Türkiye DoÄŸalgaz Dağıtıcıları BirliÄŸi DerneÄŸi Yönetim Kurulu BaÅŸkanı YaÅŸar Arslan ile Türkiye doÄŸalgaz piyasalarıyla ilgili görüÅŸtük. Türkiye’nin, Rusya ve Hazar Bölgesi ile birlikte, komÅŸu Ä°ran ve Irak da dahil olmak üzere büyük gaz ve petrol kaynaklarına sahip Orta DoÄŸu’ya ve talebin yoÄŸun olduÄŸu Avrupa’ya sınırı olan tek geçiÅŸ noktası olma özelliÄŸiyle stratejik bir önem taşıdığına dikkat Çeken Arslan, Türkiye’nin hedefinin, doÄŸalgazın kaynak ülkeleriyle Avrupa ülkeleri arasında bir köprü olmaktan ziyade ülkemizi fiziki ve ticari anlamda bir merkez haline getirmek olması gerektiÄŸini vurguladı.

Genel hatlarıyla Türkiye doÄŸalgaz dağıtım sektörüyle ilgili neler söyleyebilirsiniz, ulaÅŸtığı büyüklük nedir?

DoÄŸalgaz dağıtım sektörü, son 10 yılda önemli bir büyüme kaydetti. 10 yıl önce 2 bin km olan çelik hat uzunluÄŸu 2016 yılında 11 bin km’ye; polietilen hat uzunluÄŸu ise 20 bin km’den 75 bin km’ye ulaÅŸtı. Yapılan bu çalışmalarla bugün Türkiye’nin doÄŸalgaz ÅŸebekesi uzunluÄŸunun 116 bin km’ye ulaÅŸması; dünyanın çevresini 3 kez, Türkiye’nin sınır çevresini ise 11 kez dolaÅŸacak ÅŸebeke uzunluÄŸuna eÅŸit olduÄŸu anlamına geliyor. Yapılan çalışmaların sonucunda aynı dönem içinde abone sayısı ise yüzde 120 artış göstererek 13,2 milyonu aÅŸtı.
2017 yılını tamamlarken 77 ilde ve 400’ün üzerinde ilçede, 72 doÄŸalgaz dağıtım ÅŸirketiyle faaliyet gösteriyoruz. 2018 yılında Tunceli, Artvin, Hakkari ve Şırnak’a doÄŸalgaz ulaÅŸtırarak Türkiye’nin her iline doÄŸalgaz eriÅŸimi saÄŸlamış olacağız. 2016 yılında Türkiye’de doÄŸalgaz tüketimi, 46 milyar m3’ten yüzde 15’lik bir artışla 53 milyar m3 seviyesine yaklaÅŸarak rekor bir tüketime ulaÅŸtı. 2017 yılının ilk 4 ayında ortalama sıcaklıkların düÅŸük olmasının ve sisteme dahil olan yaklaşık 800 bin yeni abonenin geçtiÄŸimiz yılki tüketim artışlarında önemli pay sahibi olduÄŸunu söyleyebiliriz.

Tüm bu rakamlara bakıldığında son 10 yılda Türkiye’nin, doÄŸalgaz dağıtım sektörü açısından yatırımların ve altyapı çalışmalarının yoÄŸun olduÄŸu bir dönemden geçtiÄŸini görüyoruz. Gün geçtikçe yeni illere ve ilçelere doÄŸalgaz arzı artıyor. Türkiye’deki konut sayısına oranla doÄŸalgaza ulaşım ne durumda?

Günümüzde tüm Türkiye’de ilçelerin yarısının doÄŸalgaza eriÅŸiminin olmadığını görüyoruz; bu doÄŸrultuda tüm vatandaÅŸlarımıza doÄŸalgaz konforunu kaliteli ve güvenli bir ÅŸekilde ulaÅŸtırmak en öncelikli hedefimiz. Bu hedefi gerçekleÅŸtirmek için var gücümüzle çalışmaya devam ediyoruz.  2017 yılında 94 ilçeye arz saÄŸlanarak; 1,9 milyon vatandaÅŸa dağıtım ÅŸebekesi ulaÅŸtırıldı ve abone alımları hızla devam ediyor. Türkiye’de bugün itibarıyla 77 ilimizde 47 milyon vatandaşımıza güvenli doÄŸalgaz ulaÅŸtırıyoruz. 4 ilimize daha iletim hattının ulaÅŸmasından sonra doÄŸalgaz dağıtım ÅŸirketlerimizin yatırımlarıyla vatandaÅŸlarımız doÄŸalgaza kavuÅŸacak. Dağıtım ÅŸirketlerimiz bugüne kadar 7 milyar doların üzerinde yatırım gerçekleÅŸtirdi. Dağıtım ÅŸirketlerimizin sadece 2017 yılında yaptığı 1,2 milyar TL’lik yatırımla ÅŸebekemiz yaklaşık %10’a yakın büyüme gösterdi. 2018 yıl için de benzer bir yatırım ön görüyoruz.Ä°çinde bulunduÄŸumuz yılda 1 milyon yeni abone ve yatırımlar ile yaklaşık 2,5 milyon vatandaÅŸa daha ulaÅŸmak için çalışıyoruz. GeniÅŸleme çalışmaları kapsamında toplam 4 milyar TL’lik bir yatırımla 2019 yılına kadar 222 yeni ilçeye doÄŸal gaz ulaÅŸtırmayı hedefliyoruz.

Türkiye’nin bulunduÄŸu coÄŸrafya itibarıyla, global doÄŸalgaz pazarında görevi ne olmalı?

Türkiye, Rusya ve Hazar Bölgesi ile birlikte, komÅŸu Ä°ran ve Irak da dahil olmak üzere büyük gaz ve petrol kaynaklarına sahip Orta DoÄŸu’ya ve talebin yoÄŸun olduÄŸu Avrupa’ya sınırı olan tek geçiÅŸ noktası olma özelliÄŸiyle stratejik bir önem taşıyor. Türkiye ayrıca, doÄŸru adımlarla DoÄŸu Akdeniz’de sondaj aramaları ve gazın Avrupa’ya iletimi konusunda önemli bir rol üstlenebilir. Türkiye’nin hedefi, doÄŸalgazın kaynak ülkeleriyle Avrupa ülkeleri arasında bir köprü olmaktan ziyade ülkemizi fiziki ve ticari anlamda bir merkez haline getirmek olmalı. Bu hedefin gerçekleÅŸtirilmesi için farklı kaynaklardan gelen doÄŸalgazın ülkemize ulaÅŸması ve ülkemizdeki düzenlemelerin serbest piyasa yapısını destekleyici ÅŸekilde kurgulanması büyük önem taşıyor. Hükümetin özellikle son iki yılda aldığı tedbirler, dünyada doÄŸalgaz sektöründeki geliÅŸime paralellik arz ediyor. GerçekleÅŸtirilen FSRU projeleriyle birlikte, 2018 yılında devreye alınacak olan TANAP boru hattından gelecek doÄŸalgazla kaynak çeÅŸitliliÄŸi ve arz fazlası oluÅŸacaktır. EPÄ°AÅž sürecinin tamamlanmasıyla birlikte de ÅŸeffaf, öngörülebilir ve güvenilir bir piyasa oluÅŸması halinde Türkiye’nin bölgesel HUB olmasının kaçınılmaz hale geleceÄŸi görüÅŸündeyim.

DoÄŸalgaz kullanımının hava kirliliÄŸinin önlenmesine katkıları nedir? DoÄŸalgazın kullanılmaya baÅŸladığı günlerle karşılaÅŸtırdığınızda Türkiye’nin hava kalitesindeki deÄŸiÅŸimi nasıl deÄŸerlendirebilirsiniz?

Ülkemizde ve dünyada nüfus artışına paralel olarak enerji ihtiyacı da artıyor. Gelecek nesillere daha yaÅŸanabilir bir dünya bırakmak için daha temiz enerji kaynaklarına yönelmek artık bir zorunluluk haline geldi. DoÄŸalgaz diÄŸer fosil yakıtlara kıyasla oldukça çevreci ve temiz bir yakıt. DoÄŸalgazın konutlarda kullanımıyla Türkiye genelinde karbon salımını yaklaşık yüzde 50 düÅŸürdüÄŸünü ve doÄŸalgaz kullanan ÅŸehirlerde hava kirliliÄŸinin hem ölçülebilir hem de hissedilir düzeyde azalttığını söyleyebiliriz. Karbon salımı, doÄŸalgaz kullanan evlerde, kömür kullananlara kıyasla hane başına 2.09 ton azaldı. Sonuç olarak doÄŸalgaz kullanımıyla bir hane 95 adet aÄŸacın temizleyebileceÄŸi emisyon azalım deÄŸerini yakalamış oldu. DoÄŸalgaz kullanımı ile Türkiye’deki tüm abonelerin karbon salımının azaltılmasına etkisi ise 27,5 milyon tonun üzerinde. Bu da Kayseri büyüklüÄŸünde 17 bin km2’lik bir ormanın temizleyebileceÄŸi karbon miktarına eÅŸ deÄŸer. Sanayide ve elektrik üretiminde ise kömür yerine doÄŸal gaz kullanılmasıyla, karbon salımını yarı yarıya azaltmak mümkün.

VatandaÅŸlarda bulundukları il ve ilçeye ulaÅŸtırılsa bile dönüÅŸüm maliyeti yüksek olduÄŸu gerekçesiyle doÄŸal gaza geçmeme gibi bir eÄŸilim söz konusu olabiliyor. Bu konuda yaptığınız çalışmalar var mı?

DoÄŸalgaza geçiÅŸ sürecinde, vatandaÅŸların aklındaki en önemli soru iÅŸaretini dönüÅŸüm maliyetleri oluÅŸturuyor. Ancak diÄŸer yakıtlarla karşılaÅŸtırıldığında ekonomik ve konforlu oluÅŸuyla avantaj saÄŸlayan doÄŸalgaz, dönüÅŸüm maliyetini de kullanıldığı yıllar içinde karşılıyor. Maddi nedenlerle dönüÅŸüm yapamayan vatandaÅŸlarımızın tesisat maliyetlerinin finanse edilmesi amacıyla dağıtım ÅŸirketlerinin tesisat yapımına aracılık etmeleri ve maliyeti abonelerden uzun vadede doÄŸalgaz faturaları ile tahsil etmeleri ÅŸeklinde bir uygulama üzerinde çalışmalar yapıldı. Ancak bu faaliyetin yürütülmesi için kanunda deÄŸiÅŸiklik yapılması gerekli olduÄŸundan hayata geçirmek mümkün olmadı.
Son yıllarda lisans bölgelerinin geniÅŸletilmesi sayesinde çok sayıda ilçemiz doÄŸalgaza kavuÅŸtu. Ancak küçük yerleÅŸim yerlerinde rekabeti oluÅŸturacak sayıda tesisat firmasının olmaması da vatandaÅŸların doÄŸal gaza geçebilmesini zorlaÅŸtırabiliyor.

Gazbir olarak, vatandaÅŸlarımızın yaÅŸadıkları zorlukları en aza indirmek için çeÅŸitli projeler geliÅŸtiriyoruz. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na baÄŸlı Yenilenebilir Enerji Genel MüdürlüÄŸü iÅŸ birliÄŸiyle, doÄŸalgaza geçmek isteyen vatandaÅŸlarımıza düÅŸük faizli dönüÅŸüm maliyeti kredisi saÄŸlanması üzerinde çalışıyoruz. Ayrıca dönüÅŸüm maliyetlerinin doÄŸalgaz dağıtım ÅŸirketleri üzerinden taksitli olarak faturalandırılmasına dair çalışma da yine gündemimizde. DönüÅŸüm maliyetlerini düÅŸürmeye yönelik çalışmalara ağırlık vererek; 2018 yılında bu konudaki projelerimizi hayata geçirmeyi planlıyoruz.

DoÄŸalgaz dağıtım sektörünün en büyük problemlerinden biri de dönüÅŸüm sektöründe yaÅŸanan olumsuzluklar. Bu sorunlar çoÄŸunlukla direkt olarak doÄŸal gaz dağıtım ÅŸirketlerine baÄŸlanıyor. Bu konuda ne söyleyebilirsiniz?

DoÄŸalgaz iç tesisat dönüÅŸümü ve proje süreçlerindeki adımların birçoÄŸu, sertifikalı doÄŸalgaz firmasının sorumluluk alanında yer alıyor. Ancak, tesisat firmalarıyla yaÅŸanan olumsuzluklar, direkt olarak doÄŸalgaz dağıtım firmasına mal ediliyor. Dağıtım ÅŸirketleri TS 7363’e göre hazırladığı DoÄŸal Gaz - Ä°ç Tesisatı Projelendirme ve Uygulama Kuralları’nı Binalar ve Endüstriyel Tesisler DoÄŸal Gaz Teknik Esasları adı altında yayınlıyor. Ancak sertifikalı firmalar sertifika baÅŸvurularında, teknik esaslara uygun proje ve iç tesisat imalatlarını yapacaklarını taahhüt etmelerine raÄŸmen zaman zaman bu kuralları ihlal edebiliyor. ÖrneÄŸin; dağıtım ÅŸirketlerinin kontrolleri sırasında standart dışı malzemelerle karşılaşılabiliyor, dağıtım ÅŸirketine sunulan proje ile yapılan tesisatlar uyumsuz olabiliyor, tesisatların sızdırmazlık kontrollerinden geçemediÄŸi durumlara rastlanabiliyor. Bu tür olumsuzluklarda dağıtım ÅŸirketi yetkilisi vatandaşın can ve mal güvenliÄŸini korumak adına gaz verme iÅŸlemini gerçekleÅŸtirmediÄŸinde maÄŸdur olan vatandaÅŸla karşı karşıya kalabiliyor. Sertifikalı firmalar kapasitesinin üstünde tesisat iÅŸi alıp yetkisiz kiÅŸilerin yaptığı veya kendisinin bizzat yaptırdığı tesisatları projelendirebiliyor. Bu durumlar tespit edildiÄŸinde hem vatandaÅŸ maÄŸdur oluyor hem de vatandaÅŸla karşı karşıya kalan dağıtım ÅŸirketi maÄŸdur oluyor.

VatandaÅŸlarımıza önerimiz, doÄŸalgaz tesisatlarının yapılması ve proje aÅŸamasıyla ilgili bir sıkıntı yaÅŸamamak için iÅŸinin ehli, referansları olumlu bir sertifikalı firmayla anlaÅŸmaları ve iÅŸin kapsamı, koÅŸulları ve süresini belirleyen bir sözleÅŸme imzalamaları. Sertifikalı firmayla yapılacak sözleÅŸmede tesisatın hatalı/kusurlu olmasından kaynaklanan gaz açım gecikmelerine iliÅŸkin olarak haklarını koruyacak maddeler yer almasına da özen gösterilmeli.

Altyapı çalışmaları ve izinsiz kazılar, doÄŸalgaz dağıtım sektörünü nasıl etkiliyor? Bu konuda bir çalışma yapıyor musunuz?

Yıl içinde izinsiz yapılan kazılar sırasında doÄŸalgaz hatlarının hasar gördüÄŸü durumlara ne yazık ki sıkça rastlıyoruz. DoÄŸalgaz hattı geçen bir yerde, herhangi bir kazı çalışması yapılacağı zaman, ilgili doÄŸalgaz dağıtım ÅŸirketinin bilgilendirilmesi gerekiyor. Dağıtım ÅŸirketleri, vatandaÅŸlarımıza kesintisiz gaz arzı saÄŸlamak için tüm güçleriyle çalışırken; izinsiz kazılar sonucu doÄŸalgaz hatlarına zarar verebiliyor. Bu durum ayrıca vatandaÅŸlarımızın can ve mal güvenliÄŸini de tehlikeye sokan bir durum. Altyapı çalışmaları yapan tüm birimlerin hassasiyet göstermesini arzu ediyoruz. Ayrıca vatandaÅŸlarımızın yaÅŸadıkları bölgede izinsiz kazı yapıldığını gördüklerinde 187 DoÄŸal Gaz Acil hattını arayarak ihbarda bulunmaları da yaÅŸanabilecek kazaların önüne geçmede önem taşıyor.

Evlerde doÄŸalgaz kullanımıyla ilgili tasarruf nasıl saÄŸlanabilir? Tasarruf için en önemli kriterler neler? DoÄŸalgaz kullanıcıları fatura tutarlarını nasıl düÅŸürebilir?

DoÄŸalgaz kullanıcıları küçük önlemlerle faturalarında hissedilebilir bir düÅŸüÅŸ saÄŸlayabilir. Bu bilinci oluÅŸturmak için GAZBÄ°R olarak tüm mecraları kullanmaya özen gösteriyoruz. BroÅŸür, duyuru, el kitapçılarının yanı sıra, geçtiÄŸimiz yıl hazırladığımız ve yayınlanan kamu spotlarımızda halkımızı teknik emniyet anlamında bilinçlendirirken nasıl tasarruf saÄŸlayacaklarını da aktarmaya çalıştık. Burada menfezlerin güvenlik anlamında önemini vurgularken, tam yanmayı saÄŸlayacak yeterli oksijen miktarının tüketime olan kazancını da vurguladık. Bir diÄŸer yöntem olan termostatik vanalar, oda sıcaklığı ayarlanan dereceye eriÅŸtiÄŸinde sıcak suyun radyatöre geçiÅŸini kıstığı ya da tamamen kapattığı için kombi ya da kazanların daha az çalışmasını saÄŸlıyor ve yüzde 15’e varan oranlarda doÄŸalgaz tasarrufu yapabiliyor. Evlerde konfor sıcaklığının sadece bir derece azaltılmasıyla bile yüzde 6-7 oranında tasarruf saÄŸlamak ve doÄŸalgaz faturasını yılda 75 lira azaltmak mümkün. Türkiye genelinde deÄŸerlendirdiÄŸimiz zaman, bu rakam yılda 1 milyar TL’lik tasarruf anlamına geliyor.

Isı kaybının büyük bir çoÄŸunluÄŸu da çatı ve duvarların ısıyı içeride tutacak özellikte olmamasından kaynaklanıyor. ÇoÄŸu zaman tasarruf için yapılan yatırımın ilk maliyeti düÅŸünülüyor. Hâlbuki dış cephe ve çatı yalıtımları, kulaÄŸa maliyetli gelse de birkaç yıl içinde kendi masrafını çıkartarak ömür boyu tasarruf saÄŸlıyor.
Kullanılan kombinin evin büyüklüÄŸüne ve radyatör uzunluklarına uygun seçilmesi, doÄŸalgazın verimli kullanılabilmesi için önem taşıyor. Ä°htiyaçtan daha büyük ya da daha küçük kapasiteli kombi almak doÄŸalgazın verimli kullanılmasını engelleyebilir. Ayrıca farklı kombi türleri (Hermetik, bacalı, yoÄŸuÅŸmalı ve konvansiyonel kombi gibi) arasından en uygun olanı tercih ederek en fazla verim saÄŸlanabilir.

Ekim ayı içinde TBMM’de yasalaÅŸan Nüfus Hizmetleri Kanununda DeÄŸiÅŸiklik Yapılması kanunuyla dağıtım ÅŸirketlerinin Kimlik Paylaşımı Sistemi’ne ulaÅŸmalarının önü açıldı. Düzenlemenin saÄŸlayacağı faydalar ve vatandaÅŸa düÅŸen görevler neler?

Enerji dağıtımındaki en önemli problemlerden biri, kaçak ve usulsüz kullanımlar. Maalesef bu kaçak ve usulsüz kullanım bedelleri, diÄŸer abonelerin cebinden çıkıyor. Öncelikle yapılan deÄŸiÅŸikliÄŸi açıklamak istiyorum. Ä°ç Ä°ÅŸleri Bakanlığı’na baÄŸlı Kimlik Paylaşımı Sistemi (KPS), kamu kurumları ve diÄŸer tüzel kiÅŸilerin, Nüfus ve VatandaÅŸlık Ä°ÅŸleri Genel MüdürlüÄŸü tarafından tutulan kiÅŸiye ait nüfus ve yerleÅŸim yeri bilgilerine, 7 gün 24 saat güvenli bir ÅŸekilde online olarak eriÅŸmelerini saÄŸlıyor. DeÄŸiÅŸen yasa ile kamu hizmeti niteliÄŸi taşıyan enerji dağıtım ÅŸirketlerinin sisteme eriÅŸimi yasalaşıyor. Bu yasa ile kaçak ve usulsüz kullanıcılar hızla tespit edilerek; kaçak enerji kullanımının önemli oranda azalmasıyla toplumsal fayda saÄŸlanacak. Böylece vatandaÅŸlarımız da kullanmadıkları doÄŸal gazın yükünü taşımak zorunda kalmayacak. Uygulamayla adres sorgulama iÅŸlemleri online olarak yürütülebileceÄŸi için abonelik iÅŸlemleri de önemli ölçüde hızlanacak ve kolaylaÅŸacak. Sürecin kesintisiz ilerleyebilmesi için vatandaÅŸların Kimlik Paylaşımı Sistemi’ndeki nüfus kayıt ve abonelik verilerinin örtüÅŸmesi, bilgilerinin güncel ve doÄŸru olması gerekiyor.