Güneş, rüzgar, elektrikli araçlar ve diğer düşük karbonlu teknolojiler geliştikçe dünya çapında yeni bir enerji ekonomisi ortaya çıkıyor. Ancak COP26'nın en önemli anı yaklaşırken, IEA'nın yeni Dünya Enerji Görünümü, bu temiz enerji ilerlemesinin, küresel emisyonları net sıfıra doğru sürekli düşüşe sokmak için hala çok yavaş olduğunu açıkça ortaya koyuyor ve açık bir hırs ve eylem sinyaline olan ihtiyacı vurguluyor.

Politika yapıcıların hem iklim değişikliğinin hem de değişken enerji piyasalarının etkileriyle mücadele ettiği bir dönemde, Dünya Enerji Görünümü 2021 (WEO-2021) , Glasgow'daki COP26 İklim Değişikliği Konferansı için bir el kitabı olarak tasarlandı ve bu konferans, temiz enerji geçişini hızlandırmak adına kritik bir fırsat sunuyor. IEA'nın çevrimiçi olarak ücretsiz sunduğu yeni analiz, günümüzün politika ayarlarının dünyayı hangi yöne doğru götürdüğü konusunda keskin uyarılar veriyor. Aynı zamanda, küresel ısınmayı 1,5 °C ile sınırlama ve iklim değişikliğinin en kötü etkilerinden kaçınma şansı yüksek bir yola doğru nasıl hareket edileceğine dair net bir analiz sağlıyor. IEA'nın yıllık yayını olan WEO-2021, güneş ve rüzgarın yaygınlaşmasına rağmen, dünyanın kömür tüketiminin bu yıl güçlü bir şekilde büyüdüğünü ve karbondioksit (CO2) emisyonlarını ikinci en büyük yıllık seviyelerine ittiğini gösteriyor.

Temiz enerji geçişin sosyal ve ekonomik faydaları çok büyük

IEA İcra Direktörü Fatih Birol, “Dünyanın son derece cesaret verici temiz enerji ivmesi, enerji sistemlerimizdeki fosil yakıtların inatçı yüküne karşı koşuyor. Hükümetlerin, geleceğin temiz ve dayanıklı teknolojilerini hızla büyütmeye kararlı olduklarının açık ve hatasız bir sinyalini vererek COP26'da bunu çözmeleri gerekiyor. Temiz enerji geçişlerini hızlandırmanın sosyal ve ekonomik faydaları çok büyük ve eylemsizliğin maliyeti çok büyük” dedi.

2050'ye Kadar Net Sıfır Emisyon Senaryosunun yanı sıra, WEO-2021, küresel enerji sektörünün önümüzdeki otuz yıl içinde nasıl gelişebileceğine ve etkilerinin ne olacağına dair fikir edinmek için iki senaryo daha araştırıyor. Belirtilen Politikalar Senaryo geliştirme aşamasında olan hükümetler aslında bugüne kadar yürürlüğe koyduğumuz enerji ve iklim önlemlerinin yanı sıra özel politika girişimlerine dayalı bir yolu temsil eder. Bu senaryoda, 2050 yılına kadar enerji talebindeki net büyümenin neredeyse tamamı düşük emisyon kaynakları tarafından karşılanıyor, ancak bu yıllık emisyonları hala bugünün seviyelerinde bırakıyor. Sonuç olarak, küresel ortalama sıcaklıklar 2100'de sanayi öncesi seviyenin 2,6 °C üzerine çıkarak yükselmesini sürdürüyor.

Açıklanan Taahhütler Senaryosu hükümetler tarafından şimdiye kadar açıklanan net sıfır emisyon taahhütlerinin zamanında ve eksiksiz olarak uygulanacağı bir yol haritası çiziyor. Bu senaryoda, fosil yakıtlara olan talep 2025'e kadar zirve yapıyor ve küresel CO2 emisyonları 2050'ye kadar %40 düşüyor. Açık farkla en büyük olanı elektrik sektörüyle birlikte tüm sektörlerde düşüş görülüyor. 2100'deki küresel ortalama sıcaklık artışı yaklaşık 2,1 °C'de tutuluyor.

Petrol tüketimi düşüyor

Bir WEO'da ilk kez, düşüşün zamanlaması ve hızı büyük ölçüde değişse de, incelenen tüm senaryolarda petrol talebi nihai düşüşe geçiyor. Bugün açıklanan tüm iklim taahhütleri karşılansaydı, dünya 2050'ye kadar günde 75 milyon varil petrol tüketiyor olacaktı – bugün yaklaşık 100 milyon – ancak bu, 2050'ye Kadar Net Sıfır Emisyonlarda 25 milyona düşüyor. Önümüzdeki beş yıl içinde tüm senaryolarda doğal gaz talebi artıyor, ancak bundan sonra keskin farklılıklar var.

Onlarca yıllık büyümenin ardından, Açıklanan Taahhütler Senaryosu'nda kömür enerjisine yönelik beklentiler yokuş aşağı gidiyor – bu düşüş, Çin'in yakın zamanda yurtdışında kömür santralleri inşa etme desteğini sona erdirdiğini açıklamasıyla daha da hızlanabilir. Bu hamle, 2050 yılına kadar kümülatif CO2 emisyonlarında yaklaşık 20 milyar ton tasarruf sağlayacak planlanmış projelerin iptal edilmesiyle sonuçlanabilir . Bu, Avrupa Birliği'nin 2050 yılına kadar net sıfıra ulaşan toplam emisyon tasarrufuna benzer bir miktar.

Daha iddialı taahhütlere ihtiyaç var

Açıklanmış Taahhütler Senaryosu ile 2050'ye Kadar Net Sıfır Emisyon Senaryosu'ndaki sonuçlar arasındaki farklar, dünyanın yüzyılın ortasına kadar net sıfıra ulaşması için daha iddialı taahhütlere duyulan ihtiyacın altını çiziyor.

Ek harcamaların yaklaşık %70 finansın kıt olduğu ülkelerde yapılmalı

Dr Birol, “Bugünün iklim taahhütleri, dünyayı 2050 yılına kadar net sıfıra doğru yola koymak için gerekli olan emisyon azaltımlarının 2030 yılına kadar yalnızca %20'sini sağlayacak. Bu yola ulaşmak, temiz enerji projelerine ve altyapısına önümüzdeki on yılda üç kattan fazla yatırım yapılmasını gerektiriyor. Bu ek harcamaların yaklaşık %70'inin finansmanın kıt olduğu ve sermayenin gelişmiş ekonomilere göre yedi kata kadar daha pahalı olduğu yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde gerçekleşmesi gerekiyor” dedi.

Yetersiz yatırım geleceğe ilişkin belirsizliğe katkıda bulunuyor. Petrol ve doğal gaz harcamaları, 2014-15 ve yine 2020'deki fiyat düşüşleri nedeniyle baskı altına alındı. Sonuç olarak, durgun ve hatta düşen bir talep dünyasına yöneliktir. Aynı zamanda, temiz enerji geçişlerine yapılan harcamalar, gelecekteki ihtiyaçların sürdürülebilir bir şekilde karşılanması için gerekli olanın çok altında.

Temiz enerji yatırımları hızlı bir şekilde gereçkleşmeli

Dr Birol, “Küresel enerji piyasaları için daha fazla türbülans riski var. Gelecekteki enerji ihtiyaçlarını karşılamak için yeterince yatırım yapmıyoruz ve belirsizlikler önümüzdeki değişken bir döneme zemin hazırlıyor. Bu uyumsuzluğu ele almanın yolu açıktır – tüm teknolojilerde ve tüm pazarlarda temiz enerji yatırımında büyük bir artış olması. Ancak bunun hızlı bir şekilde gerçekleşmesi gerekiyor.”

Rapor, 2050 yılına kadar net sıfıra ulaşmak için yapılan ekstra yatırımın göründüğünden daha az külfetli olduğunu vurguluyor. Gerekli emisyon azaltımlarının %40'ından fazlası, verimliliği artırmak, gaz kaçağını sınırlamak veya şu anda en rekabetçi elektrik üretim teknolojileri oldukları yerlere rüzgar veya güneş enerjisi kurmak gibi kendilerini amorti eden önlemlerden gelecektir.

Büyük ekonomik fırsatlar

Bu yatırımlar aynı zamanda büyük ekonomik fırsatlar da yaratıyor. Net sıfırın başarılı bir şekilde izlenmesi, 2050 yılına kadar rüzgar türbinleri, güneş panelleri, lityum iyon piller, elektrolizörler ve yakıt hücreleri için mevcut petrol piyasasıyla karşılaştırılabilir boyutta yılda 1 trilyon ABD dolarının üzerinde bir pazar yaratacak. Çok daha elektrikli bir enerji sisteminde bile, yakıt tedarikçileri için düşük karbonlu gazlar üretmeleri ve dağıtmaları için büyük fırsatlar var. Sadece Açıklanan Taahhütler Senaryosunda, 2030 yılına kadar temiz enerji ve ilgili sektörlerde ek 13 milyon işçi istihdam edilecekken, 2050 yılına kadar Net Sıfır Emisyonda bu sayı iki katına çıkacak.