COGEN- EUROPE’DEN BAHSEDEBILIR MISINIZ? TÜRKOTED, COGEN EUROPE’LA NASIL ÇALIÅžIYOR?

COGEN Europe, kojenerasyonun desteklenmesi için kurulan Brüksel merkezliçatı dernektir. Avrupa birliÄŸinden ve aday ülkelerden toplam 29 ülkeden 100’den fazla üyesi vardır. Ana hedefi, sürdürülebilir bir enerji geleceÄŸi için Avrupa’da kojenerasyonun uygulanabilen her alanda en yaygın ÅŸekilde kullanılmasını saÄŸlamaktır. Bu amaca ulaÅŸmak için, COGEN Europe, AB Enerji Komisyonu ve bu komisyona baÄŸlı kurulan alt komisyonlarla yakın koordineli olarak çalışır. Avrupa genelinde sürdürülebilir ve yüksek verimli enerji politikaları geliÅŸtirmeye ve uygulanmasına iliÅŸkin yasal , teknik ve mevzuatsal altyapıların oluÅŸumunda veya güncellenmesinde aktif rol alır.

TÜRKOTED, kojenerasyon alanındaki yeni teknolojik geliÅŸmeler ve AB bünyesindeki mevzuatsal düzenlemeler konusunda COGEN Europe ile sürekli bir koordinasyon içinde çalışır. COGEN Europe üyelerinin AB Enerji Komisyonu ile birlikte çalışarak oluÅŸturduÄŸu “Enerji VerimliliÄŸi Direktifi” yurdumuzda halen yürürlükte olan bazı tebliÄŸ ve yönetmeliklere baz teÅŸkil etmiÅŸtir. Dernek baÅŸkanı olarak, her üç ayda bir Bürüksel’de toplanan Executive Komite toplantılarına aktif olarak katılmaktayım.

TÜRKIYE’DE KOJENERASYON TEKNOLOJISININ KULLANIMI VE TESISLERIN MEVCUT DURUMU HAKKINDA BILGI VERIR MISINIZ?

Türkiye’de ÅŸu anda 300’ü aÅŸkın kojenerasyon tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin büyük çoÄŸunluÄŸu 6 Megawatt’ın altındadır. Halen ülkemizdeki kojenerasyon tesislerinin toplam kapasitesi 7000 MW’ı aÅŸmaktadır. Kojenerasyonun yurdumuzda en yaygın kullanıldığı alan tekstil sektörüdür. Tekstil sektörünü de demir-çelik ve kimya sektörü takip etmektedir. Büyük ölçekli örneklerden bahsedecek olursak 252 megawatt gücündeki ÅžiÅŸecam-Mersin Soda santrali yurdumuzun en büyük Kojenerasyon santralidir. Ayrıca Ä°stanbul-Esenyurt’ta bulunan 180 Megawattlık DoÄŸa Enerji DoÄŸal Gaz Santrali Bölgesel Isıtma amaçlı kullanılan en büyük kojenerasyon santralidir.

ELEKTRIK PIYASASININ GIDEREK DAHA DA SERBEST VE REKABETÇI HALE GELDIÄžI GÜNÜMÜZDE KOJENERASYON VE TEMIZ ENERJI TEKNOLOJILERININ ÖNEMINI AÇIKLAYABILIR MISINIZ?

Elektrik üretimi aÅŸamasındaki verimlilikte kojenerasyon diÄŸer fosil yakıtlı üretimlere göre ortalama %40 dolayında daha avantajlıdır. Ülkemizde ithal bir yakıt olan doÄŸalgazın tasarruflu kullanımında kojenerasyon sistemlerinin önemi açık ve net olarak görülmektedir. Buna ilave olarak kojenerasyon sistemleri her türlü yakıtla çalışabilme özelliÄŸine sahiptir. Verimlilik ve çevre temizliÄŸinin ön plana çıktığı çaÄŸdaÅŸ yaÅŸamda doÄŸalgaz, biyo-kütle, ÅŸehir çöplerinden elde edilen biyogaz ile çalışan sistemler giderek artmaktadır. Halen ülkemizde 1 milyon nüfusu aÅŸan kentlerimizin hemen hemen tamamında çöp gazı ile çalışan kojenerasyon sistemleri mevcuttur. Sistem maliyeti, elektrik, sıcak su ve buharın tümünün kullanımı halinde kısa süre içinde geri dönüÅŸ saÄŸlamaktadır. Bu durum rekabet ortamında büyük bir rtı deÄŸer taşımaktadır. Atık ısı ne kadar verimli kullanılırsa, geri dönüÅŸ süresi de o kadar çabuk olmaktadır. Ülkemizdeki beÅŸ yıldızlı oteller ve turistik tesislerin hemen hemen tamamında kojenerasyon veya trijenerasyon sistemleri kullanılmaktadır. Elektrik, ısı ve soÄŸutmayı eÅŸ zamanlı olarak saÄŸlayan trijenerasyon sistemleri otel ve hastaneler için ideal enerji üretim sistemleridir.

ENERJI VERIMLILIÄžI AÇISINDAN KOJENERASYONU ÇOK DEÄžERLI ANAHTAR BIR TEKNOLOJI OLARAK DEÄžERLENDIRIYORSUNUZ. BUNU BIRAZ AÇABILIR MISINIZ?

Kojenerasyon teknolojileri enerjinin dönüÅŸümü ve kullanımında verimliliÄŸi dikkate deÄŸer oranda artırmaktadır. Yukarıdaki ÅŸekilde de görülebileceÄŸi gibi kojenerasyon teknolojisinde belirli miktardaki Ä±sı ve elektrik enerjisini elde etmek için gereken yakıt miktarı konvansiyonel sisteme göre daha azdır. Bu durum %35’lere varan yakıt tasarrufu saÄŸlamaktadır. Sadece elektrik üretimi yapan termik santrallerde verim %30-40’ı geçmezken kojenerasyonda ikili üretim yapılarak %80–90 seviyelerinde yüksek verimlere ulaÅŸmak mümkündür. Kojenerasyonla yerinde üretim, dağıtım ve iletim hatlarında oluÅŸan teknik kayıpların önlenmesi için de etkin ve yararlı bir yöntemdir. Geleneksel elektrik üretiminde elektrik enerjisinin uzak mesafelere naklinde yüksek ve orta gerilim hatlarında %15’lere ulaÅŸan kayıplar oluÅŸmasına karşın yerel elektrik üretimi saÄŸlayan bu tesislerde nakil kayıpları ortadan kalkmaktadır.

Ayrıca birincil enerji dönüÅŸümündeki yüksek verimlilik, yerel ve ithal enerji kaynaklarından tasarruf yapılmasını saÄŸlayarak, ülkemizin cari açığının en büyük sebeplerinden biri olan enerji ithalatını azaltıp ülke ekonomisine katkı saÄŸlamaktadır.

KOJENERASYON SISTEMLERININ VERIMLILIK VE ATMOSFERE KATKILARI NELERDIR?

Konvansiyonel termal elektrik üretim sistemlerinde ortalama verim %40’lar dolayındadır. Kojenerasyon ve trijenerasyon sistemlerinde ise ortalama verim %75’tir. Elektrik üretimi için yılda 25 milyar metreküp doÄŸalgaz harcıyoruz. Ülkemizde mevcut kojenerasyon tesisleri sayesinde yaklaşık 2.5 milyar metreküp doÄŸalgaz tasarrufu saÄŸlanmaktadır. Atmosfere salınan karbondioksit konusuna gelince; doÄŸalgazla elektrik üretiminde karbondioksit eÅŸdeÄŸeri emisyon salımı kömüre göre %50’den azdır. Kojenerasyon tesislerinde ise bu oran %30’lar düzeyindedir. Yani basit bir hesaplamayla her 1000 Megawatt kömür santrali atmosfere yılda 10 milyon ton zararlı emisyon salarken her 1000 megawatt kojen tesisi atmosfere yılda sadece 3,2 milyon ton emisyon salmaktadır. Artan enerji talebimizi etkin ve verimli bir ÅŸekilde karşılayabilmek, enerji ithalat faturamızı ve cari açığımızı azaltabilmek, enerji kaynaklarımızı verimli kullanabilmek ve çevreye daha az sera gazı salınımı yapmak kojenerasyon teknolojilerinin en yaygın ÅŸekilde kullanılması ile mümkündür.

YENILENEBILIR YAKITLARLA KOJENERASYON YAPILIYOR MU?

Evet, özellikle son 5 yılda yenilenebilir yakıtlarla Kojenerasyon uygulamalarında ciddi bir artış var. Åžehir atıklarından-çöplerinden üretilen ve ayrıca kırmızı ve beyaz et üretim çiftliklerindeki hayvansal atıklardan elde edilen metan gazı Kojenerasyon uygulamasında kullanılan en yaygın yenilenebilir yakıttır. Bunların dışında tarımsal atıkların biyokütle veya biyogaz haline getirilerek deÄŸerlendirildiÄŸi uygulamalar, Konsantre güneÅŸ enerji santrallerinde yapılan kojenerasyon uygulamaları ve Jeotermal kaynaklara dayalı Kojenerasyon sistemleri bu alandaki baÅŸarılı örneklerdir.