Yılmaz Özcan, Eaton Elektrik Türkiye Ülke Müdürü

Dünya üzerindeki enerji tüketimine dair istatistikler size ÅŸaşırtıcı gelebilir. Bu istatistiklere dikkatle bakmak, odaklanmak ve bu istatistikleri anlamaya çalışmak yerinde olacaktır. Ancak enerji tüketimi ve emisyonlar ve çevre üzerindeki olumsuz etkiler arasındaki basit baÄŸlantıyı kurmak da gerekli midir? Bu durum, sosyal medya ve çevre düÅŸmanı yaratan tüm dijital etmenler göz önüne alındığında aşırı bir istek midir; yoksa veri merkezleri enerji tüketimini azaltma ve gezegenimizin kaynakları üzerindeki baskıyı hafifletme kabiliyetine sahip asıl kurtarıcılar olabilir mi?

Küresel bir veri merkezinin enerji tüketimi yaklaşık olarak 200 terawatt saat ÅŸeklindedir. Bu rakam, dünya genelinde gerçekleÅŸen 20,000 terawatt saatlik enerji tüketiminin yüzde birine tekabül etmektedir. Veri merkezlerini genel ICT endüstrisi içinde bir araya getirmenin, 2040 yılına kadar bu oranı dünyadaki elektrik tüketiminin % 20’sine yükselteceÄŸi ve emisyonları da % 5 ila % 14 seviyesine hızla çıkaracağı tahmin edilmektedir. Bu tahminleri netleÅŸtirmek için, daha ayrıntılı bir inceleme ve daha derin analizlere ihtiyaç duyulmaktadır.

2016 yılında, dünyada 13.5 gigaton enerji üretilmiÅŸtir. Bu miktar, 160,000 terrawatt saate eÅŸittir. Halihazırda dünya genelindeki enerji talebi, ulaşımda bu miktarın % 28’ine, binalarda % 30’una ve endüstride % 38’ine denk gelmektedir.

Binalardaki elektrik talebi ÅŸaşırtıcı bir ÅŸekilde yükselmiÅŸtir ve dünya genelindeki toplam enerji tüketiminin hemen hemen % 60’ının sebebi de bu taleptir. Sürekli olarak artmakta olan nüfusun yanı sıra, ekonomik ve dijital büyüme de göz önüne alındığında, bu güç tüketimiyle ve emisyonlarla nasıl baÅŸ edileceÄŸi tartışılmaktadır.

Veri Merkezleri Dijital DönüÅŸümü Nasıl Åžekillendiriyor?

Veri merkezleri uygulamaların çalıştırılması, verilerin iÅŸlenmesi ve depolanması için merkezi bir nokta olarak tasarlanmıştır. Bu yüzden, dijital dönüÅŸümün temelinde veri merkezleri yer almaktadır. Dijital dönüÅŸüm, iÅŸlemleri daha akıllı, daha hızlı, daha ucuz ve tabii ki daha verimli olarak yapabilmek demektir. Dijital dönüÅŸüm daha yüksek enerji süreçlerinin yerini almakta, süreçlerinin yeniden tasarlanmasını ve otomasyonunu saÄŸlamakta ve yapay zeka anlamında ümit vermektedir. Veri merkezlerinin modernleÅŸtirilmesiyle ve dijital dönüÅŸüme daha fazla odaklanılmasıyla ortaya çıkan, aÅŸağıdakileri içeren bir dizi trend bulunmaktadır:

Akıllı Binalar: Bu kavramın anlamı, bina içinde akıllı termostatları, aydınlatmayı ve sensörleri kapsayan dijital dönüÅŸümdür. Akıllı binalara geçilmesiyle, güç tüketimi % 10 oranında azalacağı ve toplam enerji tasarrufunun 2040 yılına kadar 65,000 terrawatt saat olacağı öngörülmektedir.

Endüstri 4.0: Bu kavram otomasyon, robot teknolojisi, 3 boyutlu baskı, veri analizleri ve makineler arası haberleÅŸme gibi endüstri içindeki dijital dönüÅŸümü ifade etmektedir. Bu, tüketilen enerjiyi, kullanılan malzeme miktarını, harcanan zamanı ve endüstriyel üretimle iliÅŸkili masrafları azaltmanın gerekli bir sonraki adımıdır.

Otonom Araçlar: Gömülü ve harici verilerin iÅŸlenmesiyle ile ilgili sürekli baÄŸlantıların birleÅŸimi, otonom araçların çalıştırılmasını saÄŸlamaktadır. Otonom araçların kullanımının artmasıyla birlikte, kara nakil araçlarının enerji tüketiminin % 25 oranında azalma potansiyelinin olduÄŸu tahmin edilmektedir.

eTicaret: Ä°nternet üzerinden yapılan alışveriÅŸin, toplam karbon ayak izini % 50 oranında azalttığı saptanmıştır.
 

Bulut BiliÅŸimi: IT varlıklarını ve uygulamalarını buluta yerleÅŸtirerek, daha az verimli, eskiden kalma, özel veri merkezlerine kıyasla güç tüketimini % 25 oranında azaltabiliriz.

Eaton Elektrik Türkiye Ülke Müdürü Yılmaz Özcan “Eaton küresel dijitalleÅŸme sürecini yakından takip etmektedir. MüÅŸterilerimize veri merkezlerinde enerjiyi verimli, sürdürülebilir ve güvenli bir ÅŸekilde kullanılabilmelerini saÄŸlayan xStorage Enerji Depolama modülleri, Enerji Tasarruf Sistemi ile %99’a kadar verimliliÄŸe sahip akü ömür takibi yapabilen akıllı UPS’ler ve Arcon Ark Hatası Koruma Sistemi gibi yenilikçi çözümler saÄŸlıyor, Diagnose dijital kestirimci bakım çözümlerimiz ile üretim performansını arttırıyoruz.

Veri Merkezinin ModernleÅŸtirilmesi

VerimliliÄŸi arttırmayı ve çevre üzerindeki etkiyi azaltmayı hedefleyen bütün trendlerin arkasında veri merkezleri bulunmaktadır. Dünya genelindeki veri merkezlerinin IT yükünün 2017 yılından 2020 yılına kadar üç katına çıkmasıyla, bu yüke karşılık gelen elektrik tüketiminin de % 3 oranında artacağı düÅŸüncesiyle bu durum inandırıcılığını korumaktadır. Bu da, veri merkezi ortamını elektriÄŸin tüketildiÄŸi ortamlar içinde en verimli hale getirmektedir. Öyle ki, veri merkezi klasik elektrik üretim tesisleri ve gücü besleyen dağıtım altyapılarından daha verimlidir.

EÄŸer bu bile veri merkezlerini kurtarıcı olarak göstermeye yeterli deÄŸilse, her büyük veri merkezinde örtülü halde bulunan frekans yanıtı ve talebe göre yanıt özelliklerini anlamak, bu fikri destekleyecektir.

Bir veri merkezinin UPS yedek gücüyle ve kritik IT yükünün mevcut yedek gücün yalnızca % 30’u kadar olduÄŸu bir tesis içindeki güç üretimiyle tasarlandığını düÅŸünün. Bunun anlamı, dünya genelinde depolanmış veya kullanılabilir 466 terawatt saat enerjinin bulunmasıdır. Bu enerji, ÅŸebeke gücünün kullanılamadığı ve yedek güce ihtiyaç duyulduÄŸu aÅŸamaya kadar ihtiyatlı bir ÅŸekilde bekletilmektedir. Bu durumda ÅŸu sorular ortaya çıkmaktadır: Bu enerji verimli mi? Bu kritik güç varlıkları daha üretken olabilir mi?

Bu durum ortaya çıkarken, ‘’Enerji Bilinçli UPS’’ gibi doÄŸru bir UPS teknolojisi sayesinde etkili iki ÅŸekilde kullanılabilir.

Bunlardan birincisi talebe göre yanıttır. Enerji pazarlarında ÅŸebeke operatörlerinin sekonder güç kaynaklarından faydalanabilmesini saÄŸlayan bir mekanizma bulunmaktadır. Eski model güç üretim tesisi gücü artık tek bir yönde müÅŸteriye iletmemektedir. Ancak iki yönlü bir model ile güç müÅŸteriye hem tedarik edilmekte hem de gücü depolayan veya üreten müÅŸteriden alınmaktadır.

Ä°kincisi ise frekans yanıtıdır. Ä°ÅŸlenmemiÅŸ gücün aksine, burada da iki yönlü diÄŸer bir iliÅŸki mevcuttur ancak bu durumda bu iliÅŸki ÅŸebeke operatörünün ÅŸebeke frekansını yönetmesine ve sıkı mevzuata iliÅŸkin ve operasyonel limitler içerisinde tutmalarına yardımcı olmaktadır. Bu kontrol, ÅŸebekenin istikrarlı çalışması için gereklidir.

UPS’ler bu senaryo için idealdir; bu ünitelerin depoladığı güç, ÅŸebekeyi ve dahili kritik sistemleri desteklemek için hızlı bir ÅŸekilde yönlendirilebilmektedir. Frekansa göre olan bu hızlı yanıtın, çok büyük bir faydası vardır. Bu hızlı yanıt sayesinde, ÅŸebeke daha enerji verimli hale gelebilmektedir. Enerji verimli bir ÅŸebeke için operatörlerin rüzgar ve güneÅŸ enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını benimsemesi gerekmektedir.Bu kaynaklar, doÄŸaları gereÄŸi deÄŸiÅŸkendir. Yani, bu kaynakların ÅŸebeke üzerindeki varlığının istikrarsızlık yaratma potansiyeli vardır. Veri merkezlerindeki UPS’lerin frekansa karşı yanıt hızı istikrarsızlığı azaltmaktadır, bu da ÅŸebeke üzerinde yenilenebilir daha fazla enerjinin % 30 ila % 70 oranlarında kullanılmasına olanak tanımaktadır.

Veri merkezleri elektrik enerji tüketmelerine raÄŸmen, dekarbonize edilen elektriÄŸin de çaresidir. Veri merkezleri sorunun deÄŸil, çözümün bir parçasıdır.

Veri merkezi güç ÅŸebekesi hakkındaki görüÅŸleri yeniden deÄŸerlendirme ve bunları dönüÅŸtürmeye baÅŸlama zamanı gelmiÅŸtir. Veri merkezlerinin çevre üzerinde bıraktığımız etkileri azaltan dijital dönüÅŸümü nasıl saÄŸladığını açıkça görmemiz gerekmektedir. Veri merkezi operatörlerinin ve elektrik dağıtım endüstrisinin desteÄŸiyle, veri merkezi güç ÅŸebekesinin dekarbonize edilmesine büyük ölçüde yardım edecektir.