Türkiye’de 2004-2024 yılları arasında tarım alanları yaklaşık yüzde 6,3 azaldı yani 2,6 milyon hektarlık alan kullanımdan çıktı. Bu alanlar arasında ekilen, nadasa bırakılan tarlaların yanı sıra çayır ve meralar da bulunuyor. Ekim yapılan alanların ise yüzde 6,5’u yaklaşık 1,2 milyon hektarı artık kullanılamıyor. Bu gerilemede ekonomik faktörler (özellikle artan enflasyon ve döviz kuru kaynaklı girdi maliyetleri) etkili olurken bir baÅŸka etken ise iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi.

Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸinin tarıma etkisi küresel ölçekte gün geçtikçe artıyor. Uzun vadede gıda güvenliÄŸi ve çiftçilerin gelirinde beklenenin üzerinde, ciddi kayıplar ortaya çıkacağı öngörülüyor. Son yıllarda Türkiye de özellikle tarım alanlarında, kuraklık, aşırı yağış, sel ve dolu felaketleriyle iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin etkisini hissetmeye baÅŸladı. Tarımsal üretimde çeÅŸitlilik anlamında çok zengin bir bölge olmamıza raÄŸmen artan kuraklık, deÄŸiÅŸen yağış rejimi, olaÄŸanüstü hava olayları nerdeyse tüm bölgelerde tarımsal rekolteyi olumsuz etkiliyor.

Ä°ç Anadolu'da kuraklık buÄŸday ve arpa verimini düÅŸürürken; Ege ve Akdeniz bölgelerinde aşırı yağış, dolu, don ve fırtına gibi hava olayları seralar dahil olmak üzere birçok tarım alanına zarar verdi. Aşırı dolu yağışları nedeniyle Ege Bölgesi’nde de üzüm baÄŸlarında rekolte beklenenin altında gerçekleÅŸti.

Tarladan Meraya Her Yere GüneÅŸ Paneli!

Türkiye’de her yıl ‘güneÅŸte en az 3 GW kurulu güç’ misyonuyla yola çıkan düÅŸünce kuruluÅŸu Solar3GW’nin Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Yusuf Bahadır Turhan, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin tarımsal araziler üzerindeki olumsuz etkilerinin önüne geçmek için Tarım-GüneÅŸ Enerji Santralleri (GES) projelerine hız verilmesi gerektiÄŸini söyledi.

Turhan’a göre, TarımGES’ler iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinin yarattığı olumsuz etkiyle üretimde zorlanan çiftçinin önünü açabilir. Turhan iklim krizine karşı TarımGES uygulamaları konusunda ÅŸunları söyledi: “Çok çeÅŸitli TarımGES uygulamaları mevcut. Her ürüne göre, esnek TarımGES projesi tasarlamak mümkün. Ürünün niteliÄŸi göz önüne alınarak buÄŸday tarlası ya da meyve bahçesi olabilir, panellerin üzerinde yer alacağı konstrüksiyon ürüne göre yüksek ya da alçak tasarlanabilir. Ayrıca paneller ürünlerin üstlerine deÄŸil, ekilen alanda aralara dikey olarak da yerleÅŸtirilebilir. Yurt dışında sadece sebze-meyve üretilen sistemler deÄŸil, aynı zamanda hayvancılık yapılan çayır ve meralar, balık çiftlikleri, üzüm baÄŸları, arıcılık faaliyetleri de TarımGES kapsamına alınıyor. Solar3GW’nin Türkiye’deki öncelikli TarımGES hedefi sebze-meyve ve tahıl üretimini destekleyecek ÅŸekilde yaygınlaÅŸtırmak.”

Turhan, TarımGES uygulamalarını hayata geçirirken aşırı hava olaylarından olumsuz etkilenen aynı zamanda güneÅŸ enerjisinde diÄŸer bölgelerin önüne geçen, topografik konumu da elveriÅŸli olan Ege, Akdeniz, Ä°ç Anadolu ve DoÄŸu Anadolu bölgelerinin önceliklendirilebileceÄŸini ifade etti. Bu bölgelerden Ä°ç Anadolu artan kuraklık ve yağış, Ege artan dolu yağışları ve kuraklık, Akdeniz sıcaklık artışı ve aşırı hava olayları, DoÄŸu Anadolu’da ise ÅŸiddetli kuraklıkla karşı karşıya. TarımGES sistemleri gölgeleme sayesinde buharlaÅŸmayı sınırlayıp toprağın nemliliÄŸini korumasına yardımcı olurken sulama ihtiyacını da azaltıyor. Bu da bu sistemleri doÄŸru arazi, doÄŸru iklim, doÄŸru ürünle formüle edildiÄŸinde çok elveriÅŸli hale getiriyor. Sıcaklık stresinin azaltılmasıyla olan ortama bir mikro iklim oluÅŸturması söz konusu olabiliyor. TarımGES’te yetiÅŸen bazı ürünler için sulama ihtiyacının yüzde 20 ile yüzde 30 arasında azalabiliyor.

YEKA’lar TarımGES’in YaygınlaÅŸmasında Önemli

Turhan, Türkiye'de tarım arazilerinin binde 1'ine TarımGES kurulsa 11 bin 736 MW'lık kapasitede güneÅŸ enerjisi santrali kurulabileceÄŸini belirtiyor. Bu da yıllık elektrik talebinin ortalama yüzde 5-7'sini karşılayabilir. Türkiye’nin güneÅŸ enerjisi kurulu gücü olan 23 GW dikkate aldığında bu miktarda bir kurulumda güneÅŸ enerjisi üretiminin yüzde 25-30’u TarımGES’ten gelebilir. Turhan, TarımGES projelerinin özellikle YEKA’larla baÅŸlamasının olumlu etkisi olacağını ifade ediyor. Özellikle 5-10-20 MW büyüklüÄŸünde YEKA’larla baÅŸlanması gerektiÄŸine dikkati çekenTurhan, “Ä°kinci aÅŸamada küçük ve orta ölçekli çiftçiyi de kapsayacak yönde lisanssız uygulamalar, test edilmiÅŸ standartlar tanımlanarak çiftçinin tarımsal faaliyetini destekleyecek yönde yapılabilir” diyor.