LNG piyasasının oluÅŸma sürecinden kısaca bahseder misiniz?

Türkiye’de doÄŸalgaz piyasası 1980’li yılların sonlarında oluÅŸmaya baÅŸladı. Ancak EPDK’nın da sistemin içine girmesi ile 2001 yılı sonrasında 4646 sayılı yasa ile piyasa yeniden düzenlendi. Bununla beraber özellikle 2011 yılı sonrası piyasada bulunan aternatif yakıtlar anlamında ÅŸebeke doÄŸalgazı, fuel oil ve kömür gibi temel yakıtları bir kenara bırakırsak, mobil yakıtların başında gelen LPG’ye konulan yüksek vergiler nedeniyle pazarda yeni alternatif yakıt arayışı ortaya çıktı. 2003 yılında EPDK’nın yayınlamış olduÄŸu bir iletim tebliÄŸi ile BOTAÅž Marmara EreÄŸlisi Enerji Terminali’nden LNG’nin karayolu tankerleri vasıtasıyla taşınarak endüstriyel müÅŸterilere götürülmesinin önü açıldı ve pazar 2003-2004 yılları itibariyle oluÅŸmaya baÅŸladı. Bugün geldiÄŸimiz noktada küçük ölçekli LNG iÅŸ modeli dediÄŸimiz bu pazarı artık ülkemizde dökme LNG olarak adlandırıp; dökme LNG pazarında faaliyet gösteren ÅŸirketler olarak bir dernek çatısı altında sesimizi kamuoyuna duyurmaya çalışıyoruz.

Derneğiniz hakkında bilgi verir misiniz?

Dernek olarak 2009 yılının Aralık ayında faaliyete geçtik. DerneÄŸimiz pazarda toptan satıcı sıfatıyla LNG satan 10 ÅŸirketin 8’inden oluÅŸuyor. DerneÄŸimiz bu anlamda pazarın çok büyük bir kısmını temsil ediyor, diyebiliriz. DerneÄŸimiz kurulduÄŸu günden bu yana, 2001 yılında yürürlüÄŸe giren 4646 sayılı kanunda tanımlanmamış bir iÅŸ modeli olan LNG’nin, karayolu ile dağıtım modelini, kamuoyu otoritesi ve bununla ilgili kural koyucularla bugünün pazar ÅŸartlarında belirli bir disiplini götürebilmek için düzenlemeleri belirleme çabası içinde bulunuyor. Bu çalışmalar daha çok mevzuat ağırlıklıdır. Mevzuat ağırlıklı çalışmalarda tabi ki muhatabımız EPDK. Ä°lk günden beri bize çok büyük destek veriyorlar. Mevzuat açısından yeniden düzenlenmesi öngörülen 4646 sayılı yasanın ilgili maddelerine yönelik görüÅŸlerimizi gerek EPDK’ya, gerek müsteÅŸarımıza birebir anlatma fırsatı bulduk. Bunlar dernek faaliyetlerimiz açısından çok önemliydi.

2011 yılı sektörel açıdan çok anlamlı bir yıl oldu. Biliyorsunuz sektör meclislerinin 59.’su Türkiye DoÄŸal Gaz Meclisi olarak kuruldu. 2011 yılı itibariyle Türkiye DoÄŸal Gaz Meclisi faaliyete baÅŸladı. Ä°lk DoÄŸal Gaz Meclisi olması nedeniyle, özellikle de doÄŸal gaz piyasası yasasının yeniden hazırlanması dönemine denk gelmesinden dolayı, önemli sorumlulukları var. Ben de meclis üyelerinin teveccühü ile baÅŸkanlık divanına seçildim. Åžu anda baÅŸkan yardımcısı olarak görev yapıyorum. DoÄŸal Gaz Meclisi’ni iki temel komite üzerine kurduk. Birincisi mevzuat, ikincisi de teknik komite. Ben aynı zamanda teknik komitenin de baÅŸkanlığını yürütüyorum.

Özellikle sadece LNG’nin ülke genelinde dağılımı deÄŸil tüm doÄŸalgaz mevzuatı için, sektörün ihtiyaçları noktasında ortak bir çalışma alanı saÄŸladık. Az zamanda çok yol aldık. Sektör olarak iletiÅŸim saÄŸlayabiliyoruz, sorunlarımızı paylaÅŸabiliyoruz.

LNG pazarının büyüklüÄŸü, cirosu ve ulaÅŸtığı düzey hakkında bilgiler verir misiniz?

2004 yılından bugüne baktığımızda, geldiÄŸimiz noktada ciddi bir büyümeyi görüyoruz. Özellikle 2011 yılında Türkiye’nin endüstriyel alandaki büyüme hızına paralel olarak enerji talebinin artması, bizim segmentte de artış getirdi. Sadece LNG’de yaklaşık 700 milyon metreküp deÄŸerini 2011 yılında geçtiÄŸimizi görüyoruz. Bu pazarda 50 milyon metreküp de CNG aktivitesi düÅŸünürsek alternatif yakıtlar baÅŸlığı altında 750 milyon metreküplük bir satış miktarına ulaşıldı. GeçmiÅŸ yılları da üst üste koyduÄŸunuzda genel toplamda 3,5 milyar metreküpe varan bir hacim görüyoruz. Çok ciddi bir miktardaki doÄŸalgaz transferini boru hatları dışında karayolları ile iletmiÅŸiz.

Hedef kitlemiz boru hatlarının ulaÅŸmadığı, henüz gaz dağıtım ihalesi yapılmamış endüstriyel bölgelerdir. Çünkü zaten boru hattı olan yerlerde LNG ve CNG’nin rekabet etmesi mümkün deÄŸil. Bunun nedeni, çok ciddi fiyat farkıdır. LNG’nin rekabet edebildiÄŸi yakıtlar fuel-oil ve LPG’dir. Bugün geldiÄŸimiz noktada Türkiye’nin her yerinde, 2 bini aÅŸmış sanayiciye LNG taşıyabiliyoruz. Sektörde yaklaşık 350 tane dorsey çalışıyor. 1500’e yakın sektör çalışanımız var. Yılda yaklaşık 750 milyon TL’lik ciro yapan bir sektör haline geldik. DoÄŸalgazın ihmal edilemeyecek büyüklükteki bir segmenti olduk. Endüstriyel doÄŸalgaz pazarında bu verilerle yaklaşık yüzde 7’lik bir pazar payımız var. Ancak sektör oyuncularının bugüne kadar 450 milyon TL yatırım yapmasına kaşın 750 milyon TL’lik bir ciro bizce az. Ancak hepimiz LNG’nin geleceÄŸinin iyi olacağına inanıyoruz.

   "Sadece LNG’de yaklaşık 700 milyon metreküp deÄŸerini 2011 yılında geçtiÄŸimizi görüyoruz. Bu pazarda 50 milyon metreküp de CNG aktivitesi düÅŸünürsek alternatif yakıtlar baÅŸlığı altında 750 milyon metreküplük bir rakama ulaşıldı. DoÄŸalgazın ihmal edilemeyecek büyüklükte bir segmenti olduk."  

LNG pazarının geleceğini nasıl değerlendiriyorsunuz?

LNG’nin dünya üzerindeki geliÅŸimi paralelinde, geleceÄŸin önemli oyuncularından biri olacağına inanıyoruz. DoÄŸalgaz rezervleri dünya enerji talebini uzun yıllar karşılayabilecek boyutta. Sera gazı emisyonları açısından petrol ve petrol türevlerine göre tercih edilebilirliÄŸi önümüzdeki süreçte giderek artacak ve enerji talebinin karşılanmasında daha önemli bir role sahip olacak.

DoÄŸalgazın ihtiyaç sahibine kaynağından ulaÅŸtırılması konvansiyonel yöntemlerde sadece boru hatları ile yapılabiliyordu. 1980’lerde LNG’nin devreye girmesi ile artık boru hatlarının gidemediÄŸi yerlerde doÄŸalgaz tüketilebilmesinin fırsatı doÄŸdu. Son 10 yılda bu deÄŸer o kadar arttı ki, bugün 250 milyar metreküplük doÄŸalgaz ticaretinin LNG ile yapıldığını söyleyebiliyoruz. Bu noktada özellikle doÄŸalgaz üreticisi ülkeler ürettikleri doÄŸalgazı dünyanın her yerine satabilmek için LNG prosesleri kurmaya baÅŸladılar.

Buna karşın dünyanın çeÅŸitli yerlerinde yüksek enerji talebi olan ülkeler de enerji çeÅŸitliliÄŸi ve enerji güvenliÄŸi açısından LNG terminalleri yapmaya baÅŸladı. Bugün Japonya’nın enerji ihtiyacının yüzde 90’ı LNG’den saÄŸlanıyor. Çünkü ada ülkesi ve kendi kaynağı yok. Asya, Pasifik ülkeleri ve buna Çin de dahil olmak üzere, hepsi doÄŸalgaz ihtiyacını LNG formu ile saÄŸlıyorlar. DoÄŸalgaz üreticilerinden Katar, Kuveyt ve Avustralya LNG’ye yatırım yapmaya baÅŸladı. DoÄŸal olarak burada bir format bölüÅŸümü söz konusu olmaya baÅŸladı. Bir ürünün ticareti baÅŸladığında, format deÄŸiÅŸimi oluyorsa doÄŸal olarak o format üzerinde tüketim noktalarında da bir çeÅŸitlilik bekleniyor. Biz LNG’nin gelecekte çok daha önemli bir rol alacağına inanıyoruz.

LNG’nin sektöre saÄŸladığı yararlar hakkında bilgi verir misiniz?

Türkiye’de 2 tane LNG terminalimiz var. Birisi Marmara EreÄŸlisi’ndeki BOTAÅž, diÄŸeri de AliaÄŸa Egegaz. Bu iki terminalle ülkemize yeterli miktarda LNG temini mümkün. Biz de kamyon tankerlerle bu LNG’yi ülkenin her yerine rahatlıkla götürebiliyoruz.

Ä°leriye dönük baktığınızda LNG’nin 10 sene sonra çok deÄŸiÅŸik alanlarda kullanılması da olanaklı olacak. Özellikle mobil enerji olması bugün büyük bir faydayı yanında getiriyor. Taşınabilir ürünler her zaman, boru hattının gitmediÄŸi yerlerde size büyük fırsatlar sunuyor. Boru hatları oldukça yüksek maliyete sahip. Her zaman her yere yapılamıyor. Bazen de boru hattının maliyetini karşılayabilecek tüketim olamayabiliyor. LNG, mobil elektrik üretiminden tutun, kojenerasyon, trijenerasyon ve belki ilerde mikro kojenerasyon gibi sistemlere destek verebilecek bir ürün. Bugün dünyada LNG’nin alternatif yakıt olarak kullanılmasına iliÅŸkin çalışmalar var.

ÖrneÄŸin; Norveç’te gemilerde kullanılıyor. Bunun dışında ağır taşıtlarda, kamyonlarda kullanılıyor. Avustralya’da zaten ciddi ÅŸekilde tüketiliyor, Amerika keza aynı ÅŸekilde. Bu ağır taşıtların enerji ihtiyacının doÄŸalgazdan LNG formunda saÄŸlanması çok pratik bir çözüm. CNG burada çok büyük bir alternatif olamıyor. Çünkü CNG çok büyük bir basınçla belli bir hacimde taşınabiliyor. LNG ise sıvılaÅŸtığında birim hacmi 600 kat küçülüyor. Bu nedenle elektrik üretiminden, ağır taşıtlarda kullanılmasına kadar çok ciddi fırsatları beraberinde getireceÄŸinden, dernek üyelerimiz LNG’ye yatırımlarını sürdürüyorlar.  

"LNG, mobil elektrik üretiminden tutun, kojenerasyon, trijenerasyon belki ilerde mikro kojenerasyon gibi sistemlere destek verebilecek bir ürün. Bugün dünyada LNG’nin alternatif yakıt olarak kullanılmasına iliÅŸkin çalışmalar yapılıyor"

Bu yıl sanayicilerimize yaklaşık 3,5 milyar metreküp LNG taşıdık dedik. Bunun da baÅŸka bir ifade tarzı ÅŸudur: LNG tercihinde bulunan sanayicimizin fuel-oil ve LPG’ye karşı yaklaşık 2,5 milyar dolar daha az enerji girdisi saÄŸladığını hesapladık. Burada gözle görülmeyen bir fonlama yapılmış durumda. Bu fonla da sanayici yeni yatırımlar yaptı. Bizim sanayicimiz kazandığı parayı harcamaz, kazandığı para ile iÅŸini büyütür,yatırım yapar. Temelde sermaye darlığı olan bir ülke olduÄŸumuz için ürettiÄŸimiz artı deÄŸeri hep sermayeye katmaya çalışırız.

2012 yılından beklentileriniz neler?

Bugün geldiÄŸimiz noktada pazarın 2012 yılında da ülkenin büyüme oranına paralel olarak büyüyeceÄŸi inancını koruyoruz. Ne deÄŸerde olacağını bilemiyoruz çünkü herkesin aÄŸzında 2012’de ekonomik kriz ve resesyon dönemi söylemi var.

Sanayi doÄŸrudan hedef kitlemiz olduÄŸu için krizin sanayiciye etkisi enerji talebini de etkileyecek. 2012’den çok umutluyuz. Türkiye’nin büyüme gücüne güveniyoruz. Åžirket olarak da, dernek olarak da çalışmalarımıza devam edeceÄŸiz.2012 yılında asıl çalışmamız mevzuat üzerine yoÄŸunlaÅŸmak olacak. 4646 sayılı yasa ve birinci mevzuatta tabi ki olmazsa olmaz ama bir sektör disiplininin oluÅŸturulabilmesi için ikincil mevzuatta da EPDK’nın çıkaracağı yönetmeliklere ve düzenlemelere ihtiyaç var.