Wilo Ä°ÅŸ GeliÅŸtirme ve Ürün Uzmanı Sinem Laçin

Su, canlı yaÅŸamının sürdürülebilir olmasındaki en önemli kaynaklardan birisi. Hücrelerimizin içerisinde, canlılara yaÅŸam alanı ve kaynağı, endüstrilerimizin her prosesinde yer alan yön vericisi. Öylesine önemli ki, atalarımızın yaÅŸam biçimini deÄŸiÅŸtirecek kadar deÄŸerli. Bilirsiniz, ilkokul zamanlarında bize tarih derslerinde anlatılan ilk konu yerleÅŸik hayata geçmek ile ilgili idi... Ä°nsanlar nehir veya göl gibi alıcı ortam yakınlarına yerleÅŸmiÅŸ ve gelecekteki ÅŸehirlerini suya yakın yerlere kurmuÅŸtu. Akarsular kanalizasyon görevini görmüÅŸ, zamanla hastalıklara neden olmuÅŸtu. Zamanla kirlenen ve kullanılamaz hale gelen su kaynaklarına çözüm olmak için bir aksiyon alınmalıydı. En eski bilinen alınmış aksiyon, 4.000 yıl öncesine dayanan Girit’teki Knossos saray kazısında ortaya çıkan sifonlu bir tuvalet sisteminin borularla ortamdan uzaklaÅŸtırılmasıydı. Aslında literatürdeki kaynaklara bakıldığında bu uygulama, temiz su temini ve atıksuların uzaklaÅŸtırılması kavramlarının çok çok öncelere dayandığının iÅŸareti deÄŸil midir?

Åžimdilerde yeme, içme, duÅŸ alma, çamaşır ve bulaşık temizliÄŸi gibi ihtiyaçları karşılamak için profesyonelce tasarlanmış sistemlerimiz var. Bu sistemler, alıcı ortamdan ham su temininden baÅŸlayıp, ham suyun içme suyu arıtma tesislerine transferi, içme suyu arıtımı, temiz suyun transferi, ihtiyaç halinde ara basınçlandırma & terfi merkezlerine aktarılması, son kullanıcıya basınçlandırma yoluyla teslim edilmesi, son kullanıcıdan sonra oluÅŸan atıksuyun arıtımı ve alıcı ortama transfer edilmesi gibi uzun süren karmaşık proses yolculuÄŸu içeriyor. Bu su yolculuÄŸunda bize eÅŸlik eden gücümüzü aldığımız ve sistemin sürdürülebilir olmasını saÄŸlayan kaynağımız ise enerjidir.

Suyun Enerji ile Ä°liÅŸkisi
Su ve enerji ikilisi, en temel gerekliliÄŸimiz olduÄŸu gibi aynı zamanda da birbiri ile iliÅŸki halinde. Öyle ki, yaÅŸam alanları, kamusal hizmetler, endüstri alanlarında su yönetimi sisteminden geçen her damla su, önemli bir enerji maliyetini temsil etmekte. Enerji maliyetinin önemi ise, suyun kaynağı, kaynak ve varış noktasındaki topografya, ÅŸebeke borulaması, içme & atıksu arıtma sistemleri ve dağıtım yapısına göre deÄŸiÅŸkenlik gösteriyor. Bahsedilen her su yönetimi adımında ‘suya yön veren’ ve ‘enerji kullanan’ ekipmanlar da enerji maliyetlerini birinci derecede etkileyen parametrelerden... Enerji kullanan su ve atıksu proseslerine hizmet eden, suyun yer altından temin edilmesinde derinkuyu pompaları; su transferi, basınçlandırma, dağıtım yapılarında dalgıç pompalar; içme & atıksu arıtmalarında yine dalgıç pompalara ilave, suyun süspansiyon halinde olmasını saÄŸlayan mikser adını verdiÄŸimiz özel hızlara sahip karıştırıcılar, su içerisindeki önemli savaÅŸçılara oksijen kaynağı olan blowerlar sıralanabilir. Tüm kamusal ve özel hizmetleri destekleyici bina sistemlerinde ise iklimlendirme, ısıtma & soÄŸutma sistemlerinde yine norm, ayrılabilir gövdeli ya da blok tipte santrifüj pompalar örnek verilebilir.

Ä°fade edilen ekipmanlar su döngüsünü saÄŸlamak için sürekli çalıştırıldıklarından yüklü enerji tüketimi meydana getirmektedir. Ancak, gerçek bir sürdürülebilir yaÅŸam için gerekli ve kısıtlı olan su ve enerji kaynaklarının limitli kullanılması önemlidir. Bu gereklilik var olan ekipmanın daha iyisi ile deÄŸiÅŸtirme ya da kaynakların verimli kullanılmasıyla mümkündür.

Enerji VerimliliÄŸinde Engeller
Su ve enerji verimliliÄŸinin önemi her ne kadar dilimize pelesenk olsa da evrensel olarak kabul görmesinde bir takım ciddi engelleri bulunmaktadır. Endüstriyel alanda faaliyet gösteren yöneticiler özellikle ‘maliyet-fayda’ argümanları olmadıkça verimliliÄŸe yönelmede direnç göstermekteler. Enerji maliyetleri bu kadar yükselmese ve çeÅŸitli devlet teÅŸvikleri olmasaydı, su sektörü ile ilgilenen ya da su gideri fazla olan kurum/kuruluÅŸ sahipleri veya çalışanları suyun enerji üzerine getirdiÄŸi maliyete bu kadar odaklanmayacaktı. Sadece maliyet-fayda iliÅŸkisi bir yana bir yandan da var olan sistem düzeninden uzaklaÅŸamama veya risk alamama korkusu, deÄŸiÅŸimin faydalarını görmemize engel. Personelin önerilerinin performans deÄŸerlerdirmelerini etkileme kaygısı ve prosedürler ise verimliliÄŸe tamamen saydam bir duvar...

Enerji verimliliÄŸinde devlet teÅŸvikleri
Avrupa Su Çerçeve Direktifi, YeÅŸil Mutabakat, Sürdürülebilirlik, Enerji verimliliÄŸi, Su ve Karbon Ayak izi konu baÅŸlıkları bu kadar gündemimizde iken var olan profesyonel su yönetiminde de enerjiye deÄŸinmek günümüzün gerekliliÄŸidir. Åžimdilerde ise enerjide zorunlu bir deÄŸiÅŸim&geliÅŸim söz konusudur: Enerji verimliliÄŸi...

Enerjiyi üretme, dağıtma ve tüketme yöntemlerimizi deÄŸiÅŸtirmek her zamandan daha fazla kritik hale gelmiÅŸtir. Bu deÄŸiÅŸikliklerin gerçekleÅŸmesi için hükümetler önemli adımlar atmaya baÅŸlamıştır. Klasik enerji kaynaklarından sürdürülebilir, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiÅŸ, var olan kaynakların tasarruflu kullanılması ya da tasarruflu olanıyla deÄŸiÅŸtirilmesi gibi...

Hükümetler, sürdürülebilir yaÅŸama destek veren deÄŸiÅŸikliÄŸin gerçekleÅŸmesi için enerji tasarrufunu teÅŸvik eden acil politika deÄŸiÅŸiklikleri yapmak durumunda kaldılar. Yapmak zorundalar, çünkü mevcut politikalarda herhangi bir deÄŸiÅŸiklik olmazsa, 2050 yılında dünya ekonomisi bugünkünden dört kat daha büyük olacak ve tükettiÄŸimiz enerji miktarında %80 artış saÄŸlanacak. Enerji miktarının artışıyla birlikte CO2 emisyonları iki katına çıkacak.

Ayrıca, 2022 Ulusal Enerji Planı çıktısına göre, birincil enerji tüketimi 2020 yılında 147,2 MTEP iken 2035 yılında 205,3 Mtep’e yükseleceÄŸi öngörülmekte. 2020 yılındaki 1,7 TEP/kiÅŸi başı birincil enerji tüketimi; 2035 yılında 2,1 TEP/kiÅŸi düzeyine çıkmaktadır. Bu bilgiler ışığında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da hem 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi’ne uyumlu hem de yukarıda bahsedilen engellerin, krizlerin önüne geçmek için enerji verimli ekipman ve sistem kullanımı, yalıtım, rehabilitasyon ve proses düzenleme gibi yollarla; gereksiz enerji kullanımının, atık enerjinin, enerji kayıp ve kaçaklarının önlenmesi veya en aza indirilmesi ile birlikte atık enerjinin geri kazanılması, kojenerasyon sistemleri gibi konularda stratejik çalışmalar baÅŸlattı.

Ülkemizde enerji verimliliÄŸini saÄŸlamak ve yapılacak projeleri hızlandırmak adına farklı kurumlarımızın teÅŸvik mekanizmaları da mevcut... Bu teÅŸviklerden bazıları;

1- KOSGEB YeÅŸil DönüÅŸüm Destekleri
KOBÄ°’lerin enerji verimliliÄŸi konusunda mevcut durumlarının tespit edilerek sorun ve ihtiyaçlarının belirlenmesi, gerekli stratejilerin oluÅŸturulması, kapasitelerinin geliÅŸtirilmesi ve öncelikli ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla yıllık enerji tüketimi 10-99 TEP aralığındaki iÅŸletmeler için ayrı; 100-500 TEP aralığındaki iÅŸletmeler için ayrı destek programları hazırlanmıştır.

2- VAP (Verimlilik Artırıcı Proje Desteği)
Enerji verimli ekipman ve sistem kullanımı, yalıtım, rehabilitasyon ve proses düzenleme gibi yollarla; gereksiz enerji kullanımının, atık enerjinin, enerji kayıp ve kaçaklarının önlenmesi veya en aza indirilmesi ile birlikte atık enerjinin geri kazanılması, kojenerasyon sistemleri gibi konulardaki çözümleri bünyesinde içeren; projelerin KDV hariç toplam yatırım bedeli en fazla 5 milyon TL olması durumunda proje bedelinin en fazla %30’u hibe ile; elektrik üretim faaliyeti gösteren lisans sahibi tüzel kiÅŸiler dışındaki yıllık toplam enerji tüketimleri 500 TEP (ton eÅŸdeÄŸeri petrol) ve üzeri olan ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına baÄŸlı olarak faaliyet gösteren ve her türlü mal üretimi yapan endüstriyel iÅŸletmeler VAP desteklerinden yararlanabilirler. Bu projeden yararlanmak için ‘Enerji VerimliliÄŸi ve Çevre Dairesi BaÅŸkanlığı’na baÅŸvuruda bulunabilinir.

3- 5. Bölge TeÅŸvikleri
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın onayına istinaden, yıllık asgari 500 TEP enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleÅŸtirilecek, mevcut duruma göre en az %15 oranında enerji tasarrufu saÄŸlayacak ÅŸekilde tasarlanan enerji verimliliÄŸine yönelik yatırımlar, yapılacağı bölgeye bakılmaksızın 5. Bölgede yapılacak olan yatırımlara saÄŸlanan teÅŸviklerden faydalanabileceklerdir.

Peki, TeÅŸvikler Pompa Sektöründe Uygulanabilir mi?
Elbette. Bu üç teÅŸvik içeriÄŸinde pompa sektörü özelinde verimsiz pompaların sistem verimi daha yüksek pompalar ile deÄŸiÅŸtirilmesi, pompa sistemlerinde enerji verimliliÄŸinin artırılması, elektrik motorlarında verimlilik artırma, soÄŸutma kulesi pompalarının yüksek verimli pompalar ile deÄŸiÅŸtirilmesi gibi konu baÅŸlıklı çalışmalarının baÅŸarıyla sonuçlandığı görülmüÅŸtür.

Wilo Enerji verimliliÄŸinin neresinde?
Wilo aslında bu konunun tam merkezinde... Åžirketimizin sürdürülebilirlik politikasına paralel olarak ‘Su’ ve ‘Enerji’ kaynakları verimlilik amacıyla kesiÅŸiyor. Altını defalarca çizdiÄŸimiz bu kaynaklar; hem çok deÄŸerli hem de çok sınırlı. SunduÄŸumuz her sistem çözümünün verimli ve sürdürülebilir olması, geçmiÅŸte kurulan sistemlerde yaptığımız etütler ile enerji verimliliÄŸi açısından iyileÅŸtirme çalışmaları Wilo’nun odağında yer almakta.

Enerji verimliliÄŸi eldesi için nasıl bir yol izlemeliyiz?
Sistemin ‘su ve enerji’ parametrelerinin incelenmesine karar verilen bu aÅŸamada teknik deÄŸerlendirme ve analiz ilk ve en önemli husustur. Su sistemler ağının baÅŸtan sona haritasının çıkarılması, ölçümlerinin yapılması ve enerji denetimlerinin gerçekleÅŸmesi yapılması gereken ikinci aÅŸama olacaktır. Bu aÅŸama gerçekleÅŸirken ilgili personelin tüm verilerle birlikte beslenmesi teknik kapasitesinin artırılması ve gelecekteki model sistemin anlaşılması için önem arz etmektedir.

GerekliliÄŸin üçüncü aÅŸamasında ilk adım olarak, su temini ve atıksu arıtımında verimliliÄŸi artırmaya yönelik elektriksel önlem olarak; kapasitörlerdeki güç faktörü optimizasyonu, voltaj dengesizliÄŸini azaltma çalışmaları yapılabilir.

DiÄŸer bir yandan ikinci aÅŸama olarak bahsedilen ve en önemli enerji giderinin kaynağı olan su döngüsünün her basamağında bulunan pompaların rutin bakımı, verimsiz pompaların verimli olanlarıyla deÄŸiÅŸtirilmesi, frekans konvertörlü sürücülerin kullanılması, motorların yeniden deÄŸiÅŸtirilemiyorsa sargılarının revize edilmesi gibi prosesler verimlilik açısından direkt olarak etkileyicidir.

Tedbirler uygulandıktan sonra sistemlerin damarını temsil eden borulama hatlarının gerekiyorsa yenilenmesi, kayıp kaçak tespitlerinin yapılması, su basınçlandırma yönetiminin otomasyonla kontrol edilmesi, ölçülmesi ve izlenmesi verimlilik aÅŸamasının son durağıdır. Var olan tüm sistemlerdeki deÄŸiÅŸiklikler esasında VAP kapsamı içerisine dâhil oluyorsa, %30 hibe faydası saÄŸlanabilir.

Sonuç olarak, hayatımızın temelinde yer alan ‘su ve enerji’ konusu her zaman önemini katlayarak karşımıza çıkacak. Suya yön veren ve en önemlisi suya deÄŸer veren bir pompa firması olarak hali hazırda bulunan Enerji Sistemleri birimimizin varlığıyla bu konuyu eyleme dönüÅŸtürüyoruz. Ürün komponenti temininden sevkiyat aÅŸamasına kadar üretimimizde deÄŸil, satış öncesi ve sonrasında müÅŸterilerimizin de geleceÄŸini düÅŸünerek hareket etmekteyiz. Bu sebeple hidrolik verimliliÄŸi %86’ya varan enerji verimliliÄŸi yüksek, suyun her damlasına deÄŸer veren pompalarımızla sizler için varız.