SHURA Enerji DönüÅŸümü Merkezi, ‘Türkiye için Batarya Enerji Depolama Seçenekleri’ raporunu açıkladı. Raporda, Türkiye’de yenilenebilir enerji potansiyelinden azami seviyede yararlanılmasını saÄŸlayacak esneklik opsiyonlarından biri olan bataryalardan etkin olarak faydalanılması için, Türkiye genelinde batarya teknolojilerinin konumsal dağılımı, hangi hizmetlerde kullanılabileceÄŸi ve iletim ÅŸebekesine olan etkileri inceleniyor.

SHURA Enerji DönüÅŸümü Merkezi Direktörü Alkım BaÄŸ Güllü, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle mücadele ve jeopolitik belirsizlikler kaynaklı enerji krizinin yönetilmesi için enerji dönüÅŸümünün önemine dikkat çekerek bunun için yenilenebilir enerjiye, enerji verimliliÄŸine, elektrifikasyon ve yenilikçi teknolojilere ihtiyaç olduÄŸunu söyledi. Güllü, enerji dönüÅŸümünün baÅŸarısını ve hızını, batarya enerji depolama sistemleri gibi yeni teknolojilerin belirleyeceÄŸini vurgulayarak ÅŸunları belirtti: “Batarya enerji depolama sistemleri, elektrik sistemine esneklik saÄŸlayarak deÄŸiÅŸken üretime sahip rüzgar ve güneÅŸ enerjisi santrallerinin ÅŸebekeye entegrasyonunu hızlandırıyor. Elektrik sisteminde optimum ÅŸekilde konumlandırılmaları durumunda ÅŸebeke kayıpları azalıyor. DiÄŸer yandan net sıfır hedefi kapsamında karbon emisyonlarının azaltılmasında önemli bir rol üstleniyor. Bütün bunlar göz önüne alındığında Türkiye’nin enerji dönüÅŸümünde batarya depolama sistemlerine yapılması gereken yatırımların önemi ortaya çıkıyor.”

Çalışmada, batarya enerji depolama sistemlerinin (BEDS), gündüz saatlerinde üretimleri fazla olan güneÅŸ enerjisi santrallerinden gelen ihtiyaç fazlası elektriÄŸi depolayarak yenilenebilir enerji kesintilerini de engelleyebileceÄŸi belirtiliyor. 2035 yılında toplam kapasitesi 7,2 GW/28,8 GWh olacak ÅŸekilde kurulacak batarya enerji depolama sistemlerinin, yenilenebilir enerji kesintisini en az seviyeye indirme amacıyla çalıştırıldığı durumda, toplam 6,9 TWh yenilenebilir enerji kesintisinin önlenebileceÄŸi hesaplanıyor. Bu sayede 2035 yılında doÄŸal gaz tüketimi yaklaşık 11,7 TWh azaltılabilecek. Böylece 369 milyon dolar seviyesindeki doÄŸal gaz ithalatı engellenirken, 2,3 milyon ton karbon emisyonu da azaltılabilecek. DiÄŸer yandan, Yan Hizmetler kapsamında fosil yakıt santrallerine olan ihtiyaç orta-uzun vadede azalacak.

TÜRKÄ°YE’NÄ°N BATARYA ENERJÄ° DEPOLAMA TEKNOLOJÄ°LERÄ° Ä°HTÄ°YACI
Raporda, 2023 yılında elektrik sektöründe kullanılan bataryaların piyasa hacminin yaklaşık 40 milyar dolar olduÄŸu ve bu hacmin yüzde 90’ını Çin, AB ve ABD’nin oluÅŸturduÄŸu kaydedildi. Türkiye’de ise henüz ÅŸebeke ölçeÄŸinde kurulu bir batarya enerji depolama tesisi bulunmuyor.

SHURA Net Sıfır (NZ2053) senaryosuna göre Türkiye’de yenilenebilir enerjinin elektrik üretimindeki payının 2053 yılına kadar yüzde 90 seviyesine ulaÅŸması bekleniyor. DeÄŸiÅŸken üretime sahip rüzgar ve güneÅŸ enerjisinin toplam elektrik üretimi içindeki payının ise 2053 yılında yüzde 77 seviyesine çıkacağı deÄŸerlendiriliyor. DeÄŸiÅŸken üretimin elektrik sistemi içindeki payının artmasıyla ÅŸebeke esnekliÄŸi opsiyonlarının da sisteme dahil edilmesi gerekiyor. Bu analizlere göre Türkiye’nin 2053 yılına kadar 30 GW/120 GWh’lik batarya enerji depolama kapasitesine, 3,2 gigavat (GW) pompaj depolamalı hidroelektrik santrali kapasitesine ve 70 GW elektrolizör kapasitesine ihtiyacı olacak.

Depolama tesisi kuran yatırımcılara yenilenebilir enerji santrali kurma hakkı tanıyan mevzuat deÄŸiÅŸikliÄŸiyle birlikte Haziran 2024 itibarıyla ön lisanslı depolama kapasitesi baÅŸvuruları 32 GW seviyesine ulaÅŸtı. Raporda, bu sayede Türkiye’nin depolama kapasitesinin yenilenebilir enerji santrallerine bütünleÅŸik olarak artacağı vurgulanıyor.

KISIT OLAN BÖLGELERE ÖNCELÄ°K VERÄ°LMELÄ°
Raporda, bataryaların, hem sistem odaklı hem de yatırımcı açısından faydalarının birlikte deÄŸerlendirilmesi öneriliyor. Seçilen yer ve batarya teknolojisi kapsamında, bataryaların sisteme olan faydaları yüksek ama kâr marjı düÅŸükse, yatırımcılara çeÅŸitli sübvansiyon veya teÅŸviklerin saÄŸlanabileceÄŸi deÄŸerlendiriliyor. Ayrıca, batarya depolama yatırımlarının vaktinde kurulabilmesi için yatırımcıların projeleri gerçekleÅŸtirebilecek teknik ve finansal kriterleri saÄŸladıklarının kontrol edilmesi tavsiye ediliyor.

Ä°letim ve dağıtım hatlarında gözlemlenen kısıt ve tıkanıklıkların azaltılmasında batarya depolamalı sistemlerinin kullanıldığı ‘Sanal Güç Hattı’ (VPL) kurulumlarına vurgu yapıldı. Örnek pilot proje bölgeleri seçilerek bu teknolojinin kullanımı üzerine deneyim kazanılabileceÄŸi ve sonraki aÅŸamalarda büyük ölçekli VPL kurulumlarının uygulanabileceÄŸinin altı çiziliyor.

Türkiye’de elektrik üretim ve tüketim alanlarının farklılaÅŸmasından dolayı bazı bölgelerde zaman zaman kısıtlar meydana geldiÄŸi, hatta ileride bölgesel kısıtların artabileceÄŸi belirtiliyor. Bu nedenle depolama tesis kurulumlarının kısıt yaÅŸanan bölgelerde önceliklendirilebilmesi için bölgesel fiyatlandırma uygulaması geliÅŸtirilebileceÄŸine dikkat çekiliyor. Elektrik toptan satış piyasasında yapılacak iyileÅŸtirmeler ile negatif fiyatlara izin verildiÄŸi durumda depolama tesislerinin arbitraj imkanından daha fazla yararlanarak gelirlerini artırmalarının mümkün olabileceÄŸi de belirtilmekte.

Çalışmada, mevcut tarifelere göre depolama tesislerinin hem enerji alışlarında hem de enerji veriÅŸlerinde iletim/dağıtım bedeli ödediÄŸi, tesislerin ülke ekonomisine faydası düÅŸünülerek yeni bir kullanım tarifesinin oluÅŸturulması ve çifte vergilendirmeden kaçınılması tavsiye ediliyor.

Türkiye’de batarya enerji depolama politikalarının, depolama tesislerinin kurulum amacına, teknolojisine ve lokasyonuna yönelik bütüncül olarak ele alınması ve ikincil mevzuatlarla uygulamaların hayata geçirilmesi öneriliyor.

ÅžEBEKE ÖLÇEĞİNDE LFP BATARYA TERCÄ°H EDÄ°LÄ°YOR
Dünyada, ekonomik ömür, azami çevrim sayısı, yatırım maliyeti ve iÅŸletme güvenliÄŸi gibi parametreler göz önüne alındığında öncelikle tercih edilen batarya teknolojileri arasında lityum-iyon batarya çeÅŸitleri olan lityum-demir-fosfat (LFP) ve lityum-nikel-manganez-kobalt-oksit (NMC) öne çıkıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) analizlerine göre 2023 yılında kurulmuÅŸ yeni batarya kapasitesinin yüzde 80’ini LFP tipi bataryalar oluÅŸturdu. LFP’nin görece düÅŸük maliyeti, yüksek çevrim sayısı ve güvenli iÅŸletimi, gözlemlenen bu hızlı artışta büyük rol oynadı. IEA’nın çalışmalarına göre lityum-iyon bataryaların maliyetlerinin 2030 yılında 2023 yılına göre yüzde 40 düÅŸmesi bekleniyor.

Raporda, Türkiye için de LFP batarya teknolojisinin ÅŸebeke ölçekli kurulumlar için en uygun seçeneklerden biri olduÄŸu ve seviyelendirilmiÅŸ hizmet maliyetinin (LCOS) 2035 yılında 53 dolar/MWh seviyesine düÅŸebileceÄŸi öngörülüyor.