Solartürk Enerji Yönetim Kurulu BaÅŸkanı

Osman Özberk

17 Mayıs 2005 yılında 5348 sayılı YEK ile ülkemizde yenilenebilir enerjinin yolu açılmış olup uzun yıllar sonra ancak 8 Ocak 2011 6094 sayılı kanun ile uygulanabilir noktaya gelindi. 2017 yılı sonu itibarıyla; geçici kabulü yazılıp devreye giren 2.647 MW ve tutanağı alınmış 774 MW tesis ile birlikte GES kurulu gücümüz toplam 3.421 MW’a ulaÅŸmıştır. Ülkemizde elektrik dağıtım ÅŸirketlerine yapılan lisansız baÅŸvuru 7 GW civarında olup TEDAÅž proje baÅŸvurusu 6,5 GW, onaylanan proje ise 4,5 GW civarındadır. Bu bize, önümüzdeki 1-2 yıl içinde lisansız yatırımlarda 5-6 GW kurulum hedefini göstermektedir. 2015 yılında yarışması tamamlanan lisanslı 600 MW’lık güneÅŸ enerjisi yatırımlarından 2016 yılı içinde 20 MW kurulum yapılmıştır.

Maalesef lisanslı yatırımlarda arz talep nedeniyle oluÅŸan yarışma sonucu ekonomik olmayan bir durum meydana geldi. Kamunun bu konuyu bir ÅŸekilde çözüme kavuÅŸturması sektörümüz için önem arz etmektedir. Solar enerjinin geleceÄŸine yön verecek en önemli dönüm noktası ise, YEKA (Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları) ile GüneÅŸ Enerji Ä°htisas Bölgeleri (Konya, NevÅŸehir-NiÄŸde) ile yeni açıklanacak alanlar olacaktır. Yatırım ÅŸartı olarak

“Yerli Ürün” maddesi, ülkemizde teknolojik yatırımların yapılması ve AR-GE çalışma ÅŸartı getirilerek ilk 1000 MW güneÅŸ santral ihalesinin yapılması, dünyada 2017 yılının sektörümüzdeki en önemli geliÅŸmesidir. Her geçen gün geliÅŸme ivmesi artan GES (GüneÅŸ Enerji Santralı) yatırımlarının ülke menfaatleri doÄŸrultusunda büyümesini saÄŸlamak için, kamunun doÄŸru kararlar alması ve enerji alt yapı sorunlarını gidermesi gerekmektedir.

Maalesef güneÅŸ enerjisindeki yatırımlar arzu edilen seviyeye ulaÅŸamamıştır. Kamunun, üniversitelerin ve sivil toplum örgütlerinin yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması ve yatırımların yapılması için güç birliÄŸi içinde olmalıdırlar. Dünyada teknolojik olarak geri kaldığımız solar enerji yatırımlarında ilk baÅŸta, kaliteden ödün verilmeden yerli sanayinin, sanayicinin ve yatırımcının korunması ve güvence altına alınması gerekmektedir. 10’uncu kalkınma programı içinde enerjideki cari açık ve ithalata baÄŸlı olmamız nedeniyle yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasında, yerli sanayinin desteklenmesi ülke ekonomisi ve sanayisi için önem arz etmektedir. Ülke kaynaklarının boÅŸa gitmeyeceÄŸi katma deÄŸerinin ülkemizde kalması elbette önemlidir.

Kaliteden ödün vermeden ve bir sorun yaÅŸanması durumunda sorumlu sanayicilik anlayışından vaz geçmemek ÅŸartıyla… Uluslararası standartlarda üretim yapan ve bunu geçerli kalite belgeleri ile ispat edebilen bir sanayi hepimizin gurur kaynağıdır.

Ä°lk alım garantisindeki 0.133$/ KW fiyatın üzerinde yerli ürün katkısı lisansız yatırımlarda kalmış olmasına raÄŸmen, yatırım fiyatlarındaki düÅŸme nedeniyle 2017 yılının 2. Yarısından sonra ivme kazanmıştır. Bugün itibarıyla ülkemizdeki YEKA ihalesi 0.07$/ KW ile yapıldığına göre, 2020 yılının sonuna kadar devam edecek alım garantisi cazip gözükmektedir.

Her ne kadar 2018 yılı başından itibaren iletim ücretinde ciddi artış olmasına raÄŸmen ve bu bedel ile GES’de alım garantisi 0.105 $/ KW fiyatı civarında oluÅŸmuÅŸ olsa dahi güneÅŸ enerji yatırımları ülkemiz için hala en ekonomik ve cazip yatırım sınıfındadır. Önümüzde 20-25 yıl bu sektörün ülkemizde var olacağı inancıyla üretimden yatırıma kadar her konuda fırsatlar vardır. Ülkemiz olarak bu durumu korumamız gerekmektedir. Kendi insanımıza, sanayicimize, kaliteli olmak ÅŸartıyla üretilen ürünlerimize güvenmemiz gerekmektedir. Üretimden kullanıma kadar olan zincirde her türlü giriÅŸimciye yer vardır. Sanayi üniversite iÅŸbirliÄŸi ile yeni mezun mühendislerimize yeni iÅŸ alanları olması ve teknoparklarda AR-GE çalışması ile sektörün geliÅŸiminde büyük fırsatlar vardır. Önümüzdeki dönemde solar sektörü farklı uygulamalar ile ülkemizdeki önemli bir sektör olacağı aÅŸikardır.

Bu geliÅŸmeler çerçevesinde, Solar sanayinin geliÅŸimi ile ülkemiz, solar sektöründe ‘’Bölgesel Güç’’ olacaktır. GüneÅŸ enerjisi ile ilgili konularda, bilim ve teknolojinin geliÅŸtirilmesi, araÅŸtırma ve geliÅŸtirmenin özendirilmesi, güneÅŸ enerjisinin yaygın kullanımının teÅŸvik edilmesi, güneÅŸ enerjisi ile ilgili alanlarda bilgilenmenin ve farkındalığın artması, eÄŸitimin özendirilmesi gibi konularda faaliyetlerde bulunulmalı, güneÅŸ enerjisi sistemlerinin üretimi ve uygulamalarının yaygınlaÅŸtırılması yönünde çalışmalar yapılmalı, sektörel geliÅŸim ve bilgilendirme toplantıları, çeÅŸitli sempozyum, çalıştay, kongreler yapılarak güneÅŸ enerjisi ile ilgili farkındalığın artması ve bu konudaki çabaların etkili hale gelmesi saÄŸlanmalıdır.

Bu konuda devletin bize sunduklarını ve yatırımcıya saÄŸlayacağı faydaları net bir ÅŸekilde açıklamalıyız. Özellikle Batı Avrupa’nın bu konuda ne kadar ileride olduÄŸunu, güneÅŸ açısından bonkör bir ülke olan Türkiye’de bu sistemin hem ucuz hem de temiz enerji yönünden ne kadar önemli olduÄŸunu dile getirmeliyiz. Ülke olarak hedefimiz, GüneÅŸ’te 2023 yılında 15-20 GW kurulu güce ulaÅŸarak, ‘’Enerji tüketimimizin %5’ini karşılanması “Milli Hedefimiz” olmalıdır. Bu sonuç itibarıyla, ülkemizin enerji ihtiyacının karşılanması için önümüzdeki 10-15 yıl içinde güneÅŸ enerjisi yatırımlarına 15-20 milyar dolar yatırım yapılması beklenmektedir.

Tarım ve Sulama;

Tarımsal sulama ve iÅŸletmelerde en büyük sorun enerjidir, sulama kooperatifleri desteklenerek bu alanda kurulacak GES’ler tarım sektörüne ve Ülkemiz çiftçisine ciddi katkılar verecektir. Bireysel çiftçilerin sulama pompalarındaki enerji maliyeti nedeniyle tarım çiftçisi dar boÄŸazda olup bu konuda verilecek destek ülke ekonomisine zincirleme katkı verecektir. Kayıtlı sulama amaçlı pompaların % 10 fazlası ile kurulacak hibeli GES sistemlerinin yılda bir sefer mahsuplaÅŸması ve kamunun fazla enerjiye ödeme yapmaması ÅŸeklindeki uygulama ile ülkemizdeki çiftçilerin faydalanması ve kayıt altına alınması saÄŸlanmalıdır.

Çatılardaki Uygulamalar

TEDAÅž'ın çıkardığı 10 kW altı taslak yönetmelik olumlu yenilikler getirse de uygulanabilir deÄŸildir. 2 ila 10 kW bir sistem için bürokrasi iÅŸlemi nedeniyle uygulanması gerçekleÅŸmemektedir. Bireysel çatılar, 10 kW’a kadar baÄŸlanmalarda elektrik mühendisi onayı ile gerçekleÅŸmesi ve TEDAÅž tarafından kabulü bu tür yapılarda öz tüketim kullanımının önünü açacaktır. Çatılarda diÄŸer önemli bir yatırım alanı ise, Akdeniz ve Ege bölgelerindeki yazlık sitelerdir. Genellikle yazları kullanılan ve enerji tüketimi de yazın olan bu sitelerde üyelerin birleÅŸerek tek sistem ile güneÅŸ enerji yatırımının yapılması Öz tüketime uygun ve atıl çatıların ülke ekonomisine katkısı olacaktır.

Kobi Ä°ÅŸletme Çatıları

50-100 kW’a kadar küçük iÅŸletmeler, petrol istasyonları, yazlık ve diÄŸer siteler, toplu konutlar, sosyal amaçlı binalarda solar enerjinin kullanımının artması sektöre ciddi bir ivme saÄŸlayacaktır. Bu alanlardaki TÄ°P proje onayında EMO, Ä°MO ve TEDAÅž ile koordineli bir yol haritası olabilir.

Büyük ve Organize Çatılar

Organize sanayi bölgesi dışındaki sanayi ve çiftlik, çatılarında çok rahatlıkla öz tüketime uygun ve tüketiminin belirli bir oran fazlası ile GES kurulumlarında ciddi artışlar saÄŸlanabilir. Organize sanayi bölgelerinde kullanılan mevcut fiyat avantajı nedeniyle bu alanlara ayrı bir alım fiyatı verildiÄŸinde, bu yapılardaki çatıların ülke ekonomisine büyük katkısı olacaktır. Arazi geliÅŸtirme, Enerji nakil hattı olmaması, güvenlik ve bakım nedeniyle bu alanlardaki kurulumlar daha avantajlı olacaktır.

Kamu Yatırımları

Belediyeler baÅŸta olmak üzere üniversiteler, hastaneler ve diÄŸer kamu binalarının yanında DSÄ° gibi kurumların solar enerji yatırımların öncelik vermeleri bu sektörün geliÅŸimi ve ülke ekonomisine katkısı saÄŸlayacaktır.