Dünyadaki enerji krizi ve buna yönelik çözümler ile Türkiye’de yenilenebilir enerjinin geliÅŸimi, Sabancı Üniversitesi Ä°stanbul Uluslararası Enerji ve Ä°klim Merkezi (IICEC) tarafından Sabancı Center’da düzenlenen ‘Dünya Enerji Krizi: Çözümler & Yenilenebilir Enerjinin Rolü’ baÅŸlıklı bir konferansta ele alındı.

IICEC’ten yenilenebilir enerji konusunda sektörde bir ilk
Sabancı Üniversitesi Kurucu Mütevelli Heyeti BaÅŸkanı Güler Sabancı’nın, online olarak yaptığı açılış konuÅŸmasıyla baÅŸlayan konferansta Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) BaÅŸkanı ve IICEC Onursal BaÅŸkanı Dr. Fatih Birol da ‘Kynote KonuÅŸmacı’ olarak yer aldı. Konferans kapsamında, IICEC tarafından hazırlanan ve sektörde bir ilk, aynı zamanda öncü çalışma olan “Türkiye Yenı̇lenebı̇lı̇r Enerji̇ Görünümü 2022 Raporu”un lansman sunumu da IICEC Direktörü Bora Åžekip Güray tarafından yapıldı. Konferansın ardında düzenlenen ve üst düzey panelde ise, iÅŸ insanları; dünyada yaÅŸanan enerji krizini ve yenilenebilir enerji alanındaki son geliÅŸmeleri sektör ve ÅŸirketler açısından deÄŸerlendirdi.

Güler Sabancı: “IICEC, yol gösterici çalışmalarına devam edecek”

KonuÅŸmasında, Dr. Fatih Birol’dan enerji ve iklim alanında en son geliÅŸmeleri ve ufuk açıcı perspektiflerini, IICEC ayrıcalığıyla dinlediklerini vurgulayan Güler Sabancı, ÅŸunları söyledi: “ABD BaÅŸkanı Biden’dan Japonya BaÅŸbakanı KiÅŸida’ya, Hindistan BaÅŸbakanı Modi’den Fransa CumhurbaÅŸkanı Macron’a devlet liderleri Dr. Fatih Birol’a mevcut enerji ve iklim konularındaki deÄŸerlendirme ve tavsiyeleri için sürekli ve düzenli olarak danışıyorlar. Fatih Birol, liderliÄŸi ile Uluslararası Enerji Ajansı’nı küresel enerji ve iklim konularına liderlik eden bir organizasyon niteliÄŸine ulaÅŸtırdı. Kendisinin, aynı zamanda IICEC Onursal BaÅŸkanı olarak burada bulunması bizler için ayrı bir mutluluk vesilesidir. IICEC’in vizyonuna ve geliÅŸimine verdiÄŸi destekler için de kendisine tekrar teÅŸekkür ediyorum.

IICEC, benim ‘BaÅŸarı Üçgeni’ olarak, tanımladığım model içerisinde, paydaÅŸları ortak akıl üretmek üzere buluÅŸturmaya devam ediyor. Dünyada ortak akla çok ihtiyacımızın olduÄŸu bir dönemdeyiz. IICEC’in ekosistem içerisinde çalışmalarını ve etki alanını büyütüyor olduÄŸunu görmekten çok memnunum. IICEC, bu yıl da Outlook serileri kapsamında, Türkiye’nin en önemli fırsat alanlarından olan yenilenebilir enerjiye odaklandı. Analitik bir perspektif sunan, sektörde bir ilk ve öncü çalışmasını, sektör paydaÅŸları ile katılımcı bir anlayışla tamamladı. Bu çalışmaya katılan, emek veren, sektörün tüm oyuncularına, bu konuda katkısı olan üniversiteye, katılımcılarımıza ve çok emeÄŸi geçen IICEC ekibine sonsuz teÅŸekkürlerimi sunuyorum. Çok güzel bir katalog ve kitap olmuÅŸ. Bundan sonra da IICEC yine Türkiye enerji ve iklim politikalarının önünü açıcı, karar vericilere ve tüm paydaÅŸlara yol gösterici çalışmalarına devam edecek. Sabancı Üniversitesi olarak, bilime dayalı yaklaşımlar ve iÅŸ dünyasının iÅŸ birliklerinden deÄŸer yaratılmasına, çok önem veriyoruz. IICEC bu perspektifte, Türkiye’de öncü bir model ve merkezdir.”

“2023 yılında, 2022 yılını bile arayabiliriz”

Dr. Fatih Birol ise, dünyanın içinde bulunduÄŸu enerji krizine bakmak için öncelikle 24 Åžubat günü, Rusya’nın Ukrayna’yı iÅŸgal ettiÄŸi güne bakmak gerektiÄŸini hatırlatarak, ÅŸöyle devam etti: “1970’li yıllarda petrol krizleri oldu ama bugün çok daha farklı bir enerji kriziyle karşı karşıyayız. Rusya, 24 Åžubat itibarıyla dünyanın bir numaralı enerji ihracatçısı idi. Bu ülkenin Ukrayna’yı iÅŸgali ve sonrasında buna karşı atılan adımlar 1. Global Enerji Krizine neden oldu. Åžu anda petrol, doÄŸalgaz elektrik fiyatları hemen hemen dünyanın her yerinde almış başını gidiyor. Dünyanın birçok ülkesinin hatta tamamına yakınında enflasyon oranları 40 yıldır görmediÄŸimiz seviyelere ulaÅŸmış durumda. Dünyadaki birçok ülke ki, buna AB’de dahil resesyona girme tehlikesiyle karşı karşıya. ArkadaÅŸlarımız, ‘2022 yılı kötü bir yıl oldu, Allah’tan geride bırakıyoruz’ diyor. Gerçekten doÄŸru, ama bence popülist bir yaklaşım çünkü; 2023 çok daha zor bir yıl olacak. Yani 2022’yi arama durumumuz bile olabilir. Ä°ki tane soru var. Birincisi; ‘ülkeleri kriz nasıl etkiliyor ve nasıl etkileyecek?’ Bunun için üç bölgeye bakmak gerekiyor; geliÅŸmekte olan ülkeler, Avrupa ve Rusya.

“Global enerji krizi; geliÅŸmekte olan ülkeleri, Avrupa’yı ve Rusya etkileyecek”

GeliÅŸmekte olan ülkeler; önümüzdeki yıllarda mevcut global enerji krizinin 1 numaralı kurbanı bu ülkelerin ekonomisi olacak. Ä°kincisi Avrupa. Bu kriz bittiÄŸi zaman Avrupa’nın özellikle de kıtanın motor gücü olan büyük ülkelerin oturup enerji ile ilgili bir özeleÅŸtiri yapmaları gerekecek; ‘Biz niye on yıllar boyunca enerjimizin büyük bir kısmını tek bir ülkeye baÄŸladık’ diye. Biz, Avrupa’da beÅŸ yılda bir enerji incelemesi yapıyor, rapor hazırlıyoruz. Son yaptığımız tavsiyelerden bir tanesi; enerji ithalatınızı çeÅŸitlendirin ve tek bir ülkeye baÄŸlanmayın idi. Åžimdi Avrupa bunun cezasını çekiyor. Åžu an itibarıyla Avrupa bu kışı geçirecek gibi gözüküyor ama bence esas sorun 2023-2024 kışı olacak. Üçüncüsü de Rusya. Rusya, dünya enerji sisteminin köÅŸe taÅŸlarından bir tanesiydi. Rusya ekonomisinde enerji ihracatından elde edilen gelirler son derece önemli. 24 Åžubat itibarıyla Rusya’nın toplam petrol ihracatının yüzde 55’i, yine toplam doÄŸalgaz ihracatının yüzde 65’i Avrupa’ya gidiyordu. Avrupa, parasını zamanında ödeye, son derece iyi bir müÅŸteriydi. Rusya en büyük müÅŸterisini günden güne kaybetti. Rusya’nın Avrupa’yı ikame edecek yeni pazarlar bulması çok zor. Orada ciddi bir sorunla karşı karşıya kalacak ve önemli gelir kaybına neden olacak. Enerji konusunda 24 Åžubat’ta çok önemli bir rol oynayan Rusya’nın dünya ölçeÄŸinde rolünün deÄŸiÅŸeceÄŸini ve daha deÄŸiÅŸik bir rol olacağını söylemek mümkün. Dolayısıyla global enerji krizi her üç bölge için de iyi ÅŸeyler getirmiyor diyeiliriz.

“Yenilenebilir enerjide bugün dünyada muazzam bir geliÅŸme var”

Ä°kinci soru da ‘Bu kriz, temiz enerjiye geçiÅŸi hızlandıracak mı yoksa yavaÅŸlayacak mı?’ Tespitlerimiz; bu mevcut global enerji krizinin temiz ve güvenli enerji teknolojilerine geçiÅŸi hızlandıracağı ÅŸeklinde. Bunun için de birkaç tane gerekçeye bakabiliriz. Ä°lki; birçok ülke acil programlar finansal ve yasal programlar çıkartıp, temiz ve güvenli enerji teknolojilerini kendi ülkelerinde hızlandırdılar. Yenilenebilir enerjide bugün dünyada muazzam bir geliÅŸme var. Önümüzdeki beÅŸ yıl içerisinde dünyadaki yenilenebilir enerji kapasitesi 2400 Gigavat artacak. Bu dünyanın son 20 yılda yaptığı artışa bedel bir orandır. Özellikle bütün dünyada güneÅŸ ve rüzgar olmak üzere hızlı bir artış görüyoruz. Yine enerji verimliliÄŸinde de çok önemli bir artış var. Bu yıl, enerji verimliliÄŸindeki artış, ortalama yıllardaki artışın iki misli kadar oldu. Bunun da nedeni yine hükümetlerin hem teÅŸvik getirmeleri hem de bu alanda attıkları adımlar. Üçüncüsü; elektrikli arabalar. 2019 yılında dünyada satılan her 100 arabanın 4’ü elektrikliyken, bugün dünyada satılan her 100 arabanın yaklaşık 15’i elektrikli. Tahminlerimize göre, 2030 yılında dünyanın en büyük üç pazarı Amerika, Çin ve Avrupa’da satılacak her iki arabanın bir tanesi elektrikli olacak.

“2022 temiz enerji teknolojilerinin tarihi bir ivme kazandığı bir yıl olacak”

Bir baÅŸka gösterge de temiz enerjideki hızlanmadır. Yine aynı ÅŸekilde ÅŸu anda dünyada nükleere ciddi ve çok hızlı bir geri dönüÅŸ var. Yani; global enerji krizinden hükümetlerin verdiÄŸi tepki, bizim tahminimize göre temiz ve güvenilir enerji teknolojisine geçiÅŸi hızlandıracaktır. Bunun üç nedeni var; birincisi enerji güvenliÄŸi, ikincisi sanayi politikaları üçüncüsü de iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle ilgili geliÅŸmelerdir.
2022 yılı birçok insan için özellikle de Ukrayna’da yaÅŸayanlar için son derece acı oldu. Ä°leride 2030’da bugüne baktığımız zaman 2022’yi sadece zor ve acı bir yıl olarak hatırlamayacağız, aynı zamanda temiz enerji teknolojilerinin tarihi bir ivme kazandığı bir yıl olarak hatırlayacağız.

“Türkiye'deki yenilenebilir enerjinin 5 yılda yüzde 65’e yakın büyüyeceÄŸini düÅŸünüyoruz”

Dr. Fatih Birol, bir soru üzerine de Türkiye’nin yenilenebilir enerji alanında çok büyük bir sıçrama yaptığını belirterek, “Biz IEA olarak, Türkiye'deki yenilenebilir enerjinin önümüzdeki 5 yılda üçte iki oranında, yani yüzde 65’e yakın büyüyeceÄŸini düÅŸünüyoruz. Bu büyüme anlamında; Avrupa'nın ilk 4’üne, dünyanın da ilk 10’u arasına girmek anlamına geliyor. Potansiyelimiz çok fazla. GüneÅŸ, rüzgar, jeotermal, hidroelektrik… Türkiye’de umarım bu krizden bu ÅŸekilde, yenilenebilir enerjisini daha da artırarak çıkabilir” ÅŸeklinde yanıtladı.

“Türkiye yenilenebilir enerjide bir birim yatırımdan on birim ekonomik katkı saÄŸlayabilir”

Konferansta IICEC tarafından hazırlanan ve sektörde bir ilk olan “Türkiye Yenı̇lenebı̇lı̇r Enerji̇ Görünümü 2022 Raporu”nun lansman sunumu ise, IICEC Direktörü Bora Åžekip Güray tarafından yapıldı. Hazırladıkları çalışmada, tüm paydaÅŸlara yenilenebilir enerjide daha güçlü 7 somut öneri sunduklarının altını çizen Bora Åžekip Güray, ÅŸöyle devam etti: “IICEC, ‘Türkiye Yenilenebilir Enerji Görünümü’ çalışmasına göre, 2050 yılına kadar, Türkiye elektrik üretiminde yenilenebilir enerji oransal katkısıiki kat, toplam enerji sisteminde ise yenilenebilir enerji katkısı dört katın üzerinde artış gösterebiliyor. 2050 yılında Yüksek Senaryo’da elektrik üretiminin %90’a yakını yenilenebilir enerjiden karşılanabiliyor. En hızlı büyüme güneÅŸ ve rüzgarda gerçekleÅŸirken, bu iki kaynağın elektrik üretimine katkısı oransal olarak dört kat artışla 2050 yılında üçte ikiye ulaşıyor. IICEC analizlerinde, fosil yakıt ağırlığı büyük oranda azalırken, bu geliÅŸim Türkiye enerji ekonomisine ve çevresel performansına kritik kazanımlar sunuyor.

Özellikle yenilenebilir enerji odaklı ve verimli bir elektrik sistemi için yapılacak yatımlar, Türkiye'nin fosil yakıt ithalatını ve emisyon envanterini büyük oranda azaltacaktır. Bu da daha güvenli ve temiz enerji geleceÄŸinin en önemli destekçisi olacaktır. Bir birim elektrik yatırım artışı ithal fosil yakıt ve emisyon maliyetlerinde on birim tasarruf yaratacaktır. Yenilenebilir enerjide verimli ve güçlü büyümeyi desteklemek üzere; piyasa geliÅŸiminde, yatırım ortamında, finansmanda, ÅŸebekelerde, teknolojik geliÅŸimde ve stratejik hedeflerde geliÅŸim kritik olacaktır”.

IICEC, ‘Türkiye Yenilenebilir Enerji Görünümü’; Türkiye’nin yenilenebilir enerjide ve ilgili teknolojilerde, enerji güvenliÄŸi, temiz enerji dönüÅŸümü, rekabetçi ve teknoloji-odaklı sanayi geliÅŸimi için çok boyutlu fırsatlar sunan, yüksek büyüme potansiyelinin deÄŸerlendirilmesi için insan kaynağı geliÅŸimi odağı da dahil tüm paydaÅŸlara 7 somut öneri sunuyor:

1. 2050 yılında 250 GW’nin üzerinde toplam yenilenebilir enerji kurulu gücü ile yüzde 85’in üzerinde yenilenebilir elektrik üretim payına, nihai enerji talebinde yüzde 50 toplam yenilenebilir payına ulaşılmasını ve buna yönelik yol haritalarının kaynakları, teknolojiler ve sektörler bazında belirlenmesi.
2. Verimli, derinlikli, maliyetleri yansıtan, öngörülebilir bir elektrik piyasası iÅŸleyiÅŸi için sürdürülebilir yatırım ve finansman modellerinin geliÅŸtirilmesi, böylelikle proje stoÄŸunda güçlü büyümenin saÄŸlanması.
3. Elektrik sisteminin omurgasını oluÅŸturan ÅŸebekelerin kapasitesinin ve esnekliÄŸinin, uzun vadeli dinamik planlama ile desteklenen teknoloji odaklı yatırımlar ile güçlendirilmesi.
4. Rüzgar ve güneÅŸ teknolojisinde geliÅŸimin, tedarik zincirlerinin sürdürülebilirliÄŸini, Türkiye’nin bölgesel temiz enerji teknolojileri üretim üssü olmasını destekleyecek ÅŸekilde sürdürülmesi; enerji depolama ve yeÅŸil hidrojen üretimi teknolojilerinde geliÅŸmelerin hayata geçirilmesi.
5. Binalarda, sanayide, ulaşımda ve diÄŸer enerji tüketicisi sektörlerde temiz elektrifikasyona ek olarak, doÄŸrudan yenilenebilir enerji katkısının da en az üç kat artırılmasını temin ederek, enerji güvenliÄŸi ve temiz enerji dönüÅŸümünün desteklenmesi.
6. DeÄŸer zincirinde enerji verimliliÄŸi potansiyelinden ve dijitalleÅŸme çözümlerinden faydalanarak, yenilenebilir enerji ekosistemlerindeki büyümenin yüksek katma deÄŸerli fırsatlara dönüÅŸtürülmesi.
7. Yenilenebilir enerjide güçlü ve sürdürülebilir büyümeyi ve rekabetçiliÄŸi destekleyecek, nitelikli insan kaynağının ve giriÅŸimcilik ekosistemlerinin geliÅŸtirilmesi.