21 Åžubat 2013 | TEKNÄ°K MAKALE 99. Sayı (Ocak - Åžubat 2013)

1.978 kez okundu

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız tarafından açılışı gerçekleÅŸtirilen 4. Ulusal Enerji VerimliliÄŸi Forumu ve Fuarı'nın ilk oturumunda, "Dünyada ve Türkiye'de Enerji VerimliliÄŸi Çalışmaları ve Sonuçları" konusu tartışıldı. ModeratörlüÄŸünü TBMM Enerji Komisyonu BaÅŸkanı Mücahit Fındıklı'nın yaptığı ilk oturumda, ülkemizin bugün enerji verimliliÄŸinde geldiÄŸi nokta deÄŸerlendirildi ve bu konuda öneriler paylaşıldı. Oturumda konuÅŸulanların özetini sizlerle paylaşıyoruz.

UEVF 2013 - 4. Ulusal Enerji VerimliliÄŸi Forum ve Fuarı’nda, “Dünyada ve Türkiye’de Enerji VerimliliÄŸi Çalışmaları ve Sonuçları” baÅŸlıklı bir panel düzenlendi. TBMM Enerji Komisyonu BaÅŸkanı Mücahit Fındıklı’nın oturum baÅŸkanı olduÄŸu panele, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bankalığı Yenilenebilir Enerji Genel MüdürlüÄŸü’nden Erdal ÇalıkoÄŸlu, Türkiye Ekonomi Politikaları AraÅŸtırma Vakfı’ndan (TEPAV) Ozan Acar, Ä°nÅŸaat Malzemeleri Sanayicileri DerneÄŸi’nden (Ä°MSAD) Hüseyin Bilmaç, Müstakil Sanayici ve Ä°ÅŸadamları DerneÄŸi’nden (MÜSÄ°AD) Mustafa Albayrak ve Avrupa BirliÄŸi Delegasyonu’ndan Hasan Özkoç konuÅŸmacı olarak katıldı.

Enerji verimliliÄŸinde en etkin ve yetkili isimlerden biri olan Yenilenebilir Enerji Genel Müdür Yardımcısı Vekili Erdal ÇalıkoÄŸlu, enerji verimliliÄŸinde yol alınmasının diÄŸer alanlara göre daha zor olduÄŸunu belirterek baÅŸladığı konuÅŸmasına, “Ancak örnek vermek gerekirse sanayi kuruluÅŸlarımızda milyonlarca lira deÄŸerinde ısının bacalardan boÅŸa akıp kaybolduÄŸunu görüyoruz. Bu konuda biraz gayret etmemiz gerekiyor” diye devam etti.

“Enerji yönetimini enerji verimliliÄŸinde birinci adım olarak görüyoruz. Bundan sonraki süreçte bununla ilgili etkin adımlar atılması gerekiyor” diyen ÇalıkoÄŸlu, “Çare entegre enerji verimliliÄŸi politikaları üretmekte yatıyor. Bu politikaların ekonomi ve çevre politikaları ile de uyumlu olması lazım. Bu manada uyumluluÄŸun saÄŸlanması adına asgari kriterlerin yasalarla belirlenmesi gerekiyor ve bununla ilgili 2007 yılından beri kanunlar çıkarılıyor. Bu kanunlar gerekli ama henüz yeterli deÄŸil. Bu konuda yönetmeliklerimizin geliÅŸtirilmeye ihtiyacı var” diye konuÅŸtu. 

Çıkarılan kanun ve yönetmeliklerin önemli olduÄŸunu, ancak yapılanları izleyecek ve  denetleyecek bir yapı olmadığı takdirde, birçok ÅŸeyin eksik kaldığını söyleyen ÇalıkoÄŸlu, “Denetleme ihtiyaçtır. Biz enerji verimliliÄŸi kanunu ile birlikte bu yapıyı geliÅŸtirmeye çalıştık. Bunlar kurumsal deÄŸil ama idari yapılar olarak düÅŸünülebilir. Bunlardan bir tanesi enerji verimliliÄŸi koordinasyon kurumu, ikincisi kanunla oluÅŸturulan danışma kuruludur” dedi.

Enerji verimliliÄŸinde atılan, uygulanan adımları sürdürülebilir kılacak olan finansman       konusunun da önemine deÄŸinen ÇalıkoÄŸlu, sanayide yapılan projelere %30 oranında teÅŸvik veriliyor, ancak teÅŸvik edici finansman modelinin Türkiye’de daha da geliÅŸtirilmesi gerektiÄŸine dikkat çekti. 

Enerjiyi verimsiz kullanan ürünlerin kullanımını engellemek adına verimlilik gereksinimlerini tanımlayan düzenlemelerin de yapıldığına dikkat çeken ÇalıkoÄŸlu, “Enerji verimliliÄŸinde bilgilendirme, bilinçlendirme, tanıtma çalışmaları da son derece kritik öneme sahiptir” diye konuÅŸtu.  

ÇalıkoÄŸlu konuÅŸmasına ÅŸöyle devam etti: “Enerji verimliliÄŸinde nihai hedefe ulaşılabilmesi için bu iÅŸin herkesin kazanacağı bir iÅŸ modeline dönüÅŸtürülmesi gerekiyor. Bunun önemli halkalarından bir tanesi enerji verimliliÄŸi hizmetlerinin yaygınlaÅŸtırılması doÄŸrultusunda enerji verimliliÄŸi danışmanlık ÅŸirketleri ile ilgili yapılanmalardır. 2007 yılından sonra sertifikalandırma ve yetkilendirme çalışmalarına baÅŸladık. Åžu anda 30’un üzerinde sayıya ulaÅŸtık ve yakında 40’a ulaÅŸmasını bekliyoruz” diyerek enerji verimliliÄŸi danışmanlık ÅŸirketlerinin de önemine dikkat çekti.

Binalarda enerji kimlik belgesi uygulamasının son derece önemli olduÄŸunu ve binalarda enerji verimliliÄŸi performansının ciddi bir ÅŸekilde ele alınıp daha etkin hale getirilmesi gerektiÄŸini söyleyen ÇalıkoÄŸlu, mevzuatın geliÅŸen ÅŸartlara uyumlaÅŸtırılması gerektiÄŸini de sözlerine ekledi.

TeÅŸvik modelleriyle ilgili de görüÅŸlerini açıklayan ÇalıkoÄŸlu, “Sanayiye yönelik teÅŸvik modellerini biraz daha geliÅŸtirmek gerekiyor. Geri ödemesiz veya belli ödemeli veya kredi faizi desteÄŸi gibi, vergi düzenlemelerinde yapılacak iyileÅŸtirmeler gibi konuların tartışılıp gündeme getirilmesi ve iyileÅŸtirerek yürürlüÄŸe konulması lazım” diye konuÅŸtu.

Etkin enerji verimliliÄŸi uygulamaları için önerilerini sıralamaya devam eden ÇalıkoÄŸlu, “Kullanılmakta olan ürünlerin, enerji verimli ürünler ile deÄŸiÅŸtirilmesi adına programlar oluÅŸturulmalıdır. Verimi iyileÅŸtirilmiÅŸ termik santraller, yüksek verimli kojenerasyon konuları, atık ısıdan elektrik enerjisi üretimi gibi konular desteklenmesi, teÅŸvik edilmesi gereken konular arasında yer almalıdır” dedi.

ÇalıkoÄŸlu konuÅŸmasının devamında, “Enerji fiyatları, enerji verimliliÄŸinde tasarrufu teÅŸvik eden parametrelerden bir tanesi. Burada bilhassa binalarda güç ve tüketim bedeli üzerinden faturalandırmalar yapılırsa belki bugün Antalya gibi sıcak iklim bölgelerinde yazın misline çıkan güç talepleri bir nebze regüle edilebilir ve yerinde üretim, mikro kojenerasyon ve küçük ölçekli yenilenebilir enerjiler kullanılabilir diye düÅŸünüyoruz” diye konuÅŸtu.

Ulaşımda enerji verimliliÄŸi konusuna da deÄŸinen ÇalıkoÄŸlu, “Ulaşım konusunda çevre dostu küçük hacim motorlu taşıtları yaygınlaÅŸtırmak için bunlardan alınan peÅŸin vergilerde taksitlendirme veya vergi kolaylıkları yapılabilirse ulaşımda da enerji verimliliÄŸi konusunda ciddi aÅŸamalar kaydederiz” önerisinde bulundu.  

Enerji VerimliliÄŸi Strateji Belgesi’nin bir yol haritası olduÄŸunu hatırlatan ÇalıkoÄŸlu, kanunda yapılacak çeÅŸitli düzenlemelerle enerji verimliliÄŸi alanında yol alınabileceÄŸini düÅŸündüklerini ifade etti.

Türkiye Ekonomi Politikaları AraÅŸtırma Vakfı’ndan TEPAV Ozan Acar ise yaptığı konuÅŸmada, AB sürecinde Türkiye’nin bölgenin en önemli üreticisi olduÄŸunu söyleyerek, “Türkiye, orta gelir tuzağına yakalanmıştır. Ülkemizin, 1960’da da 2008’de de orta geliri aynıdır. SanayisizleÅŸtirme orta gelir tuzağından çıkışı güçleÅŸtirmektedir. Büyümek için sanayiye ihtiyaç var. Üretim yapısının, katma deÄŸerin yüksek olduÄŸu bir düzeye ulaÅŸamaması sanayisizleÅŸmenin en temel nedenidir” diye konuÅŸtu ve ÅŸöyle devam etti:  Sanayiden uzaklaÅŸtıkça; verimliliÄŸi artırmak, Ar-Ge harcamalarında etkinliÄŸi saÄŸlamak ve cari açık problemini azaltmak zordur”

“Türkiye’nin iktisadi kalkınma gündeminin merkezine ‘yeÅŸil büyüme’yi yerleÅŸtirmesi sanayinin dönüÅŸümü için gereklidir. YeÅŸil deÄŸer zincirleri AB ülkelerinden gelmektedir” ÅŸeklinde konuÅŸan Acar, yeÅŸil büyüme ile 6 alanda 2030 yılına kadar 127 milyar dolar yatırım yaparak, 428 milyar dolarlık fayda saÄŸlamanın mümkün olduÄŸunu söyledi ve bunların aynı zamanda iÅŸ imkanı anlamına geldiÄŸini de belirtti.

Acar konuÅŸmasında son olarak, “Kurumlar arası koordinasyonu saÄŸlamamız gerekiyor. Çünkü mekanizmaların inÅŸası önemli konudur” dedi. 

DiÄŸer bir panelist Ä°nÅŸaat Malzemeleri Sanayicileri DerneÄŸi Yönetim Kurulu BaÅŸkanı (Ä°MSAD) Hüseyin Bilmaç da enerjinin dünyada bir sorun ve acil çözülmesi gereken bir konu haline geldiÄŸini söyleyerek, tasarruf ve verimlilik kelimelerinin zıt gibi görünse de aslında kökten birbirine baÄŸlı olduÄŸunu hatırlattı.

Dernek olarak yaptıkları çalışmalar hakkında da kısa bilgiler veren Bilmaç, “Ä°MSAD olarak bizim de dahil olduÄŸumuz CEPMC Avrupa BirliÄŸi’nde öyle önemli bir yerde ki bu kuruluÅŸun teknik komitelerinde alınan kararlar Avrupa Parlamentosu’na kanun teklifi olarak gidiyor. Burada da yasalaşıp yürürlüÄŸe giriyor. Ülkemizde böyle bir yöntem olmamasına raÄŸmen bu tür modelleri sektörümüze yansıtmaya çalışıyoruz. Sürekli AB fonlarından yararlanarak enerji verimliliÄŸini ön plana çıkarmaya çalışıyoruz” dedi. 

Türkiye’de enerji, verimlilik ve bina kelimelerinin son zamanlarda yan yana kullanılır hale geldiÄŸine dikkat çeken Bilmaç, “Enerji verimliliÄŸi için çok yönlü bir çalışma yürütülmesi gerektiÄŸini düÅŸünüyoruz. Ülke genelinde ve uluslararası alanlarda binalar ve enerji sektörü terminolojisine uyum saÄŸlanması lazım. Hükümet destekli verimlilik artırıcı proje ve gönüllü anlaÅŸma desteklerinin binalar için de tanımlanması gerekir” diye konuÅŸtu.

Orta vadede 2030 yılı ve uzun vadede 2050 yılları için zorunlu enerji verimliliÄŸi hedefleri ile birlikte farklı stratejileri içeren alternatif senaryo ve projeksiyon çalışmalarının gerçekleÅŸtirilmesi gerektiÄŸi yönünde görüÅŸlerini açıklayan Bilmaç, “Ulusal enerji verimliliÄŸi eylem planını, pratik uygulamalara yönelik olarak destek ve ceza mekanizmalarını içerecek ÅŸekilde hazırlamak lazım” önerisinde bulundu.

Bilmaç konuÅŸmasının devamında, “2008 yılında hazırlanan ve 2009’da yürürlüÄŸe giren binalarda enerji performans yönetmeliÄŸinin ve özellikle performans hesaplama yönteminin uygulamada görülen sorunlarının giderilecek ÅŸekilde yenilenmesi gerekir” dedi.

Finansman konusunun da çok önemli olduÄŸunu vurgulayan Bilmaç konuya ilgili olarak, ticari sektörde faaliyet gösteren Eximbank gibi enerji verimliliÄŸi finansmanının geliÅŸtirilmesinden sorumlu, bir çatı finans kurumunun da oluÅŸturulması gerektiÄŸinin altını çizdi.

Enerji verimliliÄŸi danışmanlık ÅŸirketi olma ÅŸartlarının, proje bazlı uygulamaların artırılması yönünde düzenlenmesi gerektiÄŸini savunan Bilmaç, “EVD ÅŸirketlerinin garanti ettiÄŸi enerji tasarruf potansiyellerinin saÄŸlanması için de enerji performans sözleÅŸme uygulamaları kamu ve özel sektör projeleri baÅŸta olmak üzere yaygınlaÅŸtırılmalıdır” diye konuÅŸtu.

Bilmaç konuÅŸmasının devamında, “Enerji verimliliÄŸi politikalarının, ekonomi, afet yönetimi, kentsel dönüÅŸüm ve çevre stratejileri baÅŸta olmak üzere tüm ilgili politikalar ile entegrasyonu saÄŸlanmalıdır” dedi.

Yenilenebilir enerji konusuna da deÄŸinen Bilmaç, bu uygulamalarının teÅŸviki için alım garantisi ve gönüllü salım ticareti uygulaması etkinliklerinin artırılması gerektiÄŸini söyledi ve finans yöntemleri ile ilgili olarak da uluslararası ortaklıklar geliÅŸtirilmesinin öneminin altını çizdi.  

Son olarak Bilmaç konuÅŸmasına ÅŸöyle devam etti: “Bütün bunların yapılabilmesi için ülkemizde çok ciddi olarak kamu kurumlarının organizasyonları var. Ancak bizim Ä°MSAD olarak bir görüÅŸümüz var. DiÄŸer geliÅŸmiÅŸ tüm Avrupa ülkelerinde olduÄŸu gibi Türkiye’de de ilgili tüm önerilerin, stratejilerin ve uygulamaların geliÅŸtirilmesi düzenli olarak izlenmesi, doÄŸrulanması ve yaygınlaÅŸtırılması için bir enerji ajansı yapısı oluÅŸturulması gerekmektedir. Türkiye’de enerji ile ilgili çalışan kamu kuruluÅŸlarının koordinasyonu ile ilgili bir sorun bulunuyor. Bu açıdan böyle bir yapı kurulması önemlidir. Enerji ajansları geliÅŸmiÅŸ batı ülkelerinde öncelikle kamunun yönetiminde olduÄŸu; ama içerisinde STK’ların, akademisyenlerin, çeÅŸitli uzmanların da bulunduÄŸu ve yaptırım gücü olan, almış olduÄŸu kararların da yasalaÅŸabildiÄŸi organizasyonlardır.”  

“Enerji verimliliÄŸini artıracak kullanılmayan ciddi bir potansiyel vardır. Bu konudaki en büyük eksikliÄŸimiz enerji verimliliÄŸini yönetecek bir kurumun olmayışıdır. Enerji yönetim sistemlerini, hali hazırdaki durum üzerinden  %10 ile % 40 arasında iyileÅŸtirme mümkündür” diyen Müstakil Sanayici ve Ä°ÅŸadamları DerneÄŸi (MÜSÄ°AD) Enerji ve Çevre Sektör Kurulu BaÅŸkanı Mustafa Albayrak, enerji verimliliÄŸi alanında çalışacak ve firmalara öncülük edecek kaliteli eleman eksikliÄŸine de dikkat çekti.

“Binalar, sanayi ve ulaşım enerji verimliliÄŸinin artırılmasında en büyük potansiyele sahip alanlardır. Ulaşımda, enerji verimliliÄŸi yüksek araçlar kullanılmamaktadır. Åžehir içinde metro ve hafif raylı sistemlerin kullanımı teÅŸvik edilmelidir. Åžehirlerarası ulaşımda ise demiryolu ulaşımı etkinleÅŸtirilmelidir” ÅŸeklinde konuÅŸan Albayrak, elektrikli araçların teÅŸvik edilmesi gerektiÄŸinin altını çizerek, “Bir üniversitede yapılan araÅŸtırmaya göre Türkiye’deki araç stokunun yüzde 10’unun elektrikli araçlara dönüÅŸtürülmesi ile %70’lik bir enerji tasarrufu yapılabileceÄŸi ortaya koyulmuÅŸtur” dedi. 

Elektrik üretimi ve dağıtım sistemleri üzerinde yapılabilecek çalışmalar ile önemli kazanımlar yapılmasının mümkün olduÄŸunu ve bu kazanımların %30’a kadar varabileceÄŸini söyleyen Albayrak, “OECD ülkelerinde elektrik iletim ve dağıtımında ortalama olarak %6’lar civarında kayıplar söz konusu iken, Türkiye’de bu ortalama %18’ler civarındadır” diye konuÅŸtu.

Albayrak, ulusal veriler göz önünde bulundurulduÄŸunda Türkiye’nin hedefinin iki yönde olması gerektiÄŸini ifade ederek, “Birincisi OECD ülkelerinin enerji yoÄŸunluÄŸu rakamlarını yakalayabilmelidir ve uzun vadede de bunu geçmelidir” dedi.

EndüstrileÅŸme hızı konusunda lider ülkeler arasına giren Türkiye’nin; enerji verimliliÄŸi konusunda da mutlaka liderliÄŸi hedeflemesi gerektiÄŸini belirten Albayrak, “Termal, kömür, petrol türevleri, doÄŸalgaz, nükleer, hidroelektrik, biyogaz, rüzgar, güneÅŸ gibi enerji kaynaklarından enerji üretimini, geliÅŸen teknoloji ile birlikte sürekli güncelleyecek sistem tahsis edilmelidir” diye konuÅŸtu. 

UlaÅŸtırma ve konut sektörünün, enerji verimliliÄŸinin en çok uygulanabileceÄŸi sektörlerin başında geldiÄŸini ifade eden Avrupa BirliÄŸi Delegasyonu Enerji ve Bilgi Toplumu Sektör Yöneticisi Hasan Özkoç, “Türkiye olarak, 2002’den 2013’e kadar AB fonlarını aktif olarak kullanmaya baÅŸladık. 2012 yılında KOBÄ°’lere bir fon ayırmıştık. 2014 ve 2020’yi programlanmasına çalışmaktayız” diye konuÅŸtu.

Özkoç konuÅŸmasının devamında, AB’nin ülkelerin kendi verimlilik stratejilerini geliÅŸtirmesini beklediÄŸini de sözlerine ekledi.

 

---

R E K L A M