COGEN- EUROPE’DEN BAHSEDEBILIR MISINIZ? TÜRKOTED, COGEN EUROPE’LA NASIL ÇALIŞIYOR?

COGEN Europe, kojenerasyonun desteklenmesi için kurulan Brüksel merkezliçatı dernektir. Avrupa birliğinden ve aday ülkelerden toplam 29 ülkeden 100’den fazla üyesi vardır. Ana hedefi, sürdürülebilir bir enerji geleceği için Avrupa’da kojenerasyonun uygulanabilen her alanda en yaygın şekilde kullanılmasını sağlamaktır. Bu amaca ulaşmak için, COGEN Europe, AB Enerji Komisyonu ve bu komisyona bağlı kurulan alt komisyonlarla yakın koordineli olarak çalışır. Avrupa genelinde sürdürülebilir ve yüksek verimli enerji politikaları geliştirmeye ve uygulanmasına ilişkin yasal , teknik ve mevzuatsal altyapıların oluşumunda veya güncellenmesinde aktif rol alır.

TÜRKOTED, kojenerasyon alanındaki yeni teknolojik gelişmeler ve AB bünyesindeki mevzuatsal düzenlemeler konusunda COGEN Europe ile sürekli bir koordinasyon içinde çalışır. COGEN Europe üyelerinin AB Enerji Komisyonu ile birlikte çalışarak oluşturduğu “Enerji Verimliliği Direktifi” yurdumuzda halen yürürlükte olan bazı tebliğ ve yönetmeliklere baz teşkil etmiştir. Dernek başkanı olarak, her üç ayda bir Bürüksel’de toplanan Executive Komite toplantılarına aktif olarak katılmaktayım.

TÜRKIYE’DE KOJENERASYON TEKNOLOJISININ KULLANIMI VE TESISLERIN MEVCUT DURUMU HAKKINDA BILGI VERIR MISINIZ?

Türkiye’de şu anda 300’ü aşkın kojenerasyon tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin büyük çoğunluğu 6 Megawatt’ın altındadır. Halen ülkemizdeki kojenerasyon tesislerinin toplam kapasitesi 7000 MW’ı aşmaktadır. Kojenerasyonun yurdumuzda en yaygın kullanıldığı alan tekstil sektörüdür. Tekstil sektörünü de demir-çelik ve kimya sektörü takip etmektedir. Büyük ölçekli örneklerden bahsedecek olursak 252 megawatt gücündeki Şişecam-Mersin Soda santrali yurdumuzun en büyük Kojenerasyon santralidir. Ayrıca İstanbul-Esenyurt’ta bulunan 180 Megawattlık Doğa Enerji Doğal Gaz Santrali Bölgesel Isıtma amaçlı kullanılan en büyük kojenerasyon santralidir.

ELEKTRIK PIYASASININ GIDEREK DAHA DA SERBEST VE REKABETÇI HALE GELDIĞI GÜNÜMÜZDE KOJENERASYON VE TEMIZ ENERJI TEKNOLOJILERININ ÖNEMINI AÇIKLAYABILIR MISINIZ?

Elektrik üretimi aşamasındaki verimlilikte kojenerasyon diğer fosil yakıtlı üretimlere göre ortalama %40 dolayında daha avantajlıdır. Ülkemizde ithal bir yakıt olan doğalgazın tasarruflu kullanımında kojenerasyon sistemlerinin önemi açık ve net olarak görülmektedir. Buna ilave olarak kojenerasyon sistemleri her türlü yakıtla çalışabilme özelliğine sahiptir. Verimlilik ve çevre temizliğinin ön plana çıktığı çağdaş yaşamda doğalgaz, biyo-kütle, şehir çöplerinden elde edilen biyogaz ile çalışan sistemler giderek artmaktadır. Halen ülkemizde 1 milyon nüfusu aşan kentlerimizin hemen hemen tamamında çöp gazı ile çalışan kojenerasyon sistemleri mevcuttur. Sistem maliyeti, elektrik, sıcak su ve buharın tümünün kullanımı halinde kısa süre içinde geri dönüş sağlamaktadır. Bu durum rekabet ortamında büyük bir rtı değer taşımaktadır. Atık ısı ne kadar verimli kullanılırsa, geri dönüş süresi de o kadar çabuk olmaktadır. Ülkemizdeki beş yıldızlı oteller ve turistik tesislerin hemen hemen tamamında kojenerasyon veya trijenerasyon sistemleri kullanılmaktadır. Elektrik, ısı ve soğutmayı eş zamanlı olarak sağlayan trijenerasyon sistemleri otel ve hastaneler için ideal enerji üretim sistemleridir.

ENERJI VERIMLILIĞI AÇISINDAN KOJENERASYONU ÇOK DEĞERLI ANAHTAR BIR TEKNOLOJI OLARAK DEĞERLENDIRIYORSUNUZ. BUNU BIRAZ AÇABILIR MISINIZ?

Kojenerasyon teknolojileri enerjinin dönüşümü ve kullanımında verimliliği dikkate değer oranda artırmaktadır. Yukarıdaki şekilde de görülebileceği gibi kojenerasyon teknolojisinde belirli miktardaki ısı ve elektrik enerjisini elde etmek için gereken yakıt miktarı konvansiyonel sisteme göre daha azdır. Bu durum %35’lere varan yakıt tasarrufu sağlamaktadır. Sadece elektrik üretimi yapan termik santrallerde verim %30-40’ı geçmezken kojenerasyonda ikili üretim yapılarak %80–90 seviyelerinde yüksek verimlere ulaşmak mümkündür. Kojenerasyonla yerinde üretim, dağıtım ve iletim hatlarında oluşan teknik kayıpların önlenmesi için de etkin ve yararlı bir yöntemdir. Geleneksel elektrik üretiminde elektrik enerjisinin uzak mesafelere naklinde yüksek ve orta gerilim hatlarında %15’lere ulaşan kayıplar oluşmasına karşın yerel elektrik üretimi sağlayan bu tesislerde nakil kayıpları ortadan kalkmaktadır.

Ayrıca birincil enerji dönüşümündeki yüksek verimlilik, yerel ve ithal enerji kaynaklarından tasarruf yapılmasını sağlayarak, ülkemizin cari açığının en büyük sebeplerinden biri olan enerji ithalatını azaltıp ülke ekonomisine katkı sağlamaktadır.

KOJENERASYON SISTEMLERININ VERIMLILIK VE ATMOSFERE KATKILARI NELERDIR?

Konvansiyonel termal elektrik üretim sistemlerinde ortalama verim %40’lar dolayındadır. Kojenerasyon ve trijenerasyon sistemlerinde ise ortalama verim %75’tir. Elektrik üretimi için yılda 25 milyar metreküp doğalgaz harcıyoruz. Ülkemizde mevcut kojenerasyon tesisleri sayesinde yaklaşık 2.5 milyar metreküp doğalgaz tasarrufu sağlanmaktadır. Atmosfere salınan karbondioksit konusuna gelince; doğalgazla elektrik üretiminde karbondioksit eşdeğeri emisyon salımı kömüre göre %50’den azdır. Kojenerasyon tesislerinde ise bu oran %30’lar düzeyindedir. Yani basit bir hesaplamayla her 1000 Megawatt kömür santrali atmosfere yılda 10 milyon ton zararlı emisyon salarken her 1000 megawatt kojen tesisi atmosfere yılda sadece 3,2 milyon ton emisyon salmaktadır. Artan enerji talebimizi etkin ve verimli bir şekilde karşılayabilmek, enerji ithalat faturamızı ve cari açığımızı azaltabilmek, enerji kaynaklarımızı verimli kullanabilmek ve çevreye daha az sera gazı salınımı yapmak kojenerasyon teknolojilerinin en yaygın şekilde kullanılması ile mümkündür.

YENILENEBILIR YAKITLARLA KOJENERASYON YAPILIYOR MU?

Evet, özellikle son 5 yılda yenilenebilir yakıtlarla Kojenerasyon uygulamalarında ciddi bir artış var. Şehir atıklarından-çöplerinden üretilen ve ayrıca kırmızı ve beyaz et üretim çiftliklerindeki hayvansal atıklardan elde edilen metan gazı Kojenerasyon uygulamasında kullanılan en yaygın yenilenebilir yakıttır. Bunların dışında tarımsal atıkların biyokütle veya biyogaz haline getirilerek değerlendirildiği uygulamalar, Konsantre güneş enerji santrallerinde yapılan kojenerasyon uygulamaları ve Jeotermal kaynaklara dayalı Kojenerasyon sistemleri bu alandaki başarılı örneklerdir.