Türkiye’nin sahip olduÄŸu yenilenebilir enerji kaynaklarının etkin kullanımını esas alan “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması” (YEKDEM) ile son yıllarda sektörün geliÅŸimine ciddi katkı saÄŸlandı. Dünya’da uygulanan yenilenebilir enerji üretim trendlerini deÄŸerlendiren Eksim Enerji CEO'su Arkın Akbay yaptığı açıklamada; “YEKDEM, enerji üretim tesislerinin yatırıma dönüÅŸüm süreçlerinde kritik rol oynuyor. Son tüketiciye yönelik uzun vadeli elektrik satış anlaÅŸmalarına gösterge olan sistem, projelerde finansman kaynaklarına daha ekonomik ulaşımına da imkan saÄŸlıyor. Ayrıca yatırımların yapılabilir seviyede fiyat oluÅŸumuna da olanak saÄŸlayan sistem, arz güvenliÄŸi ve elektrifikasyonda ekonomik büyümenin önünü açıyor. E-mobilitenin, kayıt zinciri madenciliÄŸinin ve veri merkezleri kurulumunun hızla arttığı bu dönemde yenilenebilir dönüÅŸüme katkı saÄŸlayan sistem, uzun vadeli elektrik fiyatlarını tüketici ve üreticinin memnun olacağı seviyede tutarak temiz enerjiyi eriÅŸilebilir kılıyor.” dedi.

Enerjide yeÅŸil dönüÅŸüm kapsamında yenilenebilir enerji alanındaki üretimlerin hidrolik, rüzgar, güneÅŸ, jeotermal, biyokütle ve biyogaz gibi çeÅŸitli tesis türlerine dağıtıldığını ifade eden Akbay; mevcut tesislerin kapasite artışlarını da ayrıca projelendirerek özellikle elektrik iletim hatlarında kapasite kullanımının artırılabileceÄŸinin ve bu sayede iletim hatlarına yatırımın daha ekonomik konumlandırılabileceÄŸinin de altını çizdi. Bu durumun, elektrik maliyetlerinin azalması sonucu tüketicinin refah payına doÄŸrudan olumlu ÅŸekilde yansıyacağını da ekleyen Akbay, “Mevcut üretim kaynağını ek üretim kapasitesi yatırımlarıyla büyütmek, ekonomik olarak avantajlı olduÄŸu gibi arz güvenliÄŸine de hızlı destek saÄŸlayacaktır.” ifadelerini kullandı.

Kamu yönetiminin desteÄŸi kritik
Türkiye'nin, enerji gibi kritik sektörlerde proje izin süreçlerini hızlandıracak yeni uygulamalara ihtiyacı olduÄŸunu vurgulayan Akbay, “Yenilenebilir enerji ekosistemi ile iklim deÄŸiÅŸikliÄŸini tersine çevirmeye çalışan ve tüketiciyi koruyan üretim santralleri, özellikle kapasite artışı ve hibrit üretim tesisleri yatırımlarının hızlı devreye girebilmesi için daha etkin idari izin süreçlerine ihtiyaç duyuyor. Bu durum, enerjide arz güvenliÄŸinin saÄŸlanması açısından da önem arz ediyor.” ifadelerine yer verdi.

Hibrit uygulamaların ve YEKA modeliyle yapılan yatırımların avantajlarını aktaran Akbay, “Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten ÅŸirketler; birim alanda daha fazla enerjiyi daha düÅŸük maliyetle üretebilmek için özellikle kapasite artışı, hibrit üretim tesisi yatırımı ve yeniden güçlendirme yatırımları gibi çok çeÅŸitli ve teknik konularda araÅŸtırma-geliÅŸtirme faaliyetlerine mesai harcıyor. Mevcut tesislerin kapasite artışları ve hibrit uygulamalar, sadece birim alanda daha fazla enerji üretilmesini saÄŸlamakla kalmayıp, aynı zamanda enerjinin en uygun maliyetle üretilmesini de mümkün kılıyor. Bu yatırımların hızla ekonomiye kazandırılması için idari izin süreçlerini kolaylaÅŸtırıcı düzenlemelerin gerçekleÅŸtirilmesi, yatırımların daha seri hayata geçirilmesine imkân saÄŸlayacaktır. Daha spesifik olmak gerekirse, özellikle ön ve kesin izin süreçlerinde kurumların aynı proje için pek çok kez farklı kamu kuruluÅŸlarının görüÅŸlerini alması ve yerel bölge ile iÅŸletmelerde verilmesi, daha uygun olan izinlerin, direk merkezi idarenin görüÅŸlerine sunulması; aynı izinler için hem bölgelerde hem de merkezi idarede komisyonlar kurulmak suretiyle onay mekanizmalarının iÅŸletilmesi; imza süreçlerinde yer alan onay makamlarının yoÄŸunlukları sebebiyle uzun sürmesi gibi temel konularda önemli iyileÅŸtirme potansiyeli bulunuyor.” dedi.

“Yapılan her yatırım elektriÄŸin temiz ve eriÅŸilebilirliÄŸine imkan saÄŸlıyor”
Akbay, sözlerine ÅŸöyle devam etti: “Bakanlığımız, EPDK ve TEÄ°AÅž, global enerji ekosistemi açısından örnek teÅŸkil edecek çalışmalarıyla ülkemizin yerli imkanlarla enerji üretimine yönelik desteÄŸine devam ediyor. Elektronik imza süreçleri bu iÅŸlemlere hız katmış olsa da bahsettiÄŸim alanlardaki düzenlemeler, projelerin devreye giriÅŸ hızlarına katkı saÄŸlayacaktır. Geciken yatırımın elektrik arıza etkisi, büyüme dönemlerinde elektrik fiyatının artışı gibi bir sarmal oluÅŸturma potansiyeline sahip. Neticede yapılan her yatırım, elektriÄŸin temiz ve eriÅŸilebilirliÄŸine imkan saÄŸlayarak tüketicinin lehine sonuçlar doÄŸuruyor. Henüz etkilerini kuvvetli yaÅŸamadık ancak karbon salımı olan geliÅŸmiÅŸ ülkelerin piyasalarında fiyat artışları yaÅŸanıyor. Bu artışların bizim sanayimize de yansıdığı ve ilerleyen süreçte daha fazla hissedileceÄŸi aÅŸikar. Reçetenin başında yenilenebilir enerjiye dönüÅŸüm geliyor.” ifadelerini kullandı.

“Sanayinin büyüme sermayesini olumsuz etkileyebilir”
Lisanssız üretim tesisleri konusunda da deÄŸerlendirmelerde bulunan Akbay, öz tüketime dayalı yenilenebilir enerji santrallerinin, lisanslı üretim tesisleri ile aynı maliyet yapısı ve uzlaÅŸtırma zamanlamasına sahip olduÄŸuna deÄŸinerek, “Öz tüketim hedefiyle, tüketimin olduÄŸu tesisten farklı bir yerde kurulması planlanan üretim tesislerinin, verimsiz üretime sebebiyet verecek yerlerde konumlandırılması ihtimali dikkate alınmalı. Bu da düÅŸük kapasite kullanımı ve enerji kalitesinin güvenliÄŸi gibi bugün var olmayan sorunların önünü açabilir. Bu tip seçimler, yatırımların fizibilitesini düÅŸürerek ülkemizde sanayinin büyüme sermayesini olumsuz etkileyebilir.” dedi. Akbay, “Yenilenebilir enerji santrallerine uzun yıllar yatırım yaparak yüksek tecrübe kazanmış olan üretim ÅŸirketleri, ilk kez bu alana yatırım yapmayı planlayan iÅŸletmelere kıyasla en verimli alanları seçebilme ve iÅŸletebilme kabiliyetine sahip. Böylece, daha ‘düÅŸük maliyet-üstün kapasite’ dengesini kuran tedarik güvencesi saÄŸlanabilecektir. Bu potansiyelin önünü açacak regülatif düzenlemelerin hızlıca hayata geçirilmesi, sektörün geliÅŸmesi açısından yüksek öneme sahip.” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

“Lisanslı üreticilere ek mali yükler oluÅŸturulmamalı”
Lisanssız üretim tesislerinin öz tüketim odaklı yenilenebilir enerji santralleri olarak geliÅŸtirilmesi gerektiÄŸini ve bu konuda yapılacak düzenlemelerin sektörün büyümesine önemli katkı saÄŸlayacağını belirten Akbay, “Uzun vadeli yenilenebilir enerji tedarik anlaÅŸmalarının teÅŸvik edilmesi, finansman kuruluÅŸlarının projelere daha uygun maliyetli kredi saÄŸlaması açısından önem taşıyor. Depolama entegreli yenilenebilir enerji tesislerine yönelik idari izin süreçlerinin sıkı takibi, projelerin etkinliÄŸini ve ÅŸebeke kalitesini artıracaktır. Ayrıca lisanssız üretim tesislerinin ÅŸebeke enerji kalitesi üzerindeki etkisinin dengelenmesi de gerekiyor. Lisanssız üretimin yaratabileceÄŸi enerji dengesizliÄŸinin, lisanslı üreticiler tarafından üstlenilmemesi ve bundan kaynaklı olarak lisans sahibi tesislere ek mali yükler oluÅŸturulmaması önem arz ediyor. Lisanssız tesis üreticisi, özellikle tüketim noktasından farklı bir yerde tesis inÅŸa etmesi halinde üretim planındaki sapmanın maliyetlerini üstlenmeli ve gerekirse kendi depolama tesisleri ile kesintili üretimlerini yönetmeye sevk edilmelidir.” açıklamalarını yaptı.