyar TL kazanç sağlandığını gösterdi. Kısaca bir ev kadını tasarruf ettiği enerji ile her yıl bir çeyrek altın alabilir. Sadece ev kadınlarımızın tasarrufu ile enerjiye ödediğimiz 4 milyar TL Türkiye'de kalabilir.

Bu önlemlerden bazıları zaten hanımlarımızın hassasiyet gösterdiği hususlar. Örneğin, çamaşır makinesini tam doldurmak, bulaşığı elde yıkamak yerine makine ile yıkamak gibi çok kolay önlemler var. Tüm kadınlarımızı bu önlemleri uygulayarak hem kendilerinin hem ülkelerinin kazanacağını bilmelerini ve paylaşmalarını bekliyoruz.

Daha sonra bu projeyi alıp, NAZ adlı Enerji Çocuk ile yeni nesillere taşıdık. Genç nesillerin enerjinin verimli kullanılması konusunda bilinçlenmesi de çok büyük önem taşıyor. “Enerji Çocuk projesi kapsamında, başta evlerde ve okullarda olmak üzere çocukların bulunduğu her ortamda enerjiyi verimli kullanmalarını sağlamak istiyoruz. Çocuklara ulaşmak için, onların sevecekleri çizgi film karakteri Naz, çok yakında arkadaşı Can ve köpekleri Nano’ da bizlerle birlikte olacak. Bu müjdeyi de vermiş olayım.

Enerji Verimli Sanayi projesiyle de sanayi tesislerinde enerjinin en verimli şekilde tüketilmesini hedefledik. Enerji Verimli Sanayi Projesini yaygınlaştırarak sanayicilerimizin enerji faturasını en az %25 azaltmayı ve 2023 yılına kadar 65 milyar TL tasarruf etmeyi hedefliyoruz. Sanayide uygulanacak enerji verimliliği sayesinde de işadamlarının cebinde kalacak para 6,5 milyar TL.

Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu OSBÜK’le yaptığımız işbirliği çerçevesinde proje ile ülke genelindeki tüm Organize Sanayi Bölgeleri’nde uygulamaya konulan, Enerji Yönetim Merkezleri kurulacak ve bu merkezlerle ortaklaşa çalışılarak OSB’deki enerji tüketimiyle ilgili ön raporlar hazırlanacak.

Yapılan araştırmalar sonucu, sanayi kuruluşlarında 13 verimlilik artırıcı proje uygulama alanı belirledik. Bu noktada devletimizin de verdiği çok önemli bir destek oldu.

Sizlerle Konya’da yaptığımız enerji verimliliğiyle ilgili araştırma sonuçlarını paylaşmak isterim. Verimlilik artırıcı projelerin uygulama oranları incelendiğinde bazı projelerin önemli oranda uygulandığını ve bunun sonucunda işletmelerin;

- % 55’i enerji faturalarını % 10,

- % 11’i enerji faturalarını % 20,

- % 8’i enerji faturalarını % 30,

- % 3’ü enerji faturalarını % 40 ve

- % 1’i enerji faturalarını % 50 oranında azalttığını gördük.

Bu %10 tasarrufu tüm Türkiye’de düşündüğünüzde, hem ülkenin cari açığının hissedilir derecede düşeceğine, hem de yatırım için gerekli finansmanın sağlanabileceğine inanıyorum.

Takımın en yeni oyuncusu ise ‘Enerji Verimli Ulaşım’. Türkiye’de son 25 yıldaki büyüme eğilimlerinin sürmesi durumunda 2020 yılında, yolcu trafiğinin bugünkü düzeyinin yaklaşık 3,3 katına (540 milyar yolcu/km), yük trafiğinin ise 2,5 katına (300 milyar ton/km) çıkacağı tahmin ediliyor. Bu tahmin edilen artış göz önüne alındığında ulaştırma sektöründe enerji verimliliğini arttırıcı çalışmaların bir an önce hayata geçirilmesi için yapılacak çalışmalar proje konusunu oluşturuyor.

Enerji Verimli Ulaşım ile ülkemizde toplam enerji tüketimi içerisinde %14’lük paya sahip olan ulaştırma sektöründe, verimlilik sağlayıcı çalışmaların ortaya koyulması ile bu alanda tüketilen enerji miktarının düşürülmesi hedefleniyor.

Ayrıca, proje kapsamında, motorlu taşıtların yenilenemez enerji kaynaklı yakıt tüketimini azaltmak, toplu taşımada ve yük taşımacılığında demiryollarının payını artırmak, şehir içi ulaşımda gereksiz yakıt israfını önlemek, doğaya salınan zararlı gaz emisyonu seviyesini düşürmek de önemli bir hedef.

Özellikle şehir içinde özel araç kullanımının minimuma indirilmesi ve toplu taşımanın teşvik edici hale getirilmesi büyük önem taşıyor. Toplu taşıma etkin bir şekilde kullanıldığı zaman hem enerji tasarrufu sağlanmış, hem de daha az egzoz gazı salınımıyla çevre korunmuş ve trafik kalabalığı azaltılmış oluyor.

Özel araç sürücülerinin de araçlarını kullanırken dikkat edeceği, şehir içi 35-95 km hız limitleri arasında gitmek, benzinli araçlarda 2500, dizel araçlarda ise 2.000 devrini geçmeyerek vites değişimini yapmak gibi ayrıntılar büyük bir tasarruf miktarına ulaşılması için yeterli olacaktır. Bunların dışında araçların bakımının, egzoz ve yağ ölçümlerinin düzenli yapılması, klima kullanımının minimumda olması, doğru lastik basıncının tercih edilmesi, sabit hızda gidilmesi, aşırı yükleme yapılmaması gibi her sürücünün kolaylıkla uygulayabileceği yöntemlerle ulaşımda enerji verimliliğini sağlanabilmektedir.

Türkiye için enerji verimliliği kavramının anlamı sizce nedir? Ülkemizde bu alanda yapılan uygulamaları yeterli buluyor musunuz? Önerileriniz var mıdır?

Ülkemizde son yıllarda ivme kazandırılan enerji verimliliği çalışmaları yıllardır sürdürülüyor. Bu çalışmaların da sonuçlarını aslında alıyoruz. 2020’de dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olmaya hazırlanan ülkemizin, daha az enerji ile daha çok ekonomik yarar elde etmesi gerekiyor.  Biz projelerimizle konutlarda, sanayide, ulaştırmada, tarımda ve daha birçok alanda kaliteyi düşürmeden enerjiyi en etkin şekilde kullanmayı ve Türkiye için önemli kazanımlar sağlamayı hedefliyoruz. Türkiye’ye yılda 15, 2023 yılına kadar ise 150 milyar TL kazandıracak “Enerji Takımı” projesi ile 77 milyon el ele vererek ülkemizi enerji dolu yarınlara taşıyacağız. Türkiye'nin bu seferberliğe ihtiyacı var. Türkiye enerji faturasını %25 indirmeyi hedefleyen “Enerji Takımı”nın sağlayacağı tasarrufu daha günlük bir ifadeyle söylemek gerekirse, bir yıllık tasarrufun parasal karşılığını hesapladığımızda, karşımıza 107 milyon çeyrek altın çıkıyor. %71’i yurt dışından gelen enerjinin %27'si sanayide, %26'sı konutlarda ve %14'ü ulaşımda harcanıyor. Enerji verimliliğinin sağlanmasıyla elde edilecek tasarrufun değeri yenilenebilir enerji kaynaklarımızdan elde edebileceğimiz enerjiden fazla ve bu durum tasarruf yoluyla elde edilebilecek olan rakamın değerini ve büyüklüğünü açıkça ortaya koyuyor.

Enerji verimliliği alanında, Türkiye’de 2023 yılında %20 oranında bir iyileşme hedefleniyor. Bu hedef hakkında neler söylemek istersiniz?

2020’de dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olmaya hazırlanan ülkemizin, daha az enerji ile daha çok ekonomik yarar elde etmesi gerekiyor. Kişi başına daha az enerji tükettiğimiz halde, 1.000 dolarlık milli hasılayı üretebilmek için gelişmiş ülkelere göre daha fazla enerji harcıyoruz. Japonya’da bir birim mal üretmek için bir birim enerji kullanılırken, ülkemizde bir birim mal üretmek için üç birim enerji kullanılıyor.

Derneğin gelecek 5 yıllık bir periyodda planladığı hedef ve projeleri arasında neler yer alıyor?

Enerji Takımının parçalarını oluşturan Enerji Hanım, Enerji Çocuk, Enerji Verimli Sanayi ve Enerji Verimli Ulaşım çalışmaları ile vatandaşımızda enerji verimliliği bilincini oluşturmak en önemli gündem maddemizdir. Başlattığımız bu seferberlik ile Türkiye’nin enerji faturasını %25 indirmek ise, şu aşamada en önemli hedefimizi oluşturuyor.