DOÄžAN SEVÜK

Enerji Sektörü Yönetici

Elektrikli araçlar, adını en temel güç saÄŸlama mekanizması olan motorunun içten yanmalı motorların yerini elektrik motoru ile deÄŸiÅŸmesinden almaktadır. Bu araçlar enerji kaynağı olarak günümüzde ağırlıklı olarak bataryaları kullanmakla birlikte yakıt bataryaları ile çalışan modelleri de bulunmaktadır (DEK, 2018). Elektik motorları konusunda 17. yüzyılda piyasaya sürülen çok sayıda arabada kullanılmıştır. BaÅŸlangıçta arabalarda kullanılmasına raÄŸmen elektrik motorları enerji depolamadaki zorlukları ve dolayısıyla düÅŸük mesafeleriyle petrol kullanan motorlar gibi yaygınlaÅŸamamıştır (Kerem, 2014). Bu motorların kaÅŸifinin adı ile aynı adı taşıyan firma olan Tesla 21. yüzyılda sadece elektrikli olan araçları piyasaya çıkartarak piyasada tutunabilen ilk üreticidir. Tesla, Roadster modelinin 2008 yılında piyasaya çıkması, elektrikli araçların tekrar yoÄŸun kullanımı için önemli bir dönüm noktası olmuÅŸtur. Bu geliÅŸmenin ardından Nissan, Renault gibi büyük üreticilerden adımlar gelmiÅŸtir. Ayrıca Renault firması Avrupa’da elektrikli araçlarda yaptığı yatırımlarla öncülük etmektedir (Birer, 2020). Avrupa ülkelerinde elektrikli araçlara çok sayıda teÅŸvik açıklanmıştır.

ÖrneÄŸin Almanya %100 elektrikli, hibrit ve hidrojen yakıtlı araçlarda; 2021'in sonuna kadar mevcut teÅŸvik 3.000 Euro yerine 6.000 Euro, üreticilerin ilave 3.000 Euro desteÄŸi ile toplam 9.000 Euro'ya kadar teÅŸvik uygulanmaktadır. 2025’ten itibaren yılda 1 milyon elektrikli ve hibrit araç üretilmesini ve Avrupa’da en çok araç üreten ülke haline gelmesi hedefleyen Fransa’da ise elektrikli araç satın alan kiÅŸilere 7 bin Euro indirim yapıldığı bilinmektedir (ODD, 2020). Avrupa BirliÄŸi Komisyonu, Sürdürülebilir ve Akılı Ulaşım Stratejisine göre; Avrupa’da 2030 yılı sonuna kadar 30 milyon civarında elektrikli otomobil ve 80 bin TIR olması öngörülmektedir.

2010 yılında dünyadaki tüm ülkelerde toplam sadece 17 bin civarında elektrikli araç varken 2019 yılına gelindiÄŸinde yaklaşık 7,2 milyon elektrikli araba olduÄŸu rapor edildi. Küresel stok halen Çin, Avrupa ve Amerika BirleÅŸik Devletleri'nde yoÄŸunlaÅŸmış durumdadır. 2019'da en az 20 ülke yüzde 1'in üzerinde pazar payına ulaÅŸtı (IEA, 2020). Otomotiv piyasasında yaklaşık 450 yeni elektrikli araç modelinin 2022 sonuna kadar satışa sunulması beklenmektedir (Gersdorf et al., 2020). Otomotiv ve enerji dünyası açısından yaÅŸanacak büyük dönüÅŸümde öne çıkabilmek için üreticiler batarya üretimi gibi öne çıkan konularda önemli adımlar atmaktadır. Bataryaların yapılabilmesi için gerekli malzemeleri edinebilmek ve bu kritik malzemelerin üretimini saÄŸlayacak fabrikaların kurulması konusunda üreticiler uzun vadeli stratejiler yürütmektedir.

Elektrikli araçlar; en bilinen yönleri olan çevreyi kirletmeyen ve temiz olmaları açısından incelenecek ve aracın kendi içinde yakıt tüketiminden çevre kirlenmesi olmamasının çevre açısından etkisi incelenecektir. En özet ifade ile elektrikli araçların temiz olması enerji edindikleri kaynağın temizliÄŸi ile deÄŸerlendirmelidir. Bu konuda kaynak deÄŸiÅŸiminin verim üzerindeki etkisi incelenecektir. Ülkemize ait kaynak dağılımlarını göz önünde bulunursak, ülkemizde mevcut enerji üretim kapasitesinde kullanılması halinde mevcut kaynak dağılımı yüzde 30,61 doÄŸal gaz, yüzde 24,24 barajlı hidroelektrik, yüzde 11,86 linyit, yüzde 10,54 ithal kömür, yüzde 9,21 akarsu, yüzde 8,73 rüzgâr, yüzde 1,78 jeotermal ve yüzde 0,83 biyokütle göz önünde bulundurularak (EPDK, 2020) birçok ülkeye göre daha temiz elektrik enerjisi üretimi olduÄŸu anlaşılacaktır. Ayrıca bu araÅŸtırmadaki deÄŸiÅŸimin konusu olan petrol ile çalışan motorların saÄŸladığı karbon salınımına göre deÄŸiÅŸime göre de ülkemizdeki elektrik enerjisi üretimi daha avantajlı olacaktır.

Yazının devamı için tıklayın