Enerji Yönetimi DerneÄŸi’ni (EYODER) tanıtarak faaliyetleriniz hakkında bilgi verebilir misiniz?

 Enerji krizinin baÅŸ gösterdiÄŸi 1970’li yıllardan itibaren Enerji VerimliliÄŸi baÅŸta Amerika ve Avrupa ülkelerinde olmak üzere üzerinde tartışılan, çalışılan konulardan biri olmuÅŸtur. Ayrıca iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi, karbon salımı, fosil enerji kaynaklarının sınırlandırılması gibi konular gündeme geldiÄŸinde enerji verimliliÄŸi bir ÅŸekilde konunun ayrılmaz bir parçası olmuÅŸtur. Türkiye de bu deÄŸiÅŸimin dışında kalmamış ve 2004 yılında yayınlanan Türkiye Ä°çin Enerji VerimliliÄŸi Stratejisi ve ardından 2007 yılında yayınlanan “Enerji VerimliliÄŸi Kanunu” ülkemiz için önemli bir baÅŸlangıç olmuÅŸtur. Enerji VerimliliÄŸi konusunda çalışmalar yapmak üzere kanun ile hayatımıza getirilen ilk EVD firması 2009 yılında kurulmuÅŸtur. Enerji Yöneticileri (EY) ile binalar ve endüstriyel tesislerde yetkilendirilmiÅŸ EVD firmalarını bir araya getirmek amacıyla 2010 yılında Enerji Yönetimi DerneÄŸi - EYODER kurulmuÅŸtur.

EYODER kuruluÅŸundan sonraki süreçte, Enerji VerimliliÄŸi alanındaki geliÅŸmeleri takip etmiÅŸ, sektörün geliÅŸmesi için bir yandan yapısal ve sektörel anlamda iÅŸbirliklerini, öte yandan kamu kurumları, sivil toplum örgütleri, ulusal ve uluslararası örgütler ile iliÅŸkilerini güçlendirmiÅŸ, 2012-2014 yılları arasında pek çok çalışma ve projede paydaÅŸ olarak yer almış, mevzuat ve stratejilerin oluÅŸumuna katkı saÄŸlamıştır. Gelinen bu noktada EYODER sektörün geliÅŸimini ve taleplerini de dikkate alarak 2015 yılında adını “Enerji VerimliliÄŸi ve Yönetimi DerneÄŸi” olarak deÄŸiÅŸtirmiÅŸtir. Bundan sonraki süreçte, öncelikle EVD firmaları ile diÄŸer ilgili sektörel dernekleri, kurumları, kuruluÅŸları, bankaları, üretici-uygulayıcı ÅŸirketleri bir araya getirmeyi hedeflemekte, sektörün gerçek gücünü ortaya koyabilmek ve güç birliÄŸini saÄŸlamak amacıyla, enerjinin yönetilmesinin zorunlu olduÄŸuna inanan ve sektörde yer alan tüm gerçek ve tüzel kiÅŸiler ile de yakın temaslarda bulunmakta ve çalışmalarına destek vermektedir.

Türkiye’deki sanayi, ulaÅŸtırma, konut, tarım vb. alanların enerji verimliliÄŸi potansiyeli nedir? Bu alanlardaki verimsiz kullanımın Türkiye’ye ekonomik faturasından söz edebilir misiniz?

Türkiye olarak enerji arzımızın %75’i dışa bağımlıdır. Bunun parasal karşılığı 2015 yılı itibarı ile 55 milyar dolar olup geliÅŸen ülke olmamız nedeniyle bu rakamın her yıl artarak büyüyeceÄŸini söyleyebiliriz. GeçmiÅŸ senelerde AB ve Japonya’da bulunan kuruluÅŸlarla ülkemizde enerji verimliliÄŸi potansiyelini anlamaya yönelik eski adıyla EÄ°E (Elektrik Ä°ÅŸleri Etüt Ä°daresi) yeni adıyla YEGM (Yenilenebilir Enerji Genel MüdürlüÄŸü) ve Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı aracılığıyla çalışmalar yapılmış ve Konut Binalarında %30’lar seviyesinde, Kamu ve Ticari Binalarda %20’ler seviyesinde, Sanayi’de ise %25’ler seviyesinde enerji tasarruf potansiyeli olduÄŸu ortaya konmuÅŸtur. Türkiye’nin genel enerji verimliliÄŸi potansiyeline baktığımızda, tasarruf oranı %14’ler seviyesindedir. Bu durumda yapılacak enerji verimliliÄŸi uygulamaları ile her yıl 7 Milyar Dolar’ın üzerindeki para enerji ithalatı için yurt dışına gitmeyecektir.

 Bu kadar enerjide dışa bağımlı bir ülke olarak ne yazık ki enerji verimliliÄŸi konusuna odaklanmamız, AB ve OECD ülkelerine karşı oldukça geç olmuÅŸtur. 2007‘de Ekonomik iÅŸbirliÄŸi ve Kalkınma TeÅŸkilatı (OECD) kiÅŸi başına düÅŸen toplam primer enerji ortalaması 4.64 TEP iken, Türkiye‘de kiÅŸi başına primer enerji arzı 1.35 TEP’tir. Bu duruma bakarak Türkiye’nin enerji yoÄŸunluÄŸu düÅŸüktür demek doÄŸru deÄŸildir. Çünkü bu durumu yaratan Türkiye’nin nüfus yoÄŸunluÄŸunun yüksek oluÅŸudur.  2007 yılında, Türkiye’de GSYÄ°H‘nın her 1.000 Dolar‘ı için 0.273 TEP enerjiye ihtiyaç duyulurken, bu rakam OECD için 0.18 Dolar’dır. Buradan yola çıkarak Türkiye’nin nispeten enerji yoÄŸun bir ülke olduÄŸunu, enerji verimliliÄŸi çalışmaları ile her yıl 7 Milyar Dolar tasarruf yapabileceÄŸini ancak bu çalışmalara geliÅŸmiÅŸ ülkelere kıyasla geç baÅŸlamış olması sebebiyle her yıl bu kadar büyük maddi bir kaynağı kaybettiÄŸimizi söyleyebiliriz. 2010 yılından beri kamunun öncülüÄŸünde baÅŸlamış olan enerji verimliliÄŸi çalışmaları yine kamu ve STK’lar öncülüÄŸünde hızlandırılarak, yapılacak çalışmalarda öncelikle enerji verimliliÄŸi konusunda “Kültür DeÄŸiÅŸimi” ön plana çıkarılarak adımlar atılmalıdır.

Enerji VerimliliÄŸi Kanunu ile birlikte üretimde 1000 TEP enerji kullanan sanayi kuruluÅŸlarıyla 500 TEP enerji tüketen binalara enerji yöneticisi çalıştırma zorunluluÄŸu getirilmiÅŸti. Bu aynı zamanda enerji yöneticisi adıyla yeni bir iÅŸ sahası oluÅŸturdu. Bu uygulama baÅŸladığı tarihten bugüne kadar geçen süreçte ne ölçüde uygulandı, ÅŸu anda ülkemizde kaç enerji yöneticisi bulunuyor?

2011 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan “Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında VerimliliÄŸin Artırılmasına Dair Yönetmelik”’e göre;   20.000 m² ve üzerinde inÅŸaat alanı olan ve/veya son 3 yıldaki enerji tüketimi ortalaması 500 TEP ve üzerinde olan Ticari veya Hizmet Binaları,  10.000 m² ve üzerinde inÅŸaat alanı olan ve/veya son 3 yıldaki enerji tüketimi ortalaması 250 TEP ve üzerinde olan Kamu Binaları, Son 3 yıldaki enerji tüketimi ortalaması 1.000 TEP ve üzerinde olan Endüstriyel Ä°ÅŸletmeler, Enerji yöneticisi bulundurmak zorundadır. Ayrıca; Kamu haricinde son 3 yıldaki enerji tüketimi ortalaması 50.000 TEP ve üzerinde olan Endüstriyel Ä°ÅŸletmeler,  50’den fazla iÅŸletmeye sahip Organize Sanayi Bölgeleri.

Enerji Yönetim Birimi kurmak zorundadır.  Bu amaçla birçok enerji verimlilik danışmanlık ÅŸirketi, Makine Mühendisleri Odası ve Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı-Yenilenebilir Enerji Genel MüdürlüÄŸü’nden yetki alarak Enerji Yöneticisi eÄŸitimleri vermektedir. Enerji Yöneticisi olmak için herhangi bir alanda mühendislik fakültesi mezunu olmak veya teknik eÄŸitim fakültelerinde lisans düzeyinde makine, elektrik veya elektrik-elektronik bölümlerinden mezun olma ÅŸartı bulunmaktadır.

EÄŸitim programına katılarak, programın sonunda Enerji Yöneticisi olmaya hak kazananlar, enerji yöneticisi bulundurma zorunluluÄŸu olan iÅŸletme ve kamuda görev yapabilmektedir. Bu sayede hem ülkemizde bir istihdam kaynağı yaratmaya, hem kamu ve özel sektörün enerjiye baÄŸlı iÅŸletme maliyetleri düÅŸürülmeye, hem de ülkenin enerjiye baÄŸlı ithalat harcaması azaltılmaya yönelik kazanımlar saÄŸlayan bir adım olmuÅŸtur.

Ülkemizde 7.500 civarında enerji yöneticisi bulunmaktadır. Ancak bu sayı ne yazık ki olması gereken sayının oldukça altındadır. Bu durum enerji verimliliÄŸi konusunun ülkemiz için yeni olmasından kaynaklandığını söyleyebiliriz. Ä°lerleyen zamanda bu konudaki bilincin artması, buna baÄŸlı olarak bu alanda yetiÅŸmiÅŸ insan kaynağına olan talebi de arttıracağından, ülkemizdeki enerji yöneticisi sayısının hızla artacağını söyleyebiliriz.

 Türkiye’de enerji verimliliÄŸi ve yeÅŸil enerji alanında yapılan çalışmaları nasıl deÄŸerlendiriyorsunuz? Ülkemizde 2023 yılı için belirlenen %30 enerji verimliliÄŸi hedefine ulaşılması için size göre hangi adımların atılması gerekiyor?

Ülkemizdeki enerji verimliliÄŸi çalışmaları yakın zamanda baÅŸlaması sebebiyle yolun başında olduÄŸumuzu söyleyebiliriz. DiÄŸer taraftan ortaya konan Enerji VerimliliÄŸi Strateji Belgeleri’ndeki hedefler umut verici olmakla beraber kısa sürede yol alınacağının sinyallerini de vermektedir. Enerji verimliliÄŸi konusunun aslında bir kültür deÄŸiÅŸimi olduÄŸu bilinciyle ilkokul sıralarındaki çocuklarımızdan bu konunun baÅŸlaması gerekmektedir. Bu konunun tabana yayılabilmesi için medyada daha fazla bu konuda kamu spotları verilmelidir.

Sanayicilerin enerji verimliliÄŸi konusunda yapacakları yatırımlar için hibe desteklerinin arttırılması, finansal leasinglerin daha uygun hale getirilmesi konusunda bankalarla devlet iÅŸbirliklerinin yaratılması önemli konulardır. Binalar tarafındaysa enerji verimliliÄŸi konusunda yapılacak yatırımlar için sanayide olduÄŸu gibi proje hibe desteklerinin oluÅŸturulması, EKB’de sınıfı yüksek veya sonradan yapılan iyileÅŸtirmelerle sınıfı yükselmiÅŸ bina/kat sahiplerine vergi ve/veya enerji indirimlerinin saÄŸlanması gerekmektedir. Tüm bunların yanı sıra enerji verimliliÄŸini yayma konusunda enerji yöneticisi eÄŸitimlerinin kalitesinin yükseltilmesi, enerji verimlilik danışmanlık ÅŸirketlerinin iÅŸlevselliÄŸinin ve gücünün arttırılması , enerji performans sözleÅŸmeleri konusunda kamunun hakem sistemini hayata geçirmesi gerekmektedir.

Enerji VerimliliÄŸi Kanunu’na göre 2 Mayıs 2017 tarihine kadar tüm binalara Enerji Kimlik Belgesi verilmesi planlanıyor. Bugün itibariyle kaç binaya bu belge verildi, gelinen son durumu deÄŸerlendirebilir misiniz?

Enerji Kimlik Belgesi; Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı tarafından 5627 Sayılı Enerji VerimliliÄŸi Kanunu” ve buna baÄŸlı olarak çıkartılan “Binalarda Enerji Performansı YönetmeliÄŸi” ne göre, binalarda enerjinin ve enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasına, enerji israfının önlenmesine ve çevrenin korunmasını saÄŸlamak için, asgari olarak binanın enerji ihtiyacı ve enerji tüketim sınıflandırması, yalıtım özellikleri ve ısıtma, soÄŸutma, havalandırma, sıcak su hazırlama ve aydınlatma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren belgedir. Bu belgeyi beyaz eÅŸyaların üzerindeki enerji sınıfını belirten etikete benzetebiliriz. Tıpkı beyaz eÅŸyaların üzerindeki etiketlerde olduÄŸu gibi EKB de ilgili binanın enerji performansını açıklayan yani binadaki birim alan başına enerji tüketimini sayısal olarak açıklayan ve bunu sisteminde kayıtlı referans binalarla kıyaslayarak sınıflandıran binaya ait bir enerji sınıfı etiketidir diyebiliriz.

Bugün bu EKB belgesi yetkili Enerji Kimlik Belgesi Uzmanları aracılığıyla Enerji Verimlilik Danışmanlık Åžirketleri veya Serbest MüÅŸavir Mühendis belgesine sahip ÅŸirketler tarafından BEP-TR isimli yazılım kullanılarak verilmektedir. 2011 yılından önce yapılmış ve “Mevcut Bina” olarak isimlendirilen binaların EKB’si yetkili Enerji Verimlilik Danışmanlık Åžirketleri tarafından verilebilirken, 2011 ve sonrasında yapılmış ve “Yeni Bina” olarak isimlendirilen binaların EKB’si Serbest MüÅŸavir Mühendis belgesine sahip ÅŸirketler tarafından verilmektedir.

Ülkemizde 18 milyondan fazla bina stoÄŸuna karşı  2011 yılında çalışılmaya baÅŸlanan BEP-TR yazılımı ile günümüze kadar ülkenin toplam bina stoÄŸunun sadece %1,5-2’lik bir kısmına EKB verilebilmiÅŸtir. Mevcut duruma göre 2017 yılına kadar toplam bina stoÄŸunun en fazla %3-5’lik kısmına EKB verilebileceÄŸini öngörmekteyiz. Bu oran da hedeflenin oldukça altındadır.

 Yeni Bina’lara Enerji Kimlik Belgesi, binanın ruhsat alma aÅŸamasında ÅŸart olarak sunulmasından dolayı, yeni binaların EKB’sinin eksik olması beklenmemektedir. Ancak Mevcut Bina’lara Enerji Kimlik Belgesi için de benzer bir ÅŸartın olmaması ne yazık ki Mevcut Bina stoÄŸundaki EKB sahibi yapı oranını çok düÅŸürmektedir. Her ne kadar aynı yönetmeliÄŸin 22. maddesinde “Binalar veya bağımsız bölümlere iliÅŸkin alım, satım ve kiraya verme ile ilgili iÅŸ ve iÅŸlemlerde enerji kimlik belgesi düzenlenmiÅŸ olması ÅŸartı aranır. Binanın veya bağımsız bölümün satılması veya kiraya verilmesi safhasında, mal sahibi enerji kimlik belgesinin bir suretini alıcıya veya kiracıya verir” dense de, uygulamada sonuç alınamadığı görülmektedir. Mevcut Bina’larda EKB ÅŸartı, alım/satım iÅŸlemlerinde veya elektrik, su, doÄŸalgaz gibi abonelik iÅŸlemlerinde ÅŸart olarak koÅŸulursa, Yeni Binalar’da olduÄŸu gibi Mevcut Binalar’da da EKB’nin daha hızlı yaygınlaÅŸması mümkün olacaktır. Ayrıca Mevcut Binalar’da enerji sınıfının arttırılmasına baÄŸlı olarak bina/bağımsız bölüm sahipleri ve/veya kiracılara vergi indirimi, enerji faturalarında indirim gibi teÅŸvikler verilerek EKB’nin yaygınlaÅŸtırılması ve faydaya çevrilmesi mümkün olacaktır.

 Hem enerji yöneticisi hem de Enerji Kimlik Belgelerinin ülkemize getireceÄŸi kazançlardan söz edebilir misiniz?

 Ülkemizdeki enerji verimliliÄŸi potansiyelinin karşılığı 7 Milyar Doların üzerindedir. Yapılacak enerji verimliliÄŸi yatırımları ile bu tutarın kaybedilmesi önlenecek, ülkemizdeki endüstriyel iÅŸletmelerin maliyetlerindeki azalma sayesinde uluslar arası alanda rekabette avantaj saÄŸlanacak, enerji tüketimine baÄŸlı emisyon yoÄŸunluÄŸu aÅŸağı çekilerek çevrenin korunmasına katkı saÄŸlanacaktır. Bu konuda ülkemizdeki enerji yöneticilerine büyük görev düÅŸmektedir. Enerji VerimliliÄŸi konusunda bilinç oluÅŸturmak ve bunu yaymak yetiÅŸmiÅŸ enerji yöneticileri aracılığıyla olacaktır. Aynı ÅŸekilde Enerji Kimlik Belgesi ile de bina/daire alım satımlarında enerji verimliliÄŸi alıcıların tercih kriterlerinden biri haline getirilmesi durumunda, binaların inÅŸasında enerji verimliliÄŸi saÄŸlayacak malzemelerin tercih edilmesini, daha fazla enerji verimli bina yapılmasını ve/veya mevcut binalarda enerji verimliliÄŸine yönelik iyileÅŸtirmeler yapılmasını saÄŸlayacaktır. Bu sayede ülkemizdeki toplam enerji tüketiminin 3’te 1’inden sorumlu olan binaların enerji sarfiyatları azaltılmasına katkı saÄŸlanmış olacaktır.

Ülkemizde enerji verimliliÄŸi ve yeÅŸil enerji alanında yaÅŸanan sorunları ve çözüm önerilerinizi bizimle paylaÅŸabilir misiniz?

Ülkemizde enerji verimliliÄŸi alanındaki en önemli problem bilinç eksikliÄŸidir. Ülkemizdeki çoÄŸu endüstriyel tesiste “üretim devam ediyorsa, sorun yoktur” mantığı hakim. Oysa ki zamanla üretimdeki maliyetlerin rakiplerine kıyasla yükselmesi ve bunun sonucu olarak üreticilerimizin pazardaki rekabet gücünü yitirmesi toparlanması zor zararlara yol açacaktır. Bu sebeple en büyük sorunun çözümü bilinçlendirme çalışmaları ve kaliteli ve sayıca fazla enerji yöneticisi ve enerji verimlilik danışmanlık ÅŸirketlerinin sektöre kazandırılması ile aşılacaktır. Bunun haricindeki teÅŸviklerin azlığı, finansal çözümlerin desteklenmeyiÅŸi gibi birçok sorun olan etmeni daha önce ortaya koymuÅŸtuk.

Ülkemizdeki önemli sorunlardan bir tanesi de enerji arzı güvenliÄŸidir. Bu durumun çözümü olan enerji kaynaklarının çeÅŸitlendirilmesi konusundaki çalışmalar devam etmekte. Bu çeÅŸitlemelerden bir tanesi de yenilenebilir enerji kaynaklarıdır. Yenilenebilir enerji çevreyle dost olması sebebiyle öncelikli tercih edilmesi gereken enerji kaynağıdır. Ancak ne yazık ki yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına yönelik yapılması gereken yatırımların yüksek oluÅŸu, kendini uzun sürede amorti etmesi, yatırımcıları öncelikle fosil yakıtlara yönlendirmektedir. Bu konuda yurt dışında yenilenebilir enerji kaynaklarına devlet sübvanseleri verilmekte, ev kullanıcıları için yenilebilir enerji kaynaklarından lisanssız enerji satışı  mümkün kılınmaktadır ve büyük yenilenebilir enerji yatırımcıları yaptıkları yatırımlardan elde ettikleri emisyon azaltım sertifikalarını paraya çevirerek kendilerine ek kaynak yaratmaktadır. Ancak ne yazık ki ülkemizde henüz bunları uygulayamamaktayız. Yurtdışında oluÅŸan bu destekler, benzer olarak ülkemizde de saÄŸlanması ile biz de yenilenebilir enerjideki payımızı arttırabiliriz.